Werken bij de PTT (8): de lift

De dit jaar overleden Nederlandse econoom professor Arnold Heertje schreef  in het blad ‘Management Team’  (d.d 7 september 2001) een keer het volgende over bestuurders:

Wim Dik had bij KPN een complete hofhouding, maar sprak verder met niemand. Als hij van tien minuten verderop naar het kantoor in Groningen kwam, werd er vooraf gebeld, zodat bij het binnenrijden in de parkeergarage de lift klaar stond en hij meteen door kon rennen naar de bovenste verdieping, zonder iemand tegen te komen. Een wat extreem geformuleerde vuistregel is dat in een bedrijf de werkvloer niets mag besluiten en alles weet, en dat de top alles mag besluiten maar van niks weet.”

Wim Dik was van 1989 tot 2000 de hoogste baas van KPN. Daarvoor werkte hij bij Unilever. Ook was hij van mei 1981 tot september 1982 staatssecretaris van Economische Zaken.

0000 1 kabinet17 november 1981: Debat over de Regeringsverklaring van het tweede kabinet Van Agt. Van links naar rechts, op de voorgrond de ministers De Ruiter (CDA), Van der Stee (CDA), Den Uyl (PvdA), premier Van Agt (CDA; inmiddels stemt hij GroenLinks) en Jan Terlouw (D66). Op de achtergrond zitten de staatssecretarissen. De persoon die tussen Van Agt en Terlouw in zit, is Wim Dik. 

Het gedrag van Wim Dik in de lift waar professor Heertje over schreef, herken ik wel. Begin jaren negentig werkte ik een aantal jaren in ‘de Groene AA-Toren’ aan de Beatrixlaan in Den Haag. Het gebouw was in die tijd het hoofdkantoor van de KPN.  De directie had domicilie op de zeventiende verdieping, ik werkte op de tweede verdieping. Ik had de top van KPN dus nog lang niet bereikt.

0000 1 torenDe Groene Toren; Tegenwoordig zit Post.nl er in.

De kelder van het gebouw bevatte ruimte voor de directie om  daar exclusief hun auto’s te parkeren en verder was daar ook een fietsenstalling. Van die laatste maakte ook ik gebruik. Als je vanuit de kelder omhoog wilde, moest je met de lift. Er waren echter maar twee liften die helemaal doorliepen naar de kelder. Als je pech had en de lift was net weg , dan moest je soms wel even wachten.

0000 1 lift

Dit is niet de lift van het KPN gebouw. Er werkten geen liftjongens in de liften van KPN.

Als de lift kwam, keek je voordat je instapte daarom altijd even opzij of er nog iemand aan kwam lopen, en als dat zo was, dan hield je de lift even vast voor deze persoon. Iedereen deed dat, ook bijvoorbeeld iemand als Ben Verwaayen, de directeur Telecom. De enige persoon die dat echter nooit deed was Wim Dik. Die stapte de lift in, staarde zwijgzaam voor zich uit of bladerde in het Financieel Dagblad. Er kwam nooit een spontaan woord uit. “Goedemorgen” zeggen uit zichzelf was bijvoorbeeld niet iets wat hij deed. Dik was meer het type dat van zijn personeel verwachte dat ze hem zouden groeten en dan zouden zeggen: “Gegroet keizer, zij die gaan werken groeten u.

Echt populair bij het “gewone personeel” werd Wim Dik dan ook niet. In hun boek ‘De koude kermis van KPN’ geven de schrijvers Patrick Bernhart en Jan Maarten Slagter een mooi voorbeeld.

De dames van 008 – waar je telefoonnummers kunt opvragen – mogen bijvoorbeeld van hem niet meer eten, koffie drinken, snoepen, roken, lezen en puzzelen tijdens het werk. Het levert gedonder op. Daar komt nog een incident bij als hij voor een presentatie achter de gordijnen de presentator instrueert. De microfoon staat al open als hij rept van ‘die kutwijven’.

0000 1 0081 september 1981. Enkele  van die “kutwijven” op de zaal van 008 aan het werk; Foto Hans van Dijk; Nationaal Archief.

Ook bij de portiers van de gebouwen was Dik niet echt populair. Zo vertelde een kennis mij een keer het verhaal van een vriend van hem die als portier werkte in het KPN-gebouw in Groningen. Hij was een keer op een vrijdagavond aan het werk, toen Dik vanuit de auto belde om te zeggen dat hij samen met mevrouw Dik onderweg was en of hij er voor wilde zorgen dat de deur van de garage open zou staan.  Waarom Dik op vrijdagavond samen met zijn vrouw naar Groningen reed, geen idee. De portier zei dat hij de deur zou opzetten.

Wel wees de portier Dik er op dat hij niet de hoofdingang kon nemen, maar dat hij via de andere ingang naar binnen moest. Dit omdat een aannemer er in het weekend aan het werk zou gaan en deze had alvast bij de hoofdingang zijn spullen neergezet. Dat zinde Dik absoluut niet. Hij had geen zin om die andere ingang te nemen, zei hij. De portier moest maar even de aannemer bellen om te zeggen dat deze zijn spullen moest weg halen. De portier deed net alsof hij even  ging bellen – “Ik ben toch niet gek. Ik ga toch echt niet die aannemer bellen om te zeggen dat hij voor meneer Dik zijn spullen opzij moet komen zetten.” en belde even later Dik terug om te zeggen dat hij helaas de aannemer niet te pakken kon krijgen en dat Dik daarom echt de andere ingang moest nemen. Dik was ‘not amused’.

0000 1 008 groHet KPN gebouw in Groningen pal naast het station.

Zelf heb ik ook een ongemakkelijke ervaring met Dik gehad. Ik stond een keer tussen de middag,  terugkomend uit de kantine, voor de lift te wachten. De liftdeuren gingen open en daar stond Dik met iemand anders. Het was blijkbaar een belangrijke bezoeker want Dik bracht hem hoogstpersoonlijk omlaag. De gast stapte de lift uit en Dik stapte de lift weer in en drukt op het knopje van de zeventiende verdieping. Ik stapte ook in en wilde net op het knopje van de tweede verdieping drukken toen Dik opeens zei. “Wilt u daar niet  op drukken. Ik heb nogal haast. U moet eerst maar even mee naar de zeventiende verdieping.”

Echter voordat mijn hersens die boodschap hadden verwerkt en mijn arm opdracht hadden gegeven om de handeling te staken, had mijn vinger al op het knopje gedrukt. Dik keek mijn boos aan. Ik wilde het goed maken door op het knopje van ‘deuren sluiten’  te drukken, maar drukte per ongeluk op het knopje ‘deuren open’ waardoor de inmiddels half gesloten deuren weer open gingen. Het gevolg was dat een stuk of acht mensen opeens ook de lift binnen stormden en ook op allerlei knopjes drukten.

0000 1 008 dik 2

Zo keek Dik ongeveer toen al die mensen op de knopjes drukten.  (Deel van een) foto van Rob Croes; Nationaal Archief.

Dik zijn boze blik was ondertussen veranderd in een woedende blik en toen ik er op de tweede verdieping uit kon, liep ik voor de zekerheid maar naar de andere vleugel dan waar ik werkte. Dit voor het geval Dik zou proberen te achter halen wie ik was en waar ik werkte.