Nog even over Piet Mondriaan – zie de vorige blogpost –  en wel specifiek over zijn kleurgebruik tijdens de laatste vijfentwintig jaar van zijn leven. De bekendste werken van Mondriaan zijn die met de zwarte lijnen en de witte, blauwe, rode en gele vlakken. Hij werkte in die periode alleen nog maar met de drie primaire kleuren (blauw, rood en geel) en met zwart en wit. Ik vroeg me opeens af hoe zijn werken uit die tijd er uit zouden zien als hij andere kleuren gebruikt zou hebben? Zouden ze dan nog steeds dezelfde uitstraling hebben of zouden ze hun kracht verliezen? Tijd voor een experiment! We laten de compositie, d.w.z. de vlakken, zoals ze zijn, maar gaan de kleuren veranderen: zwart in bruin; rood in paars; blauw in groen; geel in oranje; wit in beige en grijs in lichtgeel.

Als eerste voorbeeld de ‘Compositie nr. III met rood, geel en blauw’ uit 1927. Het hangt in het Rijksmuseum Amsterdam.

   

Heel veel kan ik eigenlijk nog niet over het effect van de ‘verkleuring’ zeggen. De verandering van rood in paars lijkt in ieder geval niet zo’n gelukkige keuze. Maar omdat dit schilderij maar drie “gekleurde” vlakken bevat doe ik hetzelfde experiment nog een keer,  maar dit keer op een schilderij met meer gekleurde vlakken.

We nemen daartoe ‘Compositie A’ uit 1920. Het hangt in de Galleria Nazionale in Rome. Het bevat 26 vlakken. We passen weer dezelfde kleurverwisseling toe. We zien dan de volgende transformatie:

   

Met de nieuwe kleuren ziet het er misschien wat vrolijker uit, maar ook veel onrustiger. Maar we gaan weer een stapje verder. We gaan het nu doen voor een schilderij met echt veel gekleurde vlakjes: de ‘Victory Boogiewoogie’. Mondriaan  – hij woonde toen in New York – was de laatste jaar twee jaar van zijn leven (hij overleed in 1944) bezig met dit schilderij.

Het schilderij werd in 1997 door de Nederlandse Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit verworven en hangt nu in het Haags Gemeentemusem. De aankoop werd betaald door de Nederlandsche Bank die met dit gebaar symbolisch afscheid nam van de Nederlandse gulden (vanwege het het besluit om de euro in te voeren). Met deze aankoop werd in ieder geval al direct afscheid genomen van 82 miljoen gulden (37 miljoen euro) zijnde het bedrag dat de verkoper van het schilderij, ene Samuel Newhouse uit New York, er voor ontving – deze laatste had het schilderij ruim tien jaar eerder voor 12 miljoen dollar gekocht.

Het schilderij telt naar verluidt 574 vlakjes – ik tel alleen al zo’n 100 rode en 100 gele vlakjes, maar dat kunnen er ook een paar meer of minder zijn – dus een mooi onderwerp voor mijn experiment. Maar de moed zakt mij in de schoenen. Het zijn wel heel veel vlakjes om anders te kleuren. Daar heb ik eigenlijk geen zin in. Bovendien ging Mondriaan dood toen hij met dit schilderij bezig was. Dat is ook al geen stimulans om aan het werk te gaan. Een ander keertje mijn experiment maar voltooien.

Een niet voltooid schilderij en een niet voltooid experiment. Dat past wel bij elkaar.