Terwijl ik in de keuken aan het werk ben, hoor ik opeens een hoop gefladder en gekrijs van vogels. Een Vlaamse gaai zit op een tak van de boom in de achtertuin. Om hem heen vliegt een krijsende kraai en twee luid kwetterende koolmezen. De Vlaamse Gaai heeft iets in zijn bek, legt het op de tak en begint er in te pikken. Veertjes dwarrelen omlaag. De twee koolmezen vliegen er opgewonden om heen. Als ik wat langer kijk, zie ik dat de Vlaamse gaai een jong koolmeesje te pakken heeft.

Ik heb geen zin in allemaal veertjes in het gras onder de boom, doe de keukendeur open en roep ‘Ksssst’. De Vlaamse gaai laat het koolmeesje vallen en vliegt op. Als ik naar het vogeltje in het gras kijk, zie ik dat hij hartstikke dood is.

Uit:  Kikker en het vogeltje (1991) – Max Velthuijs: “Toen ze bij de rand van het bos gekomen waren, wees Kikker naar de grond. ‘Kijk,’ zei hij, ‘kapot. Hij doet het niet meer.’

Hier valt niks meer te reanimeren. Ik doe de deur van de keuken dicht, maar zo gauw ik dit gedaan heb, komt de Vlaamse gaai weer terug en begint opnieuw in het beestje te pikken. De veertjes stuiven wederom in het rond. Ik doe de deur van de keuken weer open en roep tegen de Vlaamse gaai “En nu snel wegwezen.” Hij vliegt weer op, maar loert vanaf een tak in de boom naar zijn buit in het gras.

Corvus G., de verdachte van de koolmeesmoord

Ik pak een stoffer en blik en schuif het vogeltje er op. Daarna gooi ik het in de afvalbak, de groene bak uiteraard. Ik weet wel, het is de natuur, de Vlaamse gaai kan het niet helpen, maar het is toch een klein drama wat zich zojuist voor mijn ogen heeft afgespeeld. En voor de twee koolmezen en het jonge koolmeesje in bijzonder natuurlijk een groot drama. Maar het leven gaat verder.

Uit:  Kikker en het vogeltje (1991) – Max Velthuijs  “Diep onder de indruk gingen ze terug. Plotseling rende Kikker er vandoor. ‘Laten we tikkertje spelen,’ riep hij. ‘Varkentje, jij bent hem!’

Nederland telt momenteel 21 waterschappen (ook wel hoogheemraadschappen genoemd).

Vroeger waren het er veel meer. Zo telde Nederland bijvoorbeeld in 1950 nog zo’n 2600 waterschappen. Elke polder had toen bij wijze van spreken zijn eigen waterschap.

De allereerste waterschappen ontstonden al in de dertiende eeuw. Het eerste officiële waterschap was het Hoogheemraadschap van Rijnland, dat in 1255 door graaf Willem II van Holland werd ingesteld. In 1273 volgde Schieland. Delfland ontstond in 1289. Deze drie waterschappen (weliswaar in gewijzigde vorm) bestaan nog steeds (het zijn de nummer 11 t/m 13 op bovenstaande kaart.)

Waterschappen in Nederland zorgen voor de waterhuishouding. De belangrijkste taken van een waterschap zijn:

• Het beheren van dijken
• Het regelen van de waterstand met hulp van gemalen en sluizen;
• Het afvalwater zuiveren
• De kwaliteit van het zwemwater controleren
• Zorgdragen voor het natuurbeheer in en aan het water. (Ook hebben een aantal waterschappen vaarwegen en landwegen in hun beheer.)

Afbeeldingen afkomstig van de site van www.waterschappen.nl.

Elk waterschap heeft een (gekozen) algemeen bestuur en een dagelijks bestuur. Beide besturen worden voorgezeten door een dijkgraaf. Zijn functie is te vergelijken met die van een burgemeester in een gemeente. De dijkgraaf heeft geen stemrecht in het algemeen bestuur van het waterschap. Hij zit het alleen voor. In het dagelijks bestuur heeft de dijkgraaf ook zitting en daar heeft hij wel stemrecht. Een dijkgraaf wordt door de regering benoemd voor een periode van 6 jaar. Het zijn vooral mannen. Slechts drie van de 21 dijkgraven zijn vrouw.

Links Robbert Dijkgraaf (directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton; één van zijn voorvaderen zal ongetwijfeld dijkgraaf zijn geweest); Rechts een ingezetene van het Waterschap Rijn en IJssel.

Herman Dijk – hij heet echt zo – is de dijkgraaf van het waterschap ‘Drents Overijsselse Delta.’; foto Schubbie01

Het algemeen bestuur van een waterschap kan je vergelijken met een gemeenteraad. Het stelt het beleid van het waterschap vast en controleert of het dagelijks bestuur – dat bestaat uit de heemraden (zeg maar de wethouders van een gemeente) – dit goed uitvoert. Het aantal algemeen-bestuursleden is afhankelijk van de grootte van het waterschap. Het varieert tussen de 21 en 30.

Het is wel toepasselijk om te zeggen dat het algemeen bestuur van de waterschappen een typisch voorbeeld is van het Nederlandse poldermodel (zowel letterlijke als figuurlijk). Er zitten vier categorieën vertegenwoordigers in. De grootste categorie (in Delfland bijvoorbeeld 21 van de 30 leden) zijn ‘de ingezetenen’, dat zijn de inwoners van het waterschap. De mensen die namens ‘de ingezetenen’ in het Algemeen Bestuur zitten worden om de vier jaar gekozen via de waterschapsverkiezingen.

De andere leden van het algemeen bestuur zijn vertegenwoordigers van bedrijven, boeren en natuurorganisaties. Zij worden niet gekozen via verkiezingen maar aangewezen door hun ‘beroepsvereniging’. Zij hebben zogeheten geborgde zetels. Er zijn discussies gaande of het systeem van geborgde leden moet worden afgeschaft.

Vorige week waren er tegelijkertijd met de verkiezingen voor de provinciale staten ook de verkiezingen voor het waterschap.

Eén van de kandidaten voor het bestuur van het Waterschap Rijnland. Foto Wikifrits

Sommige politieke partijen (o.a. VVD, PvdA, CDA , de Partij voor de Dieren, de ChristenUnie-SGP en 50plus) hebben hun eigen lijst. Andere partijen hebben geen eigen lijst maar ondersteunen onafhankelijke lijsten. Zo heeft de lijst ‘Water Natuurlijk’ de voorkeur van GroenLinks en D66.

Niet iedereen ziet het nut er van in om bij de waterschaps-verkiezingen te gaan stemmen. Het maakt toch niet uit op wie ik stem, waterbeheer is toch gewoon waterbeheer? Dat is niet helemaal waar. Waterbeheer kan op verschillende manieren worden gedaan. Zo hebben boeren bijvoorbeeld belang bij een laag grondwaterpeil – dat zorgt voor droge landbouwgrond – maar dat is weer nadelig voor huizenbezitters die bij een laag grondwaterpeil juist kans lopen op schade aan de heipalen onder hun huis. Die willen liever een hoger grondwaterpeil.

Om te komen tot een onderbouwde stemkeuze zijn er, net zoals bij andere verkiezingen, tegenwoordig ook voor waterschaps-verkiezingen stemwijzers ontwikkeld. De jongste dochter had met hulp van zo’n stemwijzer haar keuze bepaald. Het werd geen politieke partij maar een onafhankelijke lijst, iets met ‘water’ in de naam. Zo gezegd zo gedaan.

Thuis gekomen zag ze echter dat ze in het stemhokje op de verkeerde lijst had gestemd. Ze had haar voorkeurslijst verward met een andere lijst die ook het woordje water in zijn naam had staan. In de familie WhatsApp-groep klaagde ze hierover, waarop Marianne  – die in tegenstelling tot mij nog geen verantwoorde keuze had gemaakt – zei dat ze ter compensatie dan wel op de voorkeurslijst van de dochter zou stemmen.

Ook vertelde ze haar ‘foutje’ aan haar vriend en aan een vriendin en ook die twee besloten om ter compensatie op haar voorkeurslijst te stemmen. Het netto effect van dit alles was dat haar voorkeurslijst drie stemmen voor de prijs van één kreeg. Ik verdenk haar er dan ook van dat ze het hele verhaal van verkeerd stemmen heeft verzonnen opdat haar voorkeurslijst meer stemmen zou krijgen.

De lijst waarop ze per ongeluk op stemde verloor uiteindelijk een zetel. De lijst die dankzij haar drie extra stemmen kreeg handhaafde haar aantal zetels.

De aarde kent – Breaking news! – vier seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Ik citeer even een stukje van de site van de KNMI.

‘De seizoensverschillen komen voort uit de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor komt de zon op het noordelijk halfrond in de zomer hoger boven de horizon dan in de winter. De zon schijnt daardoor in de zomer langer dan in de lente, herfst en winter

Linksboven de stand van de aardas tijdens de lente, rechtsboven tijdens de herfst, linksonder tijdens de zomer, rechtonder de winter. (Bron: Eumetsat)

Vandaag – 21 maart –  begint (op ons noordelijk halfrond) de lente. Althans dat 21 maart was vroeger bij ons thuis het begin van de lente. Op die dag zette mijn moeder altijd een bos bloemen op tafel en zei: “Zo, de lente is begonnen”. Meestal begon ze daarna samen met onze hulp in de huishouding het huis schoon te maken – de voorjaarschoonmaak –  en was het voor ons vooral zaak je niet te laten zien, anders moest je meehelpen “Ruim je rommel nou eens een keer op!” Mijn vader vluchtte op zo’n dag meestal naar zijn ‘kantoortje’.

Tegenwoordig ligt dat – niet het schoonmaken maar het begin van de lente – een stuk ingewikkelder. Allereerst is er het onderscheid tussen de meteorologische lente (ook wel klimatologische lente genoemd) en de astronomische lente.

De meteorologische lente loopt altijd van 1 maart tot 1 juni. Als u dacht dat die meteorologische lente iets is wat in deze tijd is bedacht, dan heeft u het mis. De afspraak over een meteorologische lente is al in 1780 gemaakt op een congres georganiseerd door de Societas Meteorologica Palatina dat onder leiding stond van de Duitse keurvorst Karl Theodor. (Keurvorst is tegenwoordig een uitgestorven beroep. Het laatste keurvorstendom (Hessen-Kassel) ging in 1866 na de zogenaamde Duitse Oorlog ten onder.)

De astronomische lente daarentegen kent geen vaste begindatum. Hij begint wanneer de zon loodrecht boven de evenaar staat. Nu dacht ik altijd dat dit op 21 maart het geval was, maar dat is al een aantal jaar niet meer het geval. Sterker nog, pas in 2102 begint de lente weer voor het eerst op 21 maart. Tot dan is het telkens op 20 maart met uitzondering van de jaren 2044 en 2048. In die jaren begint de lente zelfs al op 19 maart.

Ik zal dus naar alle waarschijnlijk nooit meer het begin van de lente op 21 maart mee maken. Dat is toch wel een beetje een deprimerende gedachte.

De zomer begint dit jaar nog wel op zijn ”vaste dag” (21 juni) maar dat is volgend jaar anders, dan begint hij op 20 juni (om 23.44 uur om precies te zijn). De zomer begint op het moment dat de zon de Kreeftskeerkring bereikt. Na dat moment worden de dagen op het noordelijk halfrond elke dag een beetje korter. De temperatuur daarentegen neemt na 21 juni gelukkig nog wel toe. Dat 21 juni niet de warmste dag van het jaar is, heeft met de zeeën te maken. Ik citeer weer even een stukje van de site van het KNMI.

“Als de luchttemperatuur direct en alleen op de zon zou reageren, zou 21 juni (de langste dag) de warmste moeten zijn. Die dag zou dan midden in de zomer moeten vallen. In werkelijkheid loopt de temperatuur langzamer op. Dat komt door de invloed van oceanen en zeeën. De opwarming van zeewater door de zon gaat langzamer dan de opwarming van land. Een deel van de warmte wordt meteen teruggegeven aan de lucht. Een ander deel van de warmte komt in diepere aard- en oceaanlagen terecht. Die diepere lagen in de oceaan geven hun opgeslagen warmte langzaam af aan de lucht.”

Maar goed, de lente is dus al een dag bezig. Ik ben te laat voor de schoonmaak. Dan volgend jaar maar. Het bloemetje, een bonusaanbieding van AH, staat gelukkig wel al in huis.

Terwijl ik achter de pc zit te werken, zie ik uit een ooghoek hoe een koolmees met een pinda in zijn bek wordt achtervolgd door een stel kraaien en een grote houtduif. Het heeft gesneeuwd, wat het lastiger maakt voor vogels om voedsel te vinden.

Hier in de buurt hoeft dat echter geen probleem te zijn, want op diverse plaatsen hebben mensen voedselnetjes opgehangen. Zo hebben de achterburen liefst drie voedselbollen aan hun vogelhuisje gehangen. Daar kan ik met mijn ene bolletje niet tegen op en de meeste vogels zitten dan ook in hun tuin.

Je zou dus zeggen, eten genoeg voor iedereen, maar nee hoor, de kraaien en de houtduif willen persé de pinda die de koolmees te pakken heeft. Achtervolgd door zijn gevleugelde “vrienden”, let de koolmees niet op en vliegt met een luide knal tegen het raam. Ik schrik op, en als ik op het balkon kijk, zie ik de koolmees liggen. Heel even beweegt hij zijn vleugel nog en dan ligt er een dood vogeltje op ons balkon.

Links de dode koolmees; rechts de pinda die hem fataal werd.

Tja, wat moet ik er mee doen? Laatst vloog er een houtduif tegen het raam van de 80-jarige buurvrouw. Die belde de dierenambulance  -“Hij leeft nog”-  maar die rukte er niet voor uit. Ze moest maar kijken of de duif als een feniks zou herrijzen en anders in de groene bak stoppen. Ik denk dat ik dat ook maar gaan doen.

Vroeger toen de kinderen nog jong waren, zou ik dat niet doen. Toen 20 jaar geleden het konijn van de oudste dochter dood ging, kreeg deze (het konijn; niet de dochter) een staatsbegrafenis in het grasveld. In een schoenendoos werd het beestje gelegd, vergezeld van wat bloempjes, een tekening, een knuffeltje, zijn halsband met riem en een cd, want volgens de dochter had het konijn die muziek altijd heel mooi gevonden. Voor wat betreft die cd konden we haar ompraten, maar de rest ging mee de schoenendoos en de grond in.

Een jaar later zagen we op de plek waar het konijn was begraven in het gras een kuil verschijnen. De grond was er verzakt. Later hebben we de boel daar maar wat opgehoogd. Als er over een paar eeuwen archeologen hier onderzoek doen, zal er ongetwijfeld een mooi rapport verschijnen over de begrafenisrituelen van een konijn in de twintigste eeuw.

Maar goed, nu zit ik dus met een dood vogeltje.