Categorie archief: astronomie

K2-18 b

De NASA heeft een planeet ontdekt genaamd K2-18 b op 120 lichtjaren afstand waar mogelijk gevoetbald wordt. Oké, waar metingen de aanwezigheid van ‘dimethyl sulfide’ (DMS) suggereren, iets wat op Aarde alleen door ‘leven’ wordt geproduceerd. Dit is een schets gemaakt door de NASA van deze planeet.

K2 18 b planeet
Credits: Illustration: NASA, CSA, ESA, R. Crawford (STScI), J. Olmsted (STScI), Science: N. Madhusudhan (Cambridge University)

Ze hebben de aanwezigheid van deze stof kunnen meten door het vaststellen van lichtafwijkingen als de planeet voor de begeleidende ster voorbij schuift. Zie hier welke stoffen ze zo met allemaal hun eigen lichtgolven hebben gedetecteerd.

K@ lichtstsci-01h9rf3tqe6xa9x01kxxj351z6
Credits: NASA, ESA, CSA, Ralf Crawford (STScI), Joseph Olmsted (STScI)

Zie voor het artikel hierover het artikel op de site van de NASA

Ik heb een deel voor u vertaald – nou ja Google heeft dat voor mij gedaan.

Van de site van de NASA:

Spectra van K2-18 b, verkregen met Webb’s NIRISS (Near-Infrared Imager and Slitless Spectrograph) en NIRSpec (Near-Infrared Spectrograph) tonen een overvloed aan methaan en koolstofdioxide in de atmosfeer van de exoplaneet, evenals een mogelijke detectie van een molecuul genaamd dimethylsulfide (DMS).

De detectie van methaan en koolstofdioxide en het tekort aan ammoniak komen overeen met de aanwezigheid van een oceaan onder een waterstofrijke atmosfeer in K2-18 b.

K2-18 b, 8,6 keer zo zwaar als de aarde, draait in een baan om de koele dwergster K2-18 in de bewoonbare zone en bevindt zich op 110 lichtjaar van de aarde.

Hoogst interessant allemaal, althans dat vind ik. Nou is nog de vraag, kunnen ze daar een beetje voetballen?

De maantjes van Mars

Op de EGU general assembly 2023 in Wenen  – geen idee wat dat voor een bijeenkomst is  – werd deze foto van de planeet Mars met op de voorgrond het kleine maantje Deimos (diameter circa 12 km) getoond.

0 mars met maan

De foto is gemaakt door de Arabische Marsverkenner Hope.  Zie hier voor meer over deze missie.

0 aea

Mars heeft twee manen: Phobos en Deimos. Het zijn waarschijnlijk ingevangen planetoïden. Phobos is de grootste van de twee. Hij heeft een diameter van ongeveer 22 km, tien kilometer meer dan die van Deimos. Ter vergelijking, zie ze hieronder naast elkaar afgebeeld.

0 manen

Links Phobos; rechts Deimos. De maantjes zijn ontdekt door de Amerikaanse astronoom Asaph Hall.  Hij deed dat in augustus 1877. Op 12 augustus ontdekte hij Deimos. Zes dagen later Phobos. Enthousiast ging hij verder speuren maar de maantje bleken op te zijn.

Zoals je kan zien heeft Phobos enkele grote kraters. Op deze foto uit 1978 genomen door de ruimtesonde Viking 1 kan je de grote ‘Stickney’-krater zien die is ontstaan door een meteorietinslag.

0 Phobos

En op deze foto uit 2007 zie je hem boven Mars zweven. Het is maar een klein dingetje.

0 marsmaan

Net zoals onze maan voor de zon kan staan, en dan kan zorgen voor een zonsverduistering op Aarde, gebeurt dat ook met de maantjes van Mars, alleen dan natuurlijk wel op Mars. Ze zijn echter wel een tikkeltje te klein om te zorgen voor een complete zonsverduistering.

0 mars zonsverdusitering

Zie hierboven een ‘volledige’ zonsverduistering op Mars. Deze foto van Phobos, die de zon “verduistert”, is in 2013 genomen door de Curiosity Rover, één van de maanwagentjes van de NASA die op Mars rondrijden.

Overigens wie een zonsverduistering wil meemaken hoeft daarvoor niet helemaal naar Mars af te reizen. Je kan ook volgend jaar naar Mexico, Amerika of Canada gaan. Daar vindt op 8 april 2024 een totale (!) zonsverduistering plaats die op sommige plaatsen meer dan vier minuten duurt.

0 eclips

 

 

Wolken op Mars

Mars heeft net zo als de Aarde ook een atmosfeer. Alleen is is de dichtheid van de atmosfeer van Mars maar een vijftigste van die van de Aarde. De dichtheid van de atmosfeer op de oppervlakte van Mars is ongeveer te vergelijken met de dichtheid van de Aarde-atmosfeer op zo’n 35 km hoogte.

De samenstelling van de atmosferen van de Aarde en van Mars verschillen ook enorm. De dunne droge koude atmosfeer van Mars bestaat bijna volledig uit koolstofdioxide, terwijl de atmosfeer van de Aarde vooral rijk is aan stikstof en zuurstof.  Vergelijk de samenstelling van beide atmosferen maar eens. Links die van Mars; rechts die van de Aarde.

atmosfeer MArs atmosfeer Aarde

Tabellen afkomstig van de Wikipedia-pagina’s over Mars en Aarde.

atmosfeer

Op deze foto van Mars uit 1976, gemaakt met een roodfilter door de  Viking 1, zie je bovenin een dun laagje. Dat is de atmosferische laag van Mars. Foto: NASA.

Op Mars komen net zoals op Aarde ook wolken voor.

wolken

31 maart 2021; Credits: NASA/JPL-Caltech

Voor hoe die wolken ontstaan, citeer ik even de Wikipedia (die legt het veel beter uit dan ik.)

De seizoenen op Mars, veroorzaakt door de scheve stand van de rotatie-as, brengen mee dat op de polen  – bedekt met ijs dat voornamelijk uit koolstofdioxide bestaat en niet uit water zoals op Aarde het geval is  – een half Marsjaar continu nacht heerst. De afkoeling van het oppervlak zorgt ervoor dat dikke lagen  condenseren tot droogijs. Wanneer de lente aanbreekt en de pool weer verlicht wordt, sublimeert het droogijs weer. Het vrijkomende koolstofdioxide veroorzaakt harde winden vanaf de pool. Deze seizoensgebonden winden transporteren grote hoeveelheden stof en waterdamp en veroorzaken rijp aan het oppervlak en grote cirruswolken in de atmosfeer.”

wolken mars

Daarnaast heb je op Mars stofwolken.  De zon warmt stof op, waardoor de stofdeeltjes opstijgen.

stofwolk

Vorige week presenteerde de NASA de eerste kleurenfoto’s van zonnestralen die door de wolken van Mars heen braken.

wolken met zonnestralem

wolken met zonnestralen 2

Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

De foto’s zijn gemaakt door de het Mars-wagentje Curiosity. De meeste wolken op Mars bevinden zich niet hoger dan 60 km boven het Mars-oppervlak, maar de wolken op deze foto’s zouden zich  volgens NASA hoger bevinden. De zon schijnt er net door heen.

Tot zover uw zonnetje in huis.

Een groene komeet

Op twitter zag ik onderstaande tweet geplaatst door een account met de naam ‘ Latest in space’. Het account heeft 771.000 volgers, waaronder de Nederlandse astronaut André Kuipers.

000 groene komeet

Er vielen mij twee zaken op bij deze aankondiging van C/2022 E3 (ZTF). Dat is de naam die deze uit ijs, stof en gesteente bestaande komeet, afkomstig uit de Oortwolk aan de rand van ons zonnestelsel, heeft gekregen). Allereerst de opvallende groene kleur van E3. Ik citeer hiervoor even Scientas:

Wanneer de zon een komeet opwarmt, verdampt de organische stof op de ijzige kern en dat komt in de coma – dat is de nevelige wolk van gas om de kern van een komeet – terecht. Zonlicht breekt vervolgens deze grotere organische moleculen af, waardoor diatomische koolstof ontstaat. Naarmate de komeet vervolgens dichter bij de zon in de buurt komt, vernietigen extreme UV-stralen de onlangs aangemaakte diatomische koolstof-moleculen. Hierdoor wordt de groene coma helderder. Tegelijkertijd gaat dit afbraakproces zo snel, dat de moleculen al verdwenen zijn vóórdat de groene kleur de staart heeft bereikt.”

De ene komeet laat overigens meer groen zien dan de andere. Bij sommige kometen wordt de kop zelfs helemaal niet groen. Overigens heeft een kop meestal twee staarten: een plasmastaart (of gasstaart) en een stofstaart.

000 staart komeet

(Dit plaatje is afkomstig van de site Ikhebeen vraag waarin dit fenomeen wordt uitgelegd.)  De plasmastaart wijst altijd van de zon weg. Een plasmastaart is een soort gas gevormd uit geladen deeltjes. Deze worden door de zonnewind (een stroom van geladen deeltjes) van de zon “weggeblazen”. Bij een komeet die de zon is gepasseerd en op de weg terug is zie je daardoor de ‘staart’ meestal voor de komeet uit. Dit laatste fenomeen geeft soms wat verwarring. Zie bijvoorbeeld deze correctie van de Guardian van 24 januari 2023.

Dit artikel is op 24 januari 2023 gewijzigd om de vermelding van de stoffige staart van de komeet die zich “achter” de komeet uitstrekt, te verwijderen. Komeetstaarten wijzen weg van de zon.”

Maar wat ik minstens net zo interessant aan het bericht vind, is de mededeling dat deze specifieke komeet maar eens in de 50.000 jaar langs komt. De volgende keer is dus pas omstreeks het jaar 52,000. Dat van die 50,000 jaar moet gebaseerd zijn op een berekening, want zover ik weet zijn er geen waarnemingen uit het stenen tijdperk van deze komeet gemaakt door Neanderthalers.

000 groene tekening

Geen komeet hier te zien op deze foto van Raveesh Vyas van rotstekeningen in India.

Nu zijn Marianne en ik ervaren kometenkijkers. Zie hier een verslag van de keer in juli 2020 toen wij de komeet Neowise bekeken.

00000 0 1 kom twitter2

Zo’n foto als deze hadden we toen niet, maar met een verrekijker konden we Neowise bij die gelegenheid wel goed zien. De groene E3 komeet bekijken lukte echter niet, Het was compleet bewolkt. Enfin, over 50.000 jaar heb ik een nieuwe kans.

Jupiter

Afgelopen dagen was de planeet Jupiter heel makkelijk te zien. Hij  – (of is het een zij?) stond vlakbij de maan.  Marianne en ik hebben dan ook even de lucht afgespeurd  en voila, daar stonden ze:

20221009_221656

Links de maan; rechts – het kleine stipje – Jupiter.

Als je (met ons fototoestel) op de maan inzoomde, dan zag je dit.

P1140436

Dat ziet er een beetje raar uit maar geen paniek. Dat ding rechtsboven is geen maandraak (met een oog, een mond en hoorns). Wat je ziet zijn de bladeren van onze magnolia die hinderlijk in de weg zaten. Zonder die bladeren zag de maan er zo uit.

P1140438

Toen we vervolgens op Jupiter inzoomden, doken er opeens drie lichtgevende stipjes op. Dat zijn de drie grootste (van de 79) manen van Jupiter. Op de een of andere wijze vonden wij dat toch wel speciaal om “live” manen bij een andere planeet te zien. Nu weten we hoe Galileo Galilei in 1610  zich gevoeld moet hebben toen hij met een telescoop als eerste de vier grootste manen van Jupiter ontdekte.

P1140440

Jupiter met schuin rechtsonder twee maantjes en linksboven nog een derde.

Als u denkt wat een klein dingetje is Jupiter, vergis u niet.  Om de boel in het juiste perspectief te zetten, zie hier een deel van de planeet en zijn beroemde rode vlek (een wervelstorm) in vergelijking met de Aarde.

jupiter in schaal

De foto van de Aarde is gemaakt door de astronauten aan boord van de Apollo 17. Die van Jupiter en zijn  rode vlek door de ruimtesonde Cassini-Huygens. Jupiter is een tikkeltje groter dan de Aarde. Zo ziet u maar, alles in perspectief bekijken.

Toeristische ruimtereizen

Er is momenteel een wedloop aan de gang tussen enkele miljardairs. Ze spenderen miljoenen om zichzelf en betalende klanten met een raket de ruimte in te schieten. (Jammer dat ze weer terugkeren twitterde iemand.) Gisteren was het de beurt aan Jeff Bezos van Amazon. Hij bedankte na afloop ook nog even genereus de klanten en het personeel van Amazon. Zij hadden meebetaald aan zijn reis. Leuk voor het personeel om te horen dat beknibbeling op hun salaris toch nog ergens goed voor was. (Zie hieronder dat fragment uit het dankwoord van Bezos.)

0 bezos

Aan boord bevond zich gisteren ook Oliver Daemen, een Nederlandse jongen van 18 jaar. Zijn rijke vader had miljoenen betaald voor het reisje van tien minuten. De jongen verklaarde na afloop: “Terug op de grond besef je pas goed hoe enorm kwetsbaar onze planeet is in het onmetelijke sterrenstelsel. Ik realiseer me nu beter dan ooit dat we extreem zuinig moeten zijn op de aarde. Daar wil ik intensief aan bijdragen.”

Ach, je kan het zo’n jongen eigenlijk nauwelijks kwalijk nemen. Hij jaagt een jomgensdroom na, maar zijn vader en al die miljardairs zouden wel beter moeten weten. Ik heb er zelfs een Engelstalige tweet tegen aan gegooid.  Ja, ja, ik spreek (met dank aan vertalen.nu) mijn talen!

0 tweet

Ik heb dan ook veel meer bewondering voor types als Bill Gates en Warren Buffet die inmiddels meer dan de helft van hun vermogen aan goede doelen hebben geschonken. Figuren als Elon Musk en Jeff Bezos hebben daarentegen nog niet eens 1% van hun immense vermogens geschonken en die schenkingen gebruiken ze ook nog voornamelijk om zo min mogelijk belasting te hoeven betalen.

De vluchten zijn ook behoorlijk milieuvervuilendVolgens een wetenschapper van het University College London gaat het per lancering om ongeveer 200 tot 300 ton aan CO2. 

Nu moet ik wel wat bekennen. Zelf heb ik ook een ruimtereis georganiseerd, maar wel eentje die niet meer kostte dan tien cent  en die ook niet zo milieuvervuilend was. Voor wie dat niet gelooft, zie hier de foto’s.

De lancering

0 raket2

Het vluchtplan

0 raket3

Het uitzicht onderweg

0 raket4

En de veilige terugkeer op het lanceerplatform.

0 raket1

Ik mag wel spreken van een buitengewoon succesvolle vlucht.

Zonsverduistering

Gisteren was er een gedeeltelijke zonsverduistering te zien. Nu zijn wij ervaringsdeskundigen op het gebied van zonsverduisteringen. Zie hier uw expert aan het werk tijdens de volledige zonsverduistering in 2017.

0000000000 00000 zom0

Dit was tijdens onze vakantie in Amerika. Voor een verslag van die dag zie hier.)

Nu is het volgen van een zonsverduistering zwaar werk, maar ik heb me er weer toe laten verleiden. Alles voor de wetenschap immers. Na enig zoeken vond ik de brilletjes terug uit 2017 en konden we de zonsverduistering professioneel bekijken.

Door de brilletjes voor de camera te houden slaagde Marianne er in om het een en ander vast te leggen.

0000000000 00000 zom

Nu was de zonsverduistering geen verrassing. Zo had netbeheerder Tennet extra electriciteit ingekocht, omdat de opbrengst van zonnepanelen gedurende de zonsverduistering terug zou lopen.

0000000000 00000 stroom

Dat leek ons wat overdreven want er schuift toch ook wel eens een wolkje voor de zon, maar volgens Tennet zou de zonsverduistering voor een tijdelijke stroomuitval kunnen zorgen.

Door de verduistering valt in korte tijd echter een aanzienlijk deel van het zonlicht weg, juist op een moment van de dag dat het elektriciteitsverbruik toeneemt. “Als het donderdag een zonnige dag is, kan er een kortstondige dip van 800 megawatt komen. Dat is meer dan het stroomverbruik in Amsterdam”, legt een woordvoerder van TenneT uit. “Als je dat niet opvangt, kan dat zorgen voor kortsluiting en dus een tijdelijke stroomuitval.”

Op een grafiek van het weerstation Beerse is het effect van de zonsverduistering inderdaad terug te zien op de zonnestralingsensor.

0000000000 00000 zom3

Anyway, wij zelf hebben weinig energie verspeeld met de zonsverduistering.

0000000000 00000 zom2

Hoogtevrees

Vorig jaar verscheen op Imgur deze afbeelding: ‘Lunch Atop a Skyscraper: Social Distancing Edition‘.

0000000000 0000hv2mup soc distance

Waarschijnlijk kent u het origineel wel.

0000000000 0000hv timeVoor meer informatie over de foto en over het werk aan de wolkenkrabbers, klik op de afbeelding van bovenstaand filmpje van Time.

De originele foto verscheen samen met enkele andere foto’s voor het eerst op 2 oktober 1932 in ‘the New York Herald Tribune’. De foto is genomen tijdens de bouw van het Rockefeller Center. De arbeiders aten hun lunch gezeten op een stalen balk op de 63e verdieping van het gebouw in aanbouw. Op de achtergrond is het Central Park te zien. De foto was direct populair en geldt als iconisch.

Hoewel de mannen op de orinele foto echte werklui zijn, was de foto wel geënsceneerd. Er waren die dag drie fotografen  aan het werk om promotiefoto’s van de bouw te maken. Onbekend is wie van de drie de foto heeft gemaakt, vermoedelijk was het ene Charles Ebbets, maar helemaal zeker is dit niet. Je moest als fotograaf overigens wel over de nodige stalen zenuwen beschikken. Zie hier uit het zelfde Time-filmpje één van de drie fotografen aan het werk.

0000000000 00000 foto

Als arbeider moest je beslist geen last van hoogtevrees hebben om er tijdens de bouw te werken. Je werkte zonder veiligheidslijnen. Het was gevaarlijk werk. Wel betaalde het goed. Zoals John Rasenberger, schrijver van ‘High Steel: The Daring Men Who Built the World’s Greatest Skyline’  schreef: “The pay was good. The thing was, you had to be willing to die.”

Regelmatig viel er iemand naar beneden, naar verluidt kwam er in die tijd elke week wel iemand om het leven bij de bouw van de wolkenkrabbers in New York. Tot zover New York en het jaar 1932. Nu maken we even een sprongetje in de tijd en locatie.

Van de ‘Lunch Atop a Skyscraper’ is het namelijk maar een kleine stap naar Bas Kuipers, voetballer bij mijn clubje Go Ahead Eagles. Oké, dat verdient wellicht enige toelichting. Bas Kuipers deed dit seizoen mee aan een promotiecampagne van de bibliotheek in Deventer om schoolkinderen weer / meer aan het lezen te krijgen. Zie deze tweet.

0000000000 00000 bas

De campagne is geëvalueerd. Dankzij de actie ‘Scoor een Boek!’ werden er door de 500 deelnemende basisschoolkinderen liefst 1.964 meer boeken gelezen. Dat is vier boeken per kind meer. Mooi resultaat met dank aan Bas Kuipers.

Juist ja, mooie actie zult u misschien zeggen maar wat is nu het verband met die arbeiders? Daartoe moet  u even goed naar het plaatje op het twitterbericht kijken.  Dan kan u zien dat het linkerboek dat Bas Kuipers vasthoudt een boek over ruimtevaart is. Bas Kuipers is het neefje van André Kuipers, de ruimtevaarder. In één van de promotiefilmpjes om het lezen te bevorderen, vraagt één van de scholieren of Bas net zoals zijn oom ook niet graag de ruimte in wil. Ja, dat zou hij wel willen, antwoordt hij, alleen hij heeft last van hoogtevrees. Voila, zie hier het verband: hoogtevrees

Maar hoogtevrees is te overwinnen. Dat bewees Bas tijdens de laatste competitiewedstrijd van Go Ahead Eagles, uit tegen Excelsior, toen hij heel hoog de lucht in sprong en de winnende goal binnen kopte, waardoor wij promoveerden. Wij supporters zweven nog steeds hoog in de lucht.  Volgend seizoen spelen we op het hoogste niveau! Als dat maar goed gaat met Bas zijn hoogtevrees.

Drukte op Mars

Na het Amerikaanse karretje is er ook nu een Chinees karretje op Mars geland. Dat laatste staat nog stil maar dat van de Amerikanen is al gaan rijden. Het karretje twittert er onderweg vrolijk op los.

000000000 mars

Wat ik me nu afvraag, kijkt de camera hier voorwaarts of achterwaarts? In het eerste geval ben ik wel nieuwsgierig wie hier eerder was…..

Klaar om op Mars te gaan rijden?

De NASA is bezig met de laatste controles voordat ze met hun wagentje op Mars gaan rijden. Met de robotarm van het ding hebben ze ook even gekeken of de onderkant van het karretje de landing goed heeft doorstaan.

4 mars curoiusity 2

Het is maar goed dat ze dit deden, want toen ze de motor aanzetten, viel er zomaar een stuk van de auto af.

4 mars curoiusity 3

Dat was een ernstige tegenvaller, want volgens de verkoopster van  het voertuig, een oud vrouwtje, had de wagen altijd  binnen gestaan en had ze altijd staan poetsen. De NASA is nu bezig om te kijken of er nog garantie op zit en de Consumentenbond heeft de leverancier al opgeroepen om over te gaan tot een universele terugroepactie van alle wagens op alle planeten in het universum.

Volgens de producent  – “Dit is de eerste keer dat wij deze klacht krijgen” – hoorde de plaat er echter  af te vallen. Hij diende slechts als bescherming bij de landing van allerlei meetsystemen die onder de wagen zitten.

Enfin, we wachten de nieuwe berichten van onze Mars-twitteraar af.

p.s. De spellingscorrectie gaf een rood kriebeltje bij het woord ‘twitteraar’ en kwam met de suggestie ‘kwetteraar’. Dat is ook wel toepasselijk.

Op weg naar Mars

Ik ga naar Mars. Nee, nu nog niet, maar over vier jaar jaar vlieg ik met de volgende Mars-missie van de NASA mee naar de rode planeet. Ik heb mijn ticket al binnen!

4 naar mars

Oké, ik ga niet persoonlijk mee maar alleen mijn naam. Op 18 februari van dit jaar landde op Mars een Amerikaans ruimtevoertuig dat van de NASA de naam Perseverance – dat betekent ‘Volharding’  – heeft gekregen. Zie hier beelden van de landing, opgenomen door camera’s aan boord van het voertuig.

4 naar mars landing(Door op het plaatje te klikken kom je bij het filmpje op het YouTube kanaal van de NASA) 

Aan boord van de Perseverance bevindt zich ook een soort schijf met daarop de namen van iedereen die mee wilde “reizen”.

4 naar mars plaatjeFoto genomen op Mars door de Perseverance

Op aarde zag het er zo uit.

4 naar mars namenBoven in het midden zijn, tussen de twee knoppen met een +-teken in, de drie chips te zien, waarop de bijna elf miljoen namen staan,

Deze mogelijkheid om mee te reizen had ik echter helemaal gemist, maar de NASA heeft de mogelijkheid om (gratis) te boeken voor de volgende vlucht naar Mars in 2026 al geopend. Dat heb ik uiteraard direct gedaan, net zoals inmiddels al meer dan 10 miljoen anderen. Marianne gaat ook mee, al moest ik haar wel even overhalen. “Je wilt mij toch niet alleen naar Mars laten gaan?”

Wilt u in 2026 ook mee, dan kunt u zich via deze link van de NASA gratis aanmelden.

4 naar mars boeken

Ik zie u dan aan boord.

Waar is Mars?

De afstand tussen de Aarde en Mars schommelt nogal. Komende week staat Mars ‘dichtbij’, namelijk op slechts zo’n 62 miljoen kilometer afstand van de Aarde. Dat is niks. Als Mars en de Aarde elk aan een kant van de zon staan (“tegenover elkaar staan met de zon er tussen”), dan bedraagt de afstand bijna 400 miljoen kilometer.  De kortste afstand tussen beide planeten kan 56 miljoen kilometer bedragen. Dat was het geval in 1956 en 1971, maar komt deze eeuw niet voor.

(De afstand tussen de aarde en de zon bedraagt zo’n 150 miljoen kilometer; Mars draait zijn rondjes om de zon op gemiddeld zo’n 228 miljoen kilometer.)

Maar goed, 62 miljoen kilometer is dus relatief dichtbij. Mars is daardoor momenteel vanaf de Aarde goed zichtbaar, maar dan moet je wel weten waar je moet kijken (en het begrip ‘goed’ is ook relatief). Het is niet zo dat er een grote rode bal aan de hemel te zien is.

00000000 Mars en AardeDe Aarde en Mars, niet op ware grootte maar wel in verhouding. Foto’s  ESA en NASA.

Als u wilt weten waar u moet kijken om Mars aan de hemel te zien, dan kunt u onder andere terecht op de volgende sites:

http://hemel.waarnemen.com/vannacht/mars.html

https://mars.nasa.gov/all-about-mars/night-sky/opposition/

https://theskylive.com/where-is-mars

Mooi ook om te zien is een drie minuten durend filmpje van de NASA, waarin ze niet alleen uitleggen waar je deze maand Mars kan zien maar ook waar de Andromeda-nevel te “zien” is. Dat is een sterrenstelsel, far, far away. Zie hier een screenshot met Mars

00000000 Mars en NASA(Op het plaatje klikken om naar het filmpje op YouTube te gaan.)

En hier leggen ze uit waar je de Andromeda-nevel kan vinden.

00000000 Andromeda

Volgens wetenschappers zal ons sterrenstelsel (de Melkweg) over ongeveer 4 miljard jaar tegen de Andromeda-nevel  aan botsen. Tegen die tijd zal ik daar uiteraard uitgebreid over berichten.

Maar goed Mars dus. Eerlijk gezegd ben ik bang dat ik ondanks al deze aanwijzingen Mars niet aan de hemel kan vinden. Ik ben namelijk altijd heel slecht in zoeken geweest. Wel kan ik u helpen met het vinden van Mars. Niet de planeet zelf, maar met alle blogposts die ik over Mars heb geschreven. Ik heb die namelijk maar eens een keer verzameld op één pagina en wel hier. Ik moet alleen deze blogpost nog even toevoegen.

 

De planeet Mars deel 9: Speuren op Mars.

Donderdag 30 juli vertrok vanaf het Cape Canaveral Air Force Station in Florida – om precies te zijn om 7.50 uur plaatselijke tijd (EDT); het gaat om de details – een Atlas V raket met aan boord de Mars Perseverance Rover.

mars lift offDe lancering van de Atlas V raket op 30 juli. Image Credit: NASA/Joel Kowsky

0 mars 0

Zie hierboven en hieronder de neuskegel van de raket waarin de Mars Perseverance Rover zich bevindt. (Afbeelding NASA.)

0 mars 1De neuskegel opengeklapt. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

De Perseverance Rover is onderweg naar de Jezero Crater op Mars. Dat is nu een droge krater, met een diameter van 49 km. Hij is ontstaan door een meteorietinslag. Vroeger heeft hier naar alle waarschijnlijkheid langdurig water in gestaan. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat er zich een vorm van leven heeft ontwikkeld, waarvan sporen nu terug te vinden zouden kunnen zijn, bijvoorbeeld in de vorm van (versteende) bacteriën.

De bedoeling is dat de Perseverance Rover op 18 februari 2021 op Mars landt. De landing gebeurt op een spectaculaire wijze. Ik citeer even uit een mooi groot verhaal van Julian Huijbregts  op Tweakers.net.

De capsule waar Perseverance in zit, bereikt de atmosfeer met een snelheid van zo’n 21.000 km/u. Door de vorm en de massa van de capsule neemt die snelheid tijdens de daling snel af en op een hoogte van zo’n 11 km, als de snelheid is gezakt naar zo’n 3000 km/u, klapt er een grote parachute uit om de capsule verder af te remmen. Die 88 kg wegende parachute is 21,5 meter breed en gemaakt van nylon-, Technora- en kevlarvezels.

0 mars 001Afbeelding © NASA/JPL-Caltech

Op een hoogte van zo’n 8 km wordt het hitteschild losgelaten en wordt de radar van Perseverance geactiveerd om te bepalen hoever er nog te gaan is. Als een hoogte van 1,6 km is bereikt, wordt de landing stage waar Perseverance aan vastzit, losgekoppeld van de capsule en maakt deze een korte vrije val. Vervolgens worden de acht raketboosters van de landing stage ingeschakeld om verder af te remmen, en de vallende capsule en parachute te ontwijken.”

0 mars 3Afbeelding © NASA/JPL-Caltech

De boosters remmen de landing stage af tot een snelheid van 2,7 km/u en op een hoogte van 20 meter wordt de sky crane-manoeuvre uitgevoerd. Perseverance zit met drie nylonkabels vast aan het landingsgedeelte en wordt zachtjes naar beneden getakeld. Als Perseverance voet aan de grond heeft gezet, worden de kabels losgekoppeld en maakt de landing stage een ontwijkende manoeuvre.

Van 21.000 km per uur afremmen naar 2,7 km per uur. Dat is nog eens flink op het rempedaal drukken. Eenmaal veilig geland op Mars gaat de Rover aan het werk.

mars p0De Perseverance Rover veilig op Mars, althans dat is de bedoeling van NASA; afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

De voornaamste doelstelling van de missie is om op zoek te gaan naar sporen van leven op Mars of zoals de NASA het zelf formuleert: “Main Job: The Perseverance rover will seek signs of ancient life and collect rock and soil samples for possible return to Earth”.

(‘possible return‘; ze houden een slag om de arm.)

Een belangrijk onderdeel is het verzamelen van bodemmonsters en deze vervolgens naar de Aarde te sturen. Daarvoor is een ingenieus plan bedacht. Allereerst boort het wagentje op zo’n dertig plaatsen in de grond en verzamelt daarbij telkens ongeveer 20 gram aan materiaal.

0 mars 5

0 mars 4De rover druk bezig met het opboren van materiaal; Afbeeldingen credit  NASA/JPL-Caltech

De Perseverance Rover analyseert vervolgens het opgegraven materiaal  in zijn eigen ingebouwde laboratoriumpje en zendt de resultaten van deze analyse naar de Aarde. Tot zover niets nieuws onder de zon. Iets soortgelijks deed zijn voorganger, de Curiousity, namelijk ook al.

Maar nu komt het unieke van deze missie. Het is de bedoeling om de buisjes met Mars-materiaal vervolgens naar de Aarde te sturen opdat het materiaal hier uitgebreid  geanalyseerd kan worden.  Een mooi plan met een klein maar hinderlijk probleem. De  Perseverance Rover kan niet opstijgen.

Daar heeft men echter het volgende op bedacht. De Rover gooit de dertig  buisjes op de planeet.

0 mars 5De rover, druk doende om het oppervlakte van de planeet met buisjes te bevuilen. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Dan moeten we vervolgens tot 2028 wachten op de Mars Sample Return Lander die in de buurt van de Perseverance Rover gaat landen.

0 mars 72028, de Mars Sample Return Lander landt; Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Veilig geland zet deze zijn zonnepanelen uit en gaat aan het werk.

0 mars 8Met uitgeklapte zonnepanelen; Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

Eén van de dingen die hij doet is een karretje, de Sample Fetch Rover, op pad sturen die de buisjes gaat verzamelen.

0 mars 9Go Fetch Go! Zoek de buisjes. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Te hopen is dat de buisjes niet onder het stof verdwenen zijn tegen die tijd. Er kunnen nog wel eens zandstormen optreden.

0 mars 18Curiosity vlak na zijn landing in 2012 (links) en zes jaar later, wat stoffig, tijdens een zandstorm. Foto’s  van de NASA zoals weergegeven op de site van Tweakers.

Als Fetch de buisjes gevonden  heeft, brengt hij ze terug naar de Sample Return Lander, waar de buisjes in een soort mandje worden gestopt.

0 mars 10Terug naar het baasje met de buit; Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

0 mars 11En in het mandje.  Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Vervolgens wordt de capsule met buisjes in een raket vanaf Mars de ruimte ingezonden.

0 mars 12De eerste lancering vanaf een andere planeet. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

Aangekomen in de ruimte wordt de capsule met de buisjes uit de raket gezet.

0 mars 12De raket stoot de capsule met buisjes af. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Daar wordt de capsule opgewacht door de ESA’s Earth Return Orbiter, die door de ESA in samenwerking met de NASA wordt gebouwd.

0 mars 14De ESA’s Earth Return Orbiter ziet in de verte de capsule aan komen vliegen. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Hij vangt de capsule en vliegt dan met de capsule met de Mars-monsters – ik bedoel de grond;  niet levende Mars-monsters; War of the Worlds –  terug naar de Aarde.

0 mars 15De boel is aan boord en de ESA’s Earth Return Orbiter vliegt terug naar de Aarde; Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

In  2031 is de Earth Return Orbiter dan terug bij de Aarde – home, sweet home – en laat  de capsule  met hulp van een ‘NASA entry capsule‘ op Aarde landen en voilà, mission complete.  (Aan de laatste drie woorden kunt u wel zien dat het een internationale missie is.)

Tot zover het plan. Een klein maar niet onbelangrijk detail is wel dat al die apparaten, op de Perseverance Rover na, nog deels ontworpen en gebouwd moeten worden. Dus het is nog even afwachten of alles volgens plan verloopt. “I love it when a plan comes together”.

Om echter niet alle eieren / buisjes in één mandje te stoppen gaat de  Perseverance Rover ook allerlei andere onderzoekingen op Mars doen. Hij is daartoe rijkelijk uitgerust. Zie hier:

0 mars 16Rechts op arm bevinden zich ‘Sherloc’ en ‘Watson’ die gaan speuren op Mars. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

En als kers op de kaart heeft hij ook een mini-helikopter bij zich.

0 mars 17Waag het niet om het ding een drone te noemen.; Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

Maar goed, tegen de tijd dat we de resultaten van dit alles hebben – ergens tussen 2030 -2040 – zal ik in de tiende en laatste aflevering van deze serie over de uitkomsten schrijven. Hopelijk weten we dan of er ooit leven op Mars is geweest.

0 mars 00

Uit de ‘De tijd : dagblad voor Nederland;  d.d. 07-12-1970

p.s. Vindt u in uw achtertuin merkwaardige onbekende buisjes, wie weet, misschien zijn die wel afkomstig van Mars-bewoners.

 

 

De planeet Mars deel 8: leven op Mars?

Op 14 juli 1965 werd de eerste “close up foto” van Mars gemaakt en wel door de Amerikaanse Mariner 4.

camera           0000000000 11 b 1965 mars

Links de camera van de Mariner 4, rechts de allereerste foto van Mars: foto’s NASA

De foto werd door de Amerikanen triomfantelijk aan de wereld getoond. Rusland kon in deze ruimterace niet achterblijven en liet op 2 december 1971 als eerste een voertuig, de Mars 3, landen op de rode planeet. De Mars 3 zond gedurende 20 seconden data naar de aarde, waaronder deze foto van de oppervlakte.

mars 3 foto

Onduidelijk is echter wat hier te zien is. Het zat de Russen niet echt mee tijdens deze missie, want toen de Mars 3 de planeet bereikte en daar (voorgeprogrammeerd) eerst 40 dagen lang rondjes omheen ging draaien om foto’s te nemen, heerste er net een gigantische zandstorm op Mars, waardoor er op de meeste foto’s die de Mars 3 van de planeet maakte niet veel te zien was.

Na de Mars 3 volgden diverse andere Russische en Amerikaanse missies, niet allemaal even succesvol. Wel een groot succes was het Vikingprogramma van de NASA. In juli 1976 landde de Viking 1 op Mars, in september 1976 gevolgde de Viking 2.

mars vikingDe allereerste gedetailleerde foto van het oppervlakte van Mars, gemaakt in juli 1976 door de Viking 1. Foto NASA.

Beide Vikings zonden veel gedetailleerde foto’s van het oppervlakte van Mars naar de aarde, waardoor de mens voor het eerst de details van de oppervlakte van Mars kon zien.

mars viking1De allereerste kleurenfoto van de oppervlakte van Mars

De Viking 1 hield het boven verwachting lang uit. Men had gedacht dat de Viking 1 hoogstens zestig dagen actief zou blijven, maar ze zond liefst zes jaar lang data vanaf Mars. Het zou een schat aan informatie opleveren.

In  juli 1977 landde de Mars Pathfinder van de NASA op Mars. Deze had aan boord de Sojourner, een ruimtewagentje. Zoekplaatje: waar bevindt zich het ruimtekarretje op onderstaande foto?

PIA01466(Op de foto klikken voor een groter formaat.

Oplossing: links van het grote rotsblok, zie hieronder

wagentjes

Het avontuur van de Pathvinder en de Sojourner duurde helaas een stuk korter dan die van de Vikings. Na 2,5 maand verloor de NASA opeens het radiocontact met de  Pathfinder en de Sojourner. Tot dat moment hadden de twee apparaten echter al 16.500 foto’s en 2,3 miljard bitjes informatie naar de aarde gezonden, waaronder informatie over de atmosfeer op Mars.

mars zon

Een zonsopgang op Mars; Foto genomen door de Pathfinder

Geconcludeerd werd dat er slechts een zeer ijle atmosfeer op Mars aanwezig was. Ook werden er geen sporen van de aanwezigheid van vloeibaar water op het oppervlakte van Mars aangetroffen, een essentiële voorwaarde voor de aanwezigheid van leven.

Sinds de Pathvinder zijn er nog vele Mars-missies geweest. Er rijden nu zelf karretjes rond die selfies maken.

selfie

Een selfie van NASA’s Curiosity Rover in 2015. (Het is een combinatie van meerdere foto’s waardoor het karretje in zijn geheel te zien is. Op de grond is de schaduw te zien van de arm waaraan het fototoestel vast zit toen het toestel de voorgrond-foto maakte.)

Al met al is de (voorlopige) conclusie dat gezien de afwezigheid van vloeibaar water op de oppervlakte van Mars, gecombineerd met de intense ultraviolette straling van de zon, de kans dat er levende organismes op Mars worden aangetroffen, zeer klein is.

Dat wil niet zeggen dat er nooit een levensvorm mogelijk is geweest op Mars. Vroeger – de planeet is ongeveer 4,5 miljard oud –  was de atmosfeer veel dikker en was er mogelijk wel stromend water op Mars (daar zijn sporen van aangetroffen), waardoor er in het verleden wel leven mogelijk is geweest op de planeet.

In 1996 dacht men daar zelfs bewijs van gevonden te hebben, en wel op aarde! In een meteoriet, genaamd ALH 84001, gevonden in Antarctica, meende een groep wetenschappers microscopisch kleine fossielen van bacteriën in de meteoriet te zien.

(Dat de meteoriet van Mars afkomstig is, is gebaseerd op de samenstelling van de meteoriet.  Van zo’n 200 op aarde gevonden meteorieten neemt men namelijk aan dat deze van Mars afkomstig zijn. Waarschijnlijk zijn deze Mars-rotsblokken in het verleden de ruimte in geslingerd na grote inslagen van meteorieten op Mars. )

mars meteorietDe meteoriet

mars meteoriet 2Onder de microscoop

President Clinton – het was verkiezingstijd – hield  op 7 augustus 1976 zelfs een persconferentie waarin hij het nieuws verkondigde.

0000000000 11 boek 1996

Nader en beter onderzoek heeft echter geleerd dat er toch geen fossiele bacteriën in de meteoriet zitten. Toch sluit men de aanwezigheid op Mars van sporen van dergelijk primitief leven niet uit. De in juli gelanceerde Amerikaanse sonde naar Mars is de start van een spectaculaire poging om rotsmateriaal van Mars naar de aarde te halen om hier onderzoek te kunnen doen. In de volgende blogpost daarover meer.

Ooit zal er leven op Mars worden aangetroffen, althans als het aan   Elon Musk van SpaceX (en Tesla) ligt. Hij wil daar namelijk een kolonie stichten.

 

De planeet Mars deel 7: Op zoek naar leven

Omstreeks 1910 nam het geloof dat er door Mars-bewoners gegraven kanalen op Mars bestonden af.  Op een sterrenkundig congres in Londen kwam men tot de conclusie dat ‘er van bewoners en kunstmatige werken op Mars geen sprake kon zijn‘ .

Zie bijvoorbeeld de rubriek ‘Gemengd Nieuws’ uit het ‘Rotterdamse Nieuwsblad’ van 7 januari 1910:

0000000000 11 b krant

“Alweer een illusie minder dus.”

Ondanks dit nieuwe wetenschappelijke inzicht probeerden veel mensen toch in contact met mogelijke Mars-bewoners te komen. Zo stelde bijvoorbeeld Marconi  – die van de telegrafie – in 1919 voor om omstreeks 1927 contact met Mars op te nemen door middel van het zenden van een telegram. (Even simpel als geniaal bedacht.) Dit omdat Mars dat jaar dicht bij de aarde zou staan.

0000000000 11 b krant 1899Mensen van de British Post Office in 1897 aan het werk met apparatuur van Marconi

Zie hier een krantenbericht over het voorstel van Marconi, die ook aangaf dat hij ‘draadloze seinen‘ had opgevangen ‘die enkel van Mars of Venus konden komen’.

0000000000 11 b krant 1919

Helaas, de Mars-bewoners stuurden geen antwoord terug. (Zie dit berichtje uit Het volk: dagblad voor de arbeiderspartij d.d. 25 oktober 1928.)

0000000000 11 mars telegramn

Overigens, volgens een ander artikel uit 1928 was het maar goed ook dat de Mars-bewoners niet antwoordden. Er woonden helemaal ‘geen nette menschen‘. Ze waren alleen maar druk doende om hun ‘grote verworven kennis voor onzedelijke doeleinden te bezigen.”

0000000 mars bewoners 1 wegblijven

Over de mogelijkheid van intelligent leven op Mars was men echter nog steeds niet uitgepraat. Zie hier nog enkele voorbeelden.

1939. Toch bewoners op de planeet Mars?

0000000 mars algemeen handelsblad voor indie 23-11-1939

1940: De man die Mars-bewoners op aarde liet komen.

0000000000 11 b krant 1940 1

Oh, wacht even, foutje. Dit bericht gaat niet over Mars-bewoners maar over Orson Welles – de man van het hoorspel waarbij Mars de Aarde aanviel – en Carole Lombard.

Orson Welles maakte bekend dat hij Carole Lombard zou „toestaan” de hoofdrol te spelen in zijn nieuwe film, waarop de actrice hem deed weten, dat zij voor de eer bedankte. „Ik moet er niets van hebben dezen jongenman, geniaal of niet, bij te staan bij zijn experimenten,” verklaarde zij, „ik weet maar al te goed dat hij allen lof zou krijgen, als de film mocht slagen, en ik alle schuld, als zij zou mislukken.”

1955: Dit volgende berichtje gaat gelukkig wel weer over Mars. De vraag is:  Wordt Mars bewoond? (Een duidelijk antwoord kwam er in 1956 niet.)

0000000 mars volkskrant 11 02 19561937

1959: Heeft Mars kunstmanen? Een Rus beweerde van wel.

0000000 mars bewoners 1 kunstmanen

Phobos en Deimos, de manen van Mars zijn inderdaad wat vreemd gevormd.

0000000000 11 b krant 0 manen

1965: Geloven aan wezens op Mars niet in strijd met de leer van de Rooms-Katholieke kerk.

0000000000 11 b 1965 pater

“Onder mensheid moet men niet alleen verstaan de bewoners van de aarde maar eveneens alle schepselen op andere werelden, die ofschoon lichamelijk anders dan wij, met de mens vergeleken kunen worden.”

Kortom, diverse aspecten ten aanzien van het bestaan van Mars-bewoners werden in de vorige eeuw uitgebreid onderzocht en besproken.

Begin jaren zestig vertrokken de eerste ruimtevaartuigen richting Mars om de planeet aan een nader onderzoek te onderwerpen. De eerste Amerikaanse en Russische pogingen mislukten allemaal maar in juli 1965 bereikte de Mariner 4 als eerste ruimtevoertuig de planeet. De Mariner 4 nam 21 foto’s van Mars

0000000000 11 b 1965 mars

De eerste digitale foto van Mars die binnenkwam.

0000000000 11 b 1965 mariner foto 11Nummer 11, de beroemdste foto die de Mariner 4 van Mars nam. Duidelijk te zien zijn de kraters (als gevolg van meterorieten-inslagen) op Mars. 

0000000000 11 b 1965 mariner jonhson 11Juli 1965: president Johnson krijgt een ingelijste foto van Mars aangeboden.

0000000000 11 b 1965 marinerZie hier alle plekken aangegeven die door de Mariner 4 werden gefotografeerd.

Ik citeer even de Wikipedia over wat er op de foto’s te zien was. (Spoiler Alert: geen Marsbewoners).

De opnames toonden een landschap dat was bedekt met kraters, die veel weg hadden van die op de maan. Astronomen namen na bestudering van de foto’s aan, dat de gehele oppervlakte van Mars er zo uitzag. Dit bleek tijdens latere missies echter niet het geval. Door toeval fotografeerde Mariner 4 alleen kraterachtige terreinen. De Mariners 6, 7 en 9 toonden later aan dat op de rode planeet tevens grote kloven, diepe ravijnen, imposante vulkanen en uitgestrekte vlakke gebieden met geen of weinig detail voorkwamen. Mariner 4 vond geen van de in vroeger tijden veelvuldig vanaf de aarde waargenomen kanalen en toonde evenmin de aanwezigheid van vloeibaar water aan”

Vanwege de afwezigheid van water op de planeet, nam men aan dat er geen leven mogelijk was op Mars. Hoewel, in 1969 stelde ene dr. George Pimentel dat er toch misschien leven op Mars was.

1969: Gassen boven Mars wijzen op leven.

0000000000 11 b 1969 gassen

Over de vraag of er nou wel of niet leven op Mars mogelijk is (of mogelijk is geweest) vertel ik u meer in de volgende blogpost.

En voor de mensen met een goed geheugen en die nu vragen, hé, hoe zit dat nou met die cliffhanger met president Clinton uit 1996 uit de vorige blogpost over mogelijk leven op Mars? Die vraag schuif ik ook door naar de volgende blogpost.

0000000000 11 gezicht trump

Ook deze lezer van mijn blog liet weten dat hij graag  wilde weten hoe het met mogelijk leven zit. Wel heeft hij alvast verkondigd dat ook hij leven op Mars heeft gevonden. Veel beter leven dan dat de democraten er ooit gevonden hebben.