Maandag zijn Marianne en ik naar de Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam geweest. Er hangen daar nu liefst 28 van de 37 schilderijen van Vermeer die vandaag de dag nog bestaan. (Naar schatting heeft Vermeer tijdens zijn leven tussen de 45 en 50 schilderijen gemaakt. Het was niet zo’n productief mannetje.)
In Amsterdam zijn de volgende schilderijen te zien met daarbij aangegeven waar ze normaal hangen.( Het lijstje is afkomstig van de site van het Rijksmuseum. Ze hebben het niet op tijdsvolgorde maar alfabetisch gesorteerd.)
- Allegorie van het Katholieke geloof, ca. 1670–74. The Metropolitan Museum of Art, New York
- Brieflezend meisje bij het venster, ca. 1657–58. Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
- Brieflezende vrouw in blauw, ca. 1662–64. Rijksmuseum, Amsterdam
- Christus in het huis van Maria en Martha, ca. 1654–55. National Galleries of Scotland, Edinburgh
- Dame en dienstmeid, ca. 1665–67. The Frick Collection. New York
- De geograaf, 1669. Städel Museum, Frankfurt am Main
- De kantwerkster, ca. 1666–68. Musée du Louvre, Parijs
- De koppelaarster, 1656. Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
- De liefdesbrief, ca. 1669–70. Rijksmuseum, Amsterdam
- De luitspeelster, ca. 1662–64. The Metropolitan Museum of Art, New York
- De soldaat en het lachende meisje, ca. 1657–58. The Frick Collection, New York
- Diana en haar nimfen, ca. 1655–56. Mauritshuis, Den Haag
- Gezicht op Delft, ca. 1660– 61. Mauritshuis, Den Haag
- Gezicht op huizen in Delft, bekend als ‘Het straatje’, 1658–59. Rijksmuseum, Amsterdam
- Het glas wijn, ca. 1659–61. Staatliche Museen zu Berlin – Gemäldegalerie
- Het melkmeisje, ca. 1658–59. Rijksmuseum, Amsterdam
- Jonge vrouw aan het virginaal, ca. 1670–72. The Leiden Collection, New York
- Meisje met de fluit, ca. 1664–67. National Gallery of Art, Washington
- Meisje met de parel, ca. 1664–67. Mauritshuis, Den Haag
- Meisje met de rode hoed, ca. 1664–67. National Gallery of Art, Washington
- Onderbreking van de muziek, ca. 1659–61. The Frick Collection. New York
- Schrijvende vrouw in het geel, ca. 1664–67. National Gallery of Art, Washington
- Schrijvende vrouw met dienstbode, ca. 1670–72. National Gallery of Ireland, Dublin
- Sint Praxedis, 1655. Kufu Company Inc., in bruikleen bij The National Museum of Western Art, Tokyo
- Staande virginaalspeelster, ca. 1670–72. The National Gallery, London
- Vrouw met parelsnoer, ca. 1662–64. Staatliche Museen zu Berlin – Gemäldegalerie
- Vrouw met weegschaal, ca. 1662–64. National Gallery of Art, Washington
- Zittende virginaalspeelster, ca. 1670–72. The National Gallery, London
Negen van deze schilderijen heb ik al eens eerder gezien: de vier die normaal in het Rijksmuseum hangen, de drie uit het Mauritshuis en twee schilderijen die we een keer tijdens een bezoek aan de Gemäldegalerie in Berlijn hebben we gezien.
Dit was dus de kans om in één keer 19 “nieuwe” Vermeers te zien. Zo’n kans laat ik als Vermeer-kenner – zie hier – natuurlijk niet lopen. Vorig jaar hadden we daarom al kaartjes voor de tentoonstelling gekocht. In februari, toen de expositie de deuren opende, waren alle beschikbare 450.000 kaarten voor de tentoonstelling verkocht. Omdat mensen die achter het net hadden gevist, massaal begonnen te klagen, besloot het Rijksmuseum extra kaartjes te verkopen.
“Een woordvoerder van het museum laat weten dat er de afgelopen dagen is gemonitord op welke momenten het rustig is. Op die tijden (vroeg in de ochtend en laat in de middag) komen nu meer tickets vrij”
Die extra verkoop was geen goed idee. De foto die bij het bericht in het Parool stond, was genomen tijdens de eerste dagen van de tentoonstelling op één van die rustige momenten. Nou ik kan u verzekeren dat er na het verkopen van die extra kaartjes op die “rustige momenten” er geen rustige momenten meer zijn. Dit was overduidelijk een verkeerde beslissing. Kijk maar eens naar onderstaande foto van de mensenmenigte voor het zelfde schilderij (Het meisje met de parel).
We zagen het al toen we binnen kwamen. In de eerste zaal hangen Het Straatje van Vermeer en Het gezicht op Delft. En dit is wat we zagen bij binnenkomst. HELP!
Een hoop grijsgehalte, maar dat kan je op maandagmorgen in een museum nu eenmaal verwachten. Omdat we deze schilderijen – ze hangen normaal respectievelijk in het Rijksmuseum en in het Mauritshuis – al kenden, hebben we deze zaal maar snel overgeslagen.
In de volgende zalen was het iets minder erg dan in de eerste zaal, maar was het ook veel te druk. Het Rijksmuseum had de afhandeling van de mensenstroom ook niet goed georganiseerd. Het was bijvoorbeeld beter geweest om de mensenstroom te reguleren, door de mensen in een rij langs de schilderijen te leiden, zoals mensen langs een baar lopen (en ook langs de kroonjuwelen in de Tower in Londen.) Nu stonden ze in groepen voor de schilderijen.
En wat ook wel een goede maatregel zou zijn geweest, was om bij deze tentoonstelling de mensen te verbieden om de schilderijen te fotograferen. Dat zorgt alleen maar voor extra oponthoud.
Als het nou onbekende werken waren, die je niet kent en waar je thuis nog iets over wilt opzoeken, dan zeg ik à la, maar dit zijn allemaal super bekende schilderijen, die je gedetailleerd overal op het internet kan bekijken. Ik zou zeggen: ga niet fotograferen maar ga kijken!
Slecht georganiseerd dus en ik heb de enquête die ik de volgende dag van het Rijksmuseum kreeg opgestuurd over hoe ik het bezoek had ervaren dan ook ‘kritisch edoch opbouwend’ ingevuld.
Dit is geen beeld van de Vermeer tentoonstelling maar van elders en op een ander tijdstip in het museum.
Voor wat betreft de tentoonstelling, de schilderijen kende ik uiteraard allemaal al – je bent kenner of niet – maar wat mij wel verraste, waren de afmetingen van sommige schilderijen. Een aantal waren groter dan ik had gedacht, maar er waren ook een paar die veel kleiner waren dan ik had gedacht.
Daarnaast viel ons het schilderij ‘Staande virginaalspeelster’ op, dat normaal gesproken in de National Gallery in Londen hangt. Ik kende het plaatje, maar nu we het in echt zagen, zagen deze kenners pas dat het eigenlijk gewoon een slechte compositie was.
Wat doet dat hoofd voor het schilderij van Cupido op de achtergrond? Of de dame had wat meer naar links gemoeten of die Cupido had kleiner gemoeten of helemaal weg, aldus uw kunstexperts.
Enfin, het aantal schilderijen van Vermeer dat we nu hebben gezien is één keer met 19 stuks toegenomen. Voor die anderen moeten we naar het buitenland. Zo hangen er twee Vermeers in het Metropolitan Museum of Art in New York. (Slapend meisje’ en ‘Meisjeskopje’) die New York niet uit mogen. De eigenaren die de werken aan het museum schonken, stelden namelijk als voorwaarde dat de schilderijen New York nooit mochten verlaten.
Ook zijn er een aantal schilderijen in te slechte staat om “te reizen” en ontbreken daarom ook. Daarnaast is er ‘Het Concert’. Dit schilderij is in 1990 gestolen uit het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston en nog steeds zoek. Zie hiervoor elders op mijn site.
En dan is er natuurlijk ook nog het tweede straatje van Vermeer. Die staat ook op mijn lijstje van nog te bekijken schilderijen van Vermeer maar het kan nog wel even duren voordat ik die kan bekijken.