Bellingcat is een internationaal onderzoekscollectief, dat vooral bekend is geworden door onthullingen over de Syrische burgeroorlog en de MH17-ramp. Ze combineren informatie en beeldmateriaal afkomstig van internetplatforms zoals Twitter, YouTube, Instagram, Facebook en Google Earth om zo meer inzicht te krijgen over allerlei internationale conflicten, moordaanslagen en wapenleveranties.
Dat doen ze bijvoorbeeld door details op foto’s te vergelijken met straatbeelden op onder meer Google Maps. Zo konden ze redelijk nauwgezet de route in Oost-Oekraïne reconstrueren die de BUK-installatie aflegde die in 2014 de MH17 neerhaalde. Bellingcat werd in juli 2014 opgericht door de Engelsman Eliot Higgins. De naam dankt zij aan de Engelse fabel ‘Belling the Cat‘.
(Die fabel gaat over een groep muizen die last hebben van een kat. De muizen gaan in overleg met elkaar wat ze met het probleem van de kat moeten doen. Dan oppert één van de muizen het idee om de kat een belletje om te binden zodat ze altijd zijn komst kunnen horen. Iedereen vindt dit een puik idee, maar dan is er het probleem wie van de muizen de kat de bel moet ombinden. Spoiler alert: niemand van de muizen wil dit doen.)
Dit is Eliot Higgins toen hij op 28 oktober 2015 in Keulen een prijs in ontvangst nam. Hoe hij er uit ziet, was niet zo moeilijk te achterhalen. Ik heb gewoon even op zijn Wikipedia-pagina gekeken. (Foto © Superbass / CC-BY-SA-4.0 (via Wikimedia Commons)”)
Bellingcat heeft een aantal mensen in dienst die betaald krijgen en daarnaast zijn er veel vrijwilligers. Hun inkomsten halen ze uit schenkingen en het geven van workshops hoe je op het internet kan speuren. Dat zijn vaak meerdaagse workshops. Momenteel vindt er eentje in Amsterdam plaats. Goedkoop zijn ze niet. Je betaalt er 2200 euro voor.
Ik zal u de kosten van deze workshop echter besparen en u hier een oefening speuren op internet geven. Stel dat u deze twee foto’s op internet ziet (waarvan u alleen weet dat ze binnen een kwartier van elkaar genomen zijn) en u wilt weten waar deze foto’s zijn gemaakt en wat die poes op dat dak doet.
Op de bovenste foto is een bijzonder ingewikkeld verkeersbord te zien met op de achtergrond een pilaar van een brug. Als u met hulp van de functie ‘Afbeelding zoeken in Google’ – die vindt u als u op de foto gaat staan en dan op de rechtermuisknop drukt – naar vergelijkbare foto’s zoekt, dan komt u niet ver. Hoewel, eigenlijk wel want u belandt overal ter wereld. U krijgt namelijk als zoekresultaat allerlei foto’s van gele borden te zien, afkomstig uit de hele wereld. Niet echter de brugpilaar en ook niet een foto met hetzelfde bord.
Veel meer informatie geeft echter de tweede foto prijs. Allereerst zien we daar het telefoonnummer van een fietsenmaker: 010 414 44 44 – mooi nummer trouwens. Met behulp van Google zien we dat dit nummer toe behoort aan fietsenwinkel S. de Vries, Thorbeckestraat 30, 3071 XZ in Rotterdam. Als we daarna op Google Streetview kijken, zien we inderdaad dit huis. Het is gelegen op het Noordereiland in Rotterdam.
Vervolgens de vraag wat doet dat beeld van Tom Poes op dat huis?Daar helpt de functie ‘Afbeelding zoeken in Google’ deze keer wel bij. We krijgen dan namelijk onder andere als zoekresultaat.
Het huis op de foto blijkt het geboortehuis te zijn van Marten Toonder, onder andere de ‘schepper’ van Olie B. Bommel en Tom Poes. Het beeld is een hommage aan Marten Toonder.
Nu we weten wat er op de tweede foto staat, kunnen we weer terug naar de eerste foto. We weten dat die iets eerder dan de tweede foto is gemaakt. Waarschijnlijk dus op een brug in de buurt van het Noordereiland in Rotterdam. Het is overduidelijk niet de Erasmusbrug, maar als we op Google Maps naar de Willembrug kijken, dan zie we daar de rode pilaar terug.
Dat is dezelfde pilaar als op de eerste foto. Waarschijnlijk is degene die de foto’s heeft gemaakt – dat was ik – over de Willemsbrug naar het Noordereiland gelopen.
Ziet u hoe makkelijk het is om iets te reconstrueren. En dan zijn die mensen van Bellingcat nog veel malen professioneler en beter dan ik.
p.s. De reden dat ik de eerste foto heb genomen was het verkeersbord. Ik liep er met een snelheid van nog geen vijf kilometer per uur voorbij en snapte er al helemaal niets van. Hoe moet dat wel niet zijn voor een automobilist die er met vijftig kilometer per uur voorbij rijdt.
De tweede foto heb ik genomen omdat ik een liefhebber ben van de Bommel-boeken van Marten Toonder. We liepen bij toeval voorbij het huis waar hij in 1912 is geboren. Ik wist helemaal niet dat hij in Rotterdam was geboren.