Zeggen de namen Alois Alzheimer, André Ampère, William Boeing, Charles Boycott, Louis Braille, Anders Celsius, Rudolph Diessel, Gabriel Fahrenheit, William Frisbee, Joseph Guillotin, R.J. Guppy, Henry Heimlich, Charles Lynch, Maria Montessori, Samuel Morse, James Parkinson, Ivan Pavlov, Charles Richter, Adolphe Sax, the Earl of Sandwich, Paul Stroganoff, George Gilles De Tourette en Ferdinand Zeppelin u iets?
Het zijn allemaal mensen naar wie een ziekte, een eenheid, een product, een gebeurtenis, een gerecht, een dier of een begrip zijn vernoemd. Nu is het hun geval zo dat de naam er eerst was en het begrip daarna pas, vernoemd naar hun naam.
Maar het komt ook andersom voor. Dat je mensen ziet die een bepaald beroep hebben dat een verband lijkt te hebben met hun naam. Gisteren zagen we bij het tv-programma ‘Op zoek naar de nieuwe Vermeer’ hier weer een voorbeeldje van. Eén van de twee meesterschilders heette Nard Kwast.
De naam Nard Kwast is een voorbeeld van een aptoniem (afgeleid van het Latijnse ‘aptus’, “geschikt” en het Griekse ‘onoma’, “naam”). Hiermee wordt een naam aangeduid die aansluit bij hetgeen de drager van die naam in het dagelijks leven doet. Je ziet wel vaker mensen met dergelijke namen. Er zijn zelfs mensen die deze voorbeelden verzamelen. Ik heb er een paar van twitter geplukt. (Voor de bronnen: zie deze tweet en de reacties eronder.)
Bij dit laatste voorbeeld vraag je je af of het wel klopt. Ik heb er even op gegoogled en het klopt inderdaad niet helemaal . De burgemeester heet weliswaar zo, maar officieel was hij (van 2013 tot 2018) de burgemeester van Borgloon, waaronder de deelgemeente Kuttekoven valt. Iemand bij de tv kon het blijkbaar niet laten om er op te wijzen dat burgermeester Deneuker ook de burgermeester van deze deelgemeente was.
Enfin, je hebt er nog veel meer: Peter van der Vorst vooral bekend als royaltyverslaggever; Sabine Uitslag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten en Mieke Zilverberg, expert munten uit de oudheid bij het televisieprogramma Tussen Kunst & Kitsch om er maar een paar te noemen
Ook in het buitenland zien we dit fenomeen opduiken.
Niet alleen op tv maar ook zie je het bij schrijvers van boeken.
Er is een theorie, getiteld ‘Nominative determinism’, die stelt dat mensen zich aangetrokken voelen tot banen die overeenkomen met hun naam. Zo zouden mensen met de naam Dennis of Denise in Amerik relatief vaker ‘Dentist’ (tandarts) worden dan mensen met andere voornamen. Een ander genoemd voorbeeld is dat er in Amerika relatief veel urologen zouden zijn met de achternamen Dick, Cox, Ball en Waterfall. Eerlijk gezegd klinkt het mij een beetje vergezocht, maar wie weet.
Maar ongetwijfeld zullen er op tv in de toekomst nog allerlei voorbeelden voorbij komen van mensen die een beroep hebben dat met hun naam te maken heeft. Maar dan moet de stagiair bij de redactie natuurlijk wel die naam invullen!
Tot zover Martin van Neck voor martinvanneck.nl.