In januari 2005 onderging de achterpagina van het tweede deel van de Volkskrant – de doordeweekse editie bestond in die tijd uit twee delen – een restyling. Elke dag kreeg een eigen thema zoals Reizen, Media en Eten. Het thema op woensdag was ‘Beter leven’. Dat was natuurlijk een algemeen thema waar werkelijk van alles onder kon vallen.
Bert Wagendorp, de redacteur die op woensdag verantwoordelijk werd voor deze pagina, bedacht dat het wel een leuk idee zou zijn om op die dag ook een column te plaatsen met allerlei interessante doch nutteloze kennis. Dit onder het motto “Het is natuurlijk veel beter nutteloze dingen te weten dan helemaal niets”, een uitspraak van de Romeins schrijver en filosoof Seneca. Hij vroeg mij of ik zo’n column wilde schrijven. De column moest aan een paar voorwaarden voldoen. Hij mocht niet langer zijn dan 600 woorden, het moest nutteloze kennis zijn en het moest waar zijn, ik mocht niks verzinnen. Verder liet Bert mij volkomen vrij qua onderwerp. Ik mocht schrijven wat ik wou, mits het maar nutteloze kennis was.
Natuurlijk wilde ik dat. Een column in De Volkskrant! Die had in die tijd nog een oplage van zo’n 300.000 stuks. En dan nog ook eens op de achterpagina. Dan had je zelfs nog kans dat, als de mensen aan het aardappelen schillen waren en ze de krant gebruikten om de schillen op te vangen, dat de column onder het aardappelen schillen gelezen werd.
Ik schreef drie proefcolumns die Bert voorlegde aan zijn baas. Deze vond ze leuk en op 12 januari 2005 verscheen de eerste aflevering van Het Nutteloze-Kennis in de krant. (Bij deze eerste aflevering heette de rubriek overigens nog ‘Het Paradijs van Nutteloze Kennis’; een week later werd de naam veranderd in het Nutteloze-Kennisparadijs’; dat was iets korter.)
De aflevering had als onderwerp ‘De weerman van Spearfish’ en bevatte naast een verhaal over deze weerman ook allerlei andere nutteloze informatie over diverse andere Spearfishen. Zie hier deze eerste column.
De column leverde direct twee ingezonden brieven op. In de eerste brief maakte een lezer de Volkskrant er op attent dat de zeestraat die lag tussen Halland in Zweden en Jutland in Denemarken toch echt het Kattegat heette en niet het Karregat, zoals ik per ongeluk had geschreven. Hij had volkomen gelijk. Het was een typefoutje. De ‘R’ zit naast de ‘T’ op het toetsenbord. Noch ik, noch de mensen van de Volkskrant hadden deze fout opgemerkt. De tweede brief was van een lezer die het onbegrijpelijk vond dat een kwaliteitskrant als ‘De Volkskrant’ schreef dat ‘Spearfish’ de naam van een Amerikaans torpedosysteem was, terwijl iedereen toch wist dat het een Engels systeem was. Ai, dat wist ik niet. Het leerde me dat ik alles waar ik over schreef extra goed moest controleren. Ook lette ik nog beter op de spelling van de woorden. Dat was zeker handig voor de tweede column die verscheen, want die ging onder andere over het Przewalskipaard.
Na de zomer van 2005 veranderde het thema van de achterkant op woensdag. Het werd nu Sport. Mijn column bleef gelukkig bestaan. Hij werd gewaardeerd door de lezers en ik kreeg zelfs 50% salarisverhoging. Voor wat betreft het thema Sport, ook daar liet Bert mij volkomen vrij in en ik hoefde me ook niet heel sterk aan het thema te houden. Als ik bijvoorbeeld over een of andere roemruchte kolonel wilde schrijven en ik in een bijregeltje zou vermelden dat zijn vrouw graag korfbalde, dan was dat al een voldoende sportlink. Nu zit de sportwereld sowieso vol met nutteloze kennis dus dat was niet zo’n probleem.
In het voorjaar van 2006 ging de achterkant van de Volkskrant weer op de kop. De pagina werd overgenomen door een nieuwe redactrice. Mijn column was nog steeds populair, dus die mocht blijven. Alleen de nieuwe redactrice wilde specifiek het onderwerp voorschrijven waarover mijn column van de betreffende week moest gaan – dat vond ik een stuk minder – en hij moest in lengte terug van 600 woorden naar 400 woorden. Dat leek me niks. Ik was bang dat het dan een rubriek zou worden van ‘Wist u dat” met een opsomming van feitjes. Omdat ik wist dat de rubriek populair was – dat ik had onder andere gehoord van de eindredacteur van het Tweede Katern – stelde ik stoer dat ik dit alleen wilde blijven doen als de rubriek 600 woorden groot bleef. Dat was iets te stoer gedacht. Van het ene of het andere moment verdween de rubriek. Ik was op dat moment net bezig met een serie van drie afleveringen – die overigens stuk voor stuk apart waren te lezen – over ‘The war of the Roses. (Dat ging over het huwelijk van Billy Rose en Eleanor Holm en hun tumultueuze scheiding in 1954.) De eerste twee afleveringen waren al geplaatst maar het derde verhaal, dat over de scheiding zelf, moest nog verschijnen. Die aflevering heeft de Volkskrant dus nooit gehaald. Zie hieronder deze laatste twee afleveringen van het Nutteloze-Kennisparadijs in de Volkskrant.
In totaal hebben de volgende 51 afleveringen in de krant gestaan. (Een * betekent dat deze afleveringen later ook in het boek ‘Het Nutteloze kennisparadijs zijn opgenomen.)
- De weerman van Spearfish *
- Poetin en het Przewalskipaard *
- Ballonvaart met grote gevolgen *
- Van matroos tot admiraal *
- Papegaaitje leef je nog? *
- De ijskoningin ongestempeld
- De Titanic deel 1: 1912 *
- De Titanic deel 2: voor en na 1912 *
- De langste oorlog uit de geschiedenis *
- Ontsnapping van Alcatraz *
- De regisseur lette even niet op *
- Een sequoia van dik honderd meter *
- Gevallen van triskaidekaphibia *
- Het einde van de dappere dodo *
- Bergkamp ruilen voor Wagner? *
- Van Colter’s Hell tot National Park *
- Krater van dertig vierkante kilometer *
- Ongelukken en kleine hoekjes *
- Naar de top van de Mount Everest *
- De Southern Belles *
- Een gemiste strafschop
- De voorganger van Franz Beckenbauer *
- De dood van Ajax *
- Kansloos maar toch winnen
- Karl Power is er altijd bij
- Cher Ami, de dappere doffer *
- El Loco
- De generaal die niet kon schieten *
- Een tennisser op de Titanic *
- Gratis hamburger bij goed schot
- Plinius *
- Jaloerse Joe DiMaggio *
- Homo en voetballer *
- De vreemde bondscoach
- Een strafschop in tweeën
- Trouwen met een zangeres *
- Liever de film dan de sport *
- De val van Dan Jansen *
- Bad girl Tonya *
- In eigen doel schieten *
- In Death Valley *
- Niels Bohr (1) *
- Niels Bohr (2) *
- Niels Bohr (3) *
- Per Willy Guttormsen *
- Billy Fiske *
- Kunstrijdsters van 1936 – deel 1 *
- Kunstrijdsters van 1936 – deel 2 *
- De menselijke kikker *
- The war of the Roses (1) *
- The war of the Roses (2) *
Tot slot: behalve in het Nutteloze Kennisparadijs-boek zijn een aantal afleveringen ook elders verschenen. Zo vertaalde iemand ‘Poetin en het Przewalskipaard’ in het Zweeds en plaatste dit op een Zweedse site waar op paardenraces gegokt kon worden; de aflevering ‘Cher Ami, de dappere doffer’ over een postduif die in de Eerste Wereldoorlog een peloton Amerikaanse soldaten het leven redde, verscheen op een site die helemaal gewijd was aan die oorlog en van Roosje Keijser van de ‘Zwarte Hen Pers’ kreeg ik het verzoek of ze het verhaal over Nancy Astor, dat onder de naam ‘De Southern Belles’ in de krant had gestaan, mocht gebruiken om er een speciale uitgave van 30 exemplaren van te drukken. Dat was uiteraard geen probleem. Ik kreeg twee exemplaren van haar en ik moet zeggen het zag er prachtig uit, heel mooi vorm gegeven.