Afbreekstreepjes

Op twitter zag ik deze leuke tweet van Herman van de Zandt die een vraag op een Pickwick-theelabeltje beantwoordt.

0000000 aaaaaa

Ook als je wel een afbreekstreepje zet, moet je even uitkijken. Neem bijvoorbeeld het woord ‘bestedingen’.  Als je dat afbreekt als beste-dingen dan geeft dat enige verwarring. Het zelfde geldt als je het woord ‘reservering’ afbreekt als ‘reserve-ring en zo zijn er nog wel meer voorbeelden. Het geeft misverstanden als je ‘geleend’ als gel-eend afbreekt.

Zie hier de gel-eend, ook wel bekend als kuifeend.

0000000 kuif

Op de onvolprezen site van OnzeTaal staat een stukje uit 2011 hoe je afbreekstreepjes moet gebruiken. Om te zorgen dat mijn blog dit jaar voldoende educatiepunten (educa-tiepunten) haalt, ben ik zo vrij om dat hieronder te citeren. Van de site van OnzeTaal:

“Wat zijn de belangrijkste regels voor het afbreken van woorden aan het einde van een regel?

Bij het afbreken van woorden is soms de uitspraak van een woord doorslaggevend, soms de etymologie (de herkomst) en soms de morfologie (de opbouw van een woord). Meestal leiden deze drie principes tot dezelfde opvatting over waar de lettergreepgrens (en dat is vaak de plaats om af te breken) ligt. Hieronder geven we de hoofdregels voor woordafbreking.

  • Afbreken kan tussen de delen van een samenstellingbij-valcircus-actfiets-padtand-arts.
  • Woorden op -achtig-baar-heid-rijk-dom en -loos (achtervoegsels waarmee afleidingen worden gevormd) gedragen zich als samenstellingen: aap-achtigbereik-baar-heidei-wit-rijkprins-domwerke-loos.
  • Afbreken kan aan het einde van een lettergreep: cir-cusbe-las-tingme-de-wer-kerGe-noot-schap On-ze Taaler-ger-nisklap-lo-per.
  • Medeklinkers gaan zo veel mogelijk naar de volgende regel, maar beide stukken van het afgebroken woord moeten uitspreekbaar blijven en uit normale lettergrepen bestaan. Dus: dui-kerlei-denmor-genbe-schrij-venreu-ze-fla-terAmbten wordt amb-ten, want bten kun je niet zeggen; haasten wordt haas-ten en troosten wordt troos-ten, omdat haa en troo geen normale lettergrepen zijn.
  • Uit andere talen afkomstige lettercombinaties die als één lettergreep klinken, worden niet afgebroken. Voorbeelden: bitecakegra-tuithousema-noeu-vrerace. Afbrekingen van uit het Frans afkomstige woorden als crè-mepati-entstati-on en terti-air zijn in principe niet onmogelijk, maar worden toch vrijwel altijd vermeden: crèmepa-tiëntsta-tion en ter-tiair.
  • Eén losse letter aan het begin of einde van een regel is niet toegestaan. Dus niet a-linea of aline-a, maar alleen ali-neaoven wordt nooit o-ven en kan dus niet worden afgebroken. Deze regel geldt ook als zo’n woord deel is van een samenstelling. Bakoven kan dus alleen na bak worden afgebroken: bak-ovenIJverig wordt wel ij-ve-rig, omdat de ij als een tweeklank wordt beschouwd, niet als letter.
  • Rondom de x wordt niet afgebroken: sexyfaxenmixer. Op grond van deze en de vorige regel kan de naam Alexia niet worden afgebroken.
  • Chsh en sj als één klank blijven bij elkaar: ka-che-lenca-shew-nootpu-shenan-sjo-visram-sjen (maar: vis-haakvis-je).
  • Bij ng en nk wordt afgebroken na de nvin-gerwan-gen han-genan-kerver-len-gin-kjewin-ter-ko-nin-kje. Maar Frank-rijk wordt als een samengestelde naam beschouwd. Ook in ko-nink-rijk en ko-nink-lijk blijft de nk bijeen.
  • Een achtervoegsel dat met een klinker begint, krijgt een medeklinker mee (aar-dighoes-tenkrui-pen); bij een medeklinker + st zelfs twee (oog-sten). Dat geldt niet voor -achtig (koorts-achtig) en de meeste woorden op -aard (bei-aarddronk-aardsnood-aard). Uitzonderingen zijn bas-taardSpan-jaard en stan-daard.
  • Bij afbrekingen verdwijnen apostrofs en trema’s, en bij de verkleinvorm ook een eventuele dubbele letter: baby’tje wordt baby-tjeruïne wordt ru-inecolaatje wordt cola-tje.
  • Bij het afbreken van een woord waar een koppelteken in staat, wordt maar één streepje gebruikt (dus niet
    sms-
    -bericht
    , maar
    sms-
    bericht
    ).

Tot zover een stukje educatie.

 

Alleen met Vermeer

Het Mauritshuis heeft iets unieks in de  aanbieding.  Van 26 september 2020 t/m 3 januari 2021 kan je gedurende tien minuten in je eentje het Gezicht op Delft van Johannes Vermeer bewonderen. (Even tussen haakjes: in tijden van corona is dit wel zo veilig.)

0000000 vemreer 2

Van de site van het museum:  “De tentoonstelling Alleen met Vermeer bestaat enkel en alleen uit Vermeers Gezicht op Delft, volgens de beroemde Franse schrijver Marcel Proust “het mooiste schilderij ter wereld”. Als bezoeker krijg je de mogelijkheid om echt even helemaal alleen op zaal te zijn met dit prachtige schilderij. Er zijn maar weinig werken in de wereld die in hun eentje een tentoonstelling kunnen dragen, en het Gezicht op Delft is er een van.”

Ik vermoed dat deze tentoonstelling niet veel bezoekers zal trekken – zo’n vijftig bezoekers per dag gok ik – , maar toch moet ik zeggen dat ik het een heel mooi idee vind. Sterker nog, ik neem het over  – beter goed gejat, dan slecht bedacht.’ Bij deze bied ik u de mogelijkheid aan om vijftien minuten  – vijf meer dan in het Mauritshuis! – om op mijn site geheel in uw eentje naar een afbeelding van het Gezicht op Delft te kijken. Vraag niet hoe het kan, maar profiteer er van.

0000000 1233px-Vermeer-view-of-delft

Voor degene die zich afvraagt hoe ik het softwaretechnisch gezien regel dat u de enige unieke kijker naar dit schilderij op mijn site bent, daar hoef ik niks voor te regelen. Ik heb toch nooit meer dan één bezoeker tegelijkertijd.

p.s. Een bezoek aan het Mauritshuis om het schilderij daar in het echt te bekijken is ook een goed idee. Het is een mooi schilderij.

Mist

Uit de serie foto’s die de mist ingingen.

0000000 mist

Enig idee wat hier te zien valt? Dit dus.

0000000 mist 1

De Grieks filosoof Epicurus (341 voor chr. – 270 voor chr.) zou zeggen:  ‘Wat men heeft moet men niet bederven door te verlangen naar mist’.

0000000 mist 2

0000000 mist 4

Herstel, ik zie dat ik een typefoutje heb gemaakt. Epicurus  zei: “Dat wat men heeft moet men niet bederven door te verlangen naar wat men mist”

 

 

De IG Nobelprijs (2)

Vorige week schreef ik een stukje over de IG Nobelprijs. Inmiddels zijn de prijzen van dit jaar uitgereikt.  Drie Nederlandse psychiaters hebben de prijs voor geneeskunde gekregen en wel voor hun onderzoek naar misofonie. ‘Wie aan deze ziekte lijdt, verdraagt het niet als anderen hoorbaar kauwen, slikken, zwaar ademhalen, smakken, slurpen of op hun toetsenbord rammen.’ aldus de Volkskrant.  Eerlijk gezegd vind ik dit wel een ‘normaal’ onderzoek.

Leuker vond ik de IG Nobelprijs voor Management. Die werd toegekend aan vijf Chinese huurmoordenaars die aantoonden dat een huurmoordenaar te veel betalen tot problemen leidt maar te weinig betalen ook.

000000 huurmooedenaar

De Amerikaanse huurmoordenaar Charles Harrelson. Zijn zoon Woody Harrelson zou later een bekend filmacteur worden.

Ik citeer even de Volkskrant over de reden dat de vijf Chinezen de prijs kregen.

“Ook als onderaannemer van een huurmoord ga je voor jaren de bak in. Een Chinese zakenman bood een huurmoordenaar in 2013 2 miljoen yuan (247 duizend euro) om een concurrent uit de weg te ruimen. De hitman besloot de opdracht door te schuiven naar een tweede huurmoordenaar voor de helft van de prijs. De tweede gaf de klus door aan een derde, de derde contracteerde een vierde en de vierde besteedde de klus uit aan nummer vijf.

Die was zo gepikeerd over de lage prijs (inmiddels omgerekend zo’n 12 duizend euro) dat hij naar het slachtoffer stapte en hem adviseerde zijn eigen dood in scène te zetten. Zo kwam de politie alle betrokkenen op het spoor. Ze zitten tussen de 2,5 en 5 jaar in de gevangenis wegens poging tot moord.”

President Trump won ook een IG Nobelprijs. Wel moet hij zijn prijs in de categorie ‘medische educatie’ delen met zeven andere regeringsleiders:  Boris Johnson (Engeland,) Jair Bolsonaro (Brazilië), Modi (India), Vladimir Putin (Rusland,) Erdogan (Turkije) López Obrador (Mexico), Berdimuhamedow (Turkmenistan) en Lukashenko (Belarus). Gezamenlijk kregen ze de prijs voor het laten zien dat tijdens een coronacrisis politici een directer effect hebben op leven en dood dan wetenschappers en artsen.

 

Life and Death on the balcony

Op het stoeltje op ons balkon zat een groene krekel.

000000 kreke

Pal er naast landde opeens een ekster, een vogel die zijn populariteit verloor toen de kleurentelevisie werd uitgevonden.

000000 ekster

De ekster keek naar de krekel, nam één flinke hap en weg was de krekel.

Ik was net te laat om het voorval te filmen voor de serie ‘Life and Death on the Balcony’ van sir David Attenbrough.

000000 attSir David Attenbrough, bezig met het filmen bij het Great Barrier Reef, verwerkt het nieuws dat zijn assistent in Nederland er niet in geslaagd is om de aanval van de ekster op de krekel te filmen. Foto website  ‘Department of Foreign Affairs and Trade; Australia’.

Enfin, that’s life.

De IG Nobelprijs

Een  politicus van de Noorse conservatieve vooruitgangspartij  – dat ‘conservatief’ en ‘vooruitgang’ is een beetje wonderlijke combinatie  – heeft president Trump voorgedragen voor de Nobelprijs voor Vrede.  Ik verwacht eerlijk gezegd niet dat hij hem gaat krijgen, maar hé, je weet maar nooit.

Heel eventjes dacht ik dat Trump was voorgedragen voor een IG-Nobelprijs voor Geneeskunde voor zijn onderzoeksvoorstel om bleekmiddel te drinken bij corona, maar dat zou niet terecht zijn. De prijzen – humoristisch bedoeld – worden gegeven aan correct onderzoek waarvan het nut niet direct duidelijk is. En van het onderzoeken van drinken van bleekmiddel kan je veel zeggen, maar niet dat het correct is.

Een behoorlijk aantal Nederlanders en Belgen heeft al een IG-Nobelprijs gewonnen.  Een paar voorbeelden. Zo wonnen bijvoorbeeld in 1993 liefst 40 Nederlanders, 80 Belgen en nog eens 855 andere auteurs gezamenlijk een IG-Nobelprijs voor het publiceren van een medische publicatie die honderd keer zoveel auteurs als bladzijden had.

In 2003 won C.W. Moeliker van het Natuurmuseum Rotterdam de IG-Nobelprijs voor Biologie voor het documenteren van de eerste wetenschappelijke observatie van homoseksuele necrofilie bij de wilde eend.

Dat zelfde jaar  wonnen Andre Geim van de Universiteit van Nijmegen en Sir Michael Berry van de Bristol University de IG-Nobelprijs voor Natuurkunde voor het laten zweven van een kikker door middel van een zeer sterke magneet.

000000 zwende kikker

De zwevende kikker van Geim en Berry

In 2011 wonnen Mirjam Tuk (van de Universiteit Twente) en Debra Trampe (van de Universiteit Groningen) samen met de Belg Luk Warlop (van de Katholieke Universiteit Leuven)  de IG-Nobelprijs voor Geneeskunde voor hun onderzoek naar hoe een volle of lege blaas ons beslissingsvermogen beïnvloedt. (Uit hun onderzoek blijkt dat wie nodig naar het toilet moet beter in staat is om een verstandige financiële beslissing te nemen.)

Dat zelfde jaar kreeg Herman Kingma van de  Universiteit Maastricht de IG-Nobelprijs voor Natuurkunde voor zijn onderzoek dat aantoonde waarom discuswerpers wel maar kogelslingeraars niet duizelig worden bij het gooien.

Ook mooi was het onderzoek dat Anita Eerland, Rolf Zwaan en Tulio Guadalupe deden naar de vraag waarom de Eiffeltoren kleiner lijkt wanneer je naar links leunt. Dat zij daar in 2012 de IG-Nobelprijs voor Psychologie voor kregen is terecht.

000000 eiffe

De laatste Nederlanders die een IG-Nobelprijs (die voor Economie) wonnen waren in 2019 Timothy en Andreas Voss, die samen met hun Turkse collega Habip Gedik onderzochten welke bankbiljetten de meeste gevaarlijke bacteriën overbrengen.

De Ig Nobelprijs  wordt ieder jaar in de herfst, een week voor de bekendmaking van de echte Nobelprijswinnaars, toegekend. De uitreiking vindt plaats tijdens een gala in het Sanders Theatre van de Harvard-universiteit. Echte Nobelprijswinnaars reiken de prijzen uit. De winnaars reizen dan ook graag af naar Harvard. Ze mogen dan een korte lezing houden over hun onderzoek. Gaan ze over de van te voren vastgelegde spreektijd heen, dan verschijnt er een achtjarig meisje, Miss Sweetie Poo geheten, op het podium die roept “Please stop, I’m bored”.

Overigens kan de IG-Nobelprijs een opstapje zijn naar de echte Nobelprijs. De eerder genoemde Andre Geim – die van de zwevende kikker – won tien jaar later de Nobelprijs voor Natuurkunde voor zijn onderzoek naar naar de eigenschappen van grafeen. Hij is tot nu toe de enige die zowel de IG-Nobelprijs als de echte Nobelprijs heeft gewonnen.

 

Come dance with me

TV-producent Reinout Oerlemans, hij woont en werkt in Los Angeles,  heeft volgens het  AD de ‘holy grail in tv-land bereikt. Hij heeft het format van een dansprogramma aan CBS verkocht.

00000 000 ad

Nu is het strikt formeel gezien taalkundig niet mogelijk om de holy grail te bereiken – immers de uitdrukking ‘naar de heilige graal streven’ betekent ‘iets willen bereiken wat niet te bereiken is’ – maar Reinout Oerlemans heeft het toch maar mooi bereikt. (Iets wat noch Harrison Ford in ‘Indiana Jones and the last Crusade’ noch John Cleese in ‘Monty Python and the Holy Grail’ lukte.)

Het bedrijf van  Oerlemans gaat het programma produceren. Het format  – ‘getalenteerde kinderen leren onervaren volwassenen dansen; dat is een ongelooflijk sterk fundament’, aldus Oerlemans. – is bedacht door LL Cool J en Chris O’Donnell. Deze twee acteurs spelen in de uitermate succesvolle CBS-politieserie ‘NCIS Los Angeles’,  iets wat ongetwijfeld heeft geholpen om bij CBS binnen te komen.

Dankzij relaties ben ik in bezit gekomen van beelden van de eerste opnamedag. Daarop is te zien dat de onervaren volwassen in de eerste aflevering leren volksdansen (of noem je dat volks te dansen?).

00000 000 volksdansen

00000 000 volksdansen 2(afbeeldingen afkomstig van de site van het Nationaal Archief; collectie Anefo; fotograaf onbekend.)

‘Of het format ook in Nederland te zien gaat zijn, is nog onduidelijk. Al zegt Oerlemans wel dat hij mogelijkheden ziet om Come dance with me wereldwijd uit te rollen’ , aldus het AD. Ik mag hopen van wel.

 

Een aanbieding voor een hotelovernachting

Mijn schoonzus en zwager hadden gepland om in september naar Frankrijk op vakantie te gaan. Echter het gebied wat ze op het oog hadden, kreeg code oranje, dus dat ging niet door.

Even tussendoor, ook de Griekse eilanden hebben nu code oranje. Ik dacht even dat dit was omdat Willem-Alexander en Máxima  daar op vakantie waren, maar die zijn al weer terug. Heeft u trouwens die foto gezien waarop Willem-Alexander Máxima vanuit het water op het trappetje van hun jacht trekt? (Onder andere te zien op dit twitterbericht). Dat gesjouw en getrek was nergens voor nodig. Dat trappetje kan gewoon nog een meter onder water, waardoor je zo aan boord kan lopen. Koop je een jacht van twee miljoen euro, lees je de gebruiksaanwijzing niet.

Maar terug naar mijn schoonzus en zwager, een alternatief was gaan wandelen in Twente. In de Autokampioen, het blad van de ANWB,  dat ze die dag kregen, stond toevallig net een mooie aanbieding voor een hotel in die omgeving. Helaas, toen ze die aanbieding gingen bekijken bleek hij voor de dagen in september die zij op het oog hadden al uitverkocht te zijn.

Tja, de aanbiedingen uit de Kampioen zijn lang niet altijd voor alle leden van de ANWB te boeken.  Dat komt omdat het blad, het heeft een oplage van 3,6 miljoen stuks, in delen gedrukt wordt en over een periode van veertien dagen wordt verspreid. Als je toevallig in een regio zit, die het blad die maand later krijgt, dan kan het gebeuren dat je bij aanbiedingen achter het net vist.

00000 00aaa aa kampieon

Wij kregen het blad zelfs nog een paar dagen later dan mijn schoonzus en zwager en toen wij voor de aardigheid ook even bij het hotel keken, was de eerst beschikbare datum er eentje eind oktober.

Gelukkig zijn er nog wel andere hotels die wel plaats hebben. Sommigen hebben er zelfs moeite mee om hun arrangement te verkopen. Zo loopt dit huwelijksnacht-arrangement niet echt.

00000 000 huwelijk

Misschien ligt het er aan dat het maar voor 1 persoon is.

 

Op de jongensrang

Ik ben al bijna zestig jaar fan van Go Ahead Eagles, Kowet zoals wij echte fans zeggen. Hierbij een verhaal uit de oude doos. Het speelt zich af in de zestiger jaren. Mijn één jaar oudere broertje en ik stonden in die tijd op de jongensrang, ook wel het kippenhok genoemd, een speciaal vak in de hoek aan de Vetkampstraatzijde.

Op een dag speelden we tegen Ajax. Die hadden een nieuwe jonge ster, Johan Cruijff geheten, al werd hij in die tijd meestal Cruijffie genoemd. Op een gegeven moment schoot Cruijff de bal ver naast en de bal belandde in ons vak. “Hé Cruijffie, Uitkijken! Je moet beter schieten, ik kreeg hem bijna op mijn hoofd!” gilde ik heel hard met mijn hoge jongetjesstem. Blijkbaar hoorde Cruijff het, want hij keek naar ons vak en stak als een soort verontschuldiging zijn arm op, wat tot gejuich in ons vak leidde.

Even later stak hij weer zijn arm omhoog. Deze keer om zelf te juichen, want hij scoorde. Vermoedelijk ben ik één van de weinige Nederlanders wiens voetbalaanwijzingen Cruijff opvolgde.

00000 00aaa28 mei 1967; Go Ahead – Ajax, uitslag 1-2, voor de beker. Halverwege de verlenging. Op het veld krijgt Cruijff (nummer 9)  verzorging. Helemaal rechts staan Rinus Michels en Piet Keizer. (Dit was overigens niet de wedstrijd waarin Cruijff naar de jongensrang zwaaide.) Op de achtergrond de onoverdekte staantribune achter het doel, rechts zo’n beetje onder het reclamebord van Bruco was de jongensrang. Foto Jac de Nijs; Anefo; Nationaal Archief

Het moet waarschijnlijk ergens in het begin van de wedstrijd zijn geweest dat Cruijff scoorde, want langer dan een kwartiertje stonden mijn broertje en ik haast nooit op de jongensrang. Het vak werd door een hek van gaas gescheiden van het naast gelegen vak en er waren altijd wel wat jongens die met een voet het zand onder het gaas weg schraapten. Als het gat groot genoeg was, kon je onder het gaas doorkruipen en belandde je in het vak er naast.

Dat was ook een onoverdekt-staan-vak, maar het mooie van dat vak was dat je daar pal achter het doel kon staan. Ik vond het vooral mooi als Nico van Zoghel, dat was in die tijd onze keeper, dat doel verdedigde. Die had de gewoonte om makkelijk houdbare ballen niet zo maar te vangen, maar deze tegen te houden door een indrukwekkende zweefduik te maken. Volkomen onnodig maar het zag er prachtig uit en ik stond er dan als klein jongetje met open mond naar te kijken.

00000 00bbb30 oktober 1966; doelman Nico van Zoghel maakt weer eens een duik, terwijl hij de bal ook makkelijk gewoon had kunnen vangen. Foto Ntionaal Archief.

Voor mijn broertje en ik was dit vak meestal niet het eindpunt van ons bezoek aan het stadion, want na een tijdje vertrokken wij naar de overdekte staantribune aan de lange zijde, waar ongeveer halverwege mijn vader altijd stond. Dan had hij een goed zicht op beide doelen. Deze tribune werd in die tijd van het onoverdekte vak achter het doel gescheiden door een hekwerk zonder gaas maar met een soort staven, waardoor je er niet doorheen kon. Tenzij je klein was zoals mijn broertje en ik, dan kon je je er wel door heen wurmen.

Op een dag was mijn broertje er al door heen en holde richting mijn vader. Ik wilde volgen maar net toen ik er ook door heen was, stond er opeens een dikke suppoost met een grote pet pal voor mijn neus. Hij had blijkbaar gezien hoe mijn broertje er door heen was gegaan en was van zijn plaats gekomen. Hij probeerde mij te pakken, maar ik glipte net op tijd weer terug door het hek, wat tot enig enthousiasme op de overdekte staantribune leidde.

Ik bleef op het onoverdekte staan vak staan en hield de suppoost in de gaten. Na een tijdje liep hij weer terug naar zijn positie en een paar mensen op de overdekte staantribune wenkten mij. Ik probeerde het opnieuw, maar blijkbaar had de suppoost mij ook in de gaten gehouden, want hij kwam weer aanhollen. Ook deze keer kon ik echter weer ontsnappen en terug keren naar mijn vak, wat wederom tot gejuich op de tribune leidde. Deze keer van meer mensen. Blijkbaar was het niet zo’n interessante wedstrijd.

Het hele vak begon er zich nu mee zich bemoeien en toen de suppoost weer was teruggelopen naar zijn positie, begonnen de mensen mij nu massaal te wenken. Toen ik mij weer door het hek had gewurmd, klonk er een luidkeels enthousiast “Heuj, heuj, heuj” van de tribune. De suppoost had er blijkbaar genoeg van, want deze keer bleef hij staan. Even later voegde ik mij bij mijn broertje en mijn vader en keken we samen verder naar de wedstrijd.

Oversteken

Het is mij opgevallen dat zelfs mensen die beweren dat alles vooraf bepaald is en dat we niets kunnen doen om het te veranderen, toch kijken voor ze de weg oversteken.” – Stephen Hawking

Voor het geval sommige mensen toch niet opletten met oversteken, staan er soms opmerkelijke waarschuwingsborden.

00000 001

Gezien in Drenthe; 28 augustus 2020