Afgelopen weekend fietsten Marianne en ik – samen met mijn schoonzus en zwager –  in de omgeving van Terherne in de provincie Fietsland, herstel de provincie Friesland, een rondje van zo’n 45 kilometer (waarvan 44 km met wind tegen). Onze fietstocht voerde ons langs weidse weidelandschappen, pontjes (een stukje van de weg dat kan varen volgens Bert en Ernie; je betaalde op sommige plekken €1,50 om twintig meter over- en afgezet te worden) en vaarten en meren met bootjes en koeien.

“langs weidse weidelandschappen”

“en vaarten en meren met bootjes en koeien.”

Vlakbij Soarremoarre, wie kent het niet; een buurtschap gelegen bij Akkrum en Aldeboar, zagen we tussen de fietsknooppunten 44 en 48 opeens aan de rand van een weiland een opmerkelijk bord.

Het bord hoorde bij het oorlogsmonument van Soarremoarre.

Op 800 meter van deze plek stortte in de nacht van 7 op 8 november 1941 een Engelse Vickers Wellington bommenwerper neer. Nieuwsgierig geworden heb ik thuis even op de achterliggende geschiedenis gegoogled.

De bommenwerper die hier in 1941 neerstortte had als thuisbasis Feltwell, een vliegveld van de Royal Air Force (RAF) gelegen in het oosten van Engeland in het graafschap East Anglia. Aan boord bevonden zich zes man, drie RAF-mensen te weten: Sgt. Charles Thomas Black (30 jaar), Flt. Sgt. Leslie Cyril Green (21 jaar) en Sgt. Jack Dennis Thompson (eveneens 21 jaar). Daarnaast drie Nieuw Zeelanders van de RNZAF (dat is de Nieuw Zeelandse RAF): Flt. Sgt. John William Black (27 jaar), Sgt. Trevor Hedley Gray (ook 27 jaar) en Plt. Off. Eric Lloyd (21 jaar). Allen kwamen om het leven.

Een soortgelijke bommenwerper als die bij Soarremoarre neerstortte.

(Op een aantal sites wordt vermeld dat dit de omgekomen bemanning van de bommenwerper van Soarremoarre  is. Dat is niet juist. Het betreft hier de bemanning van een ander toestel onder leiding van eerste piloot Tony Saunders (staande tweede van links). Van de personen die bij Soarremoarre  omkwamen staat alleen Jack Thompson, bovenste rij tweede van rechts, op deze foto. Hij vloog tot 1 november 1941 met deze bemanning; daarna met zijn nieuwe bemanning waarmee hij een week later bij Soarremoarre neerstortte.)

Het toestel was op de terugweg van een nachtelijke bombardementsvlucht op Berlijn, toen het hier werd onderschept door een Duitse nachtjager, bestuurd door de Duitse topvlieger Helmut Lent (23 jaar op dat moment). Lent was even verderop gelegerd op de luchtmachtbasis Leeuwarden. Lent was een uitermate succesvolle oorlogsvlieger. De Vickers Wellington bommenwerper die hij op 8 november 1941 neerschoot was al het twintigste vliegtuig dat hij omlaag schoot. Eerder was hij actief bij de Duitse invasies van Polen, Denemarken en Noorwegen en nam hij kortstondig deel aan de Battle of Brittain. In totaal zou Lent tijdens de Tweede Wereldoorlog zo’n 110 vliegtuigen neerhalen, waarvan 102 stuks ’s nachts.

In juni 1942 kreeg Lent (derde van rechts) een hoge onderscheiding die hem persoonlijk door Adolf Hitler werd uitgereikt. (foto afkomstig van de wikipedia-pagina over Lent).

Ook Lent zou de oorlog niet overleven. Op 5 oktober 1944 viel bij Paderborn tijdens de landing een motor van zijn toestel uit, waarna hij de controle over het toestel kwijtraakte en crashte. Twee dagen later stierf hij aan zijn verwondingen. Hij kreeg een staatsbegrafenis in Berlijn. Eén van de sprekers was veldmaarschalk Herman Göring. Eén dag na zijn crash werd zijn dochtertje Herma geboren. Hij heeft haar nooit gezien.

Iemand die zijn dochter ook nooit heeft gezien, was Trevor Hedley Gray, één van de zes omgekomen vliegers aan boord van de bommenwerper van Soarremoarre. Hij was de tweede piloot op het toestel. Hij was in februari 1940 vanuit Nieuw Zeeland per boot naar Engeland afgereisd om voor de RAF te gaan vliegen. Twee dagen nadat zijn boot was vertrokken, beviel zijn vrouw van hun dochtertje Lorraine. Zijn vrouw stuurde hem een kleine zwart-wit foto van Lorraine. Trevor Gray op zijn beurt kocht aangekomen in Engeland een teddybeer en stuurde die op naar zijn dochtertje. Op het moment dat het vliegtuig neerstortte was Lorraine 1 jaar oud (en had haar vader haar nog steeds niet gezien).

Het neergeschoten vliegtuig kwam met zo’n klap op de grond dat van het toestel alleen de vleugels in het weiland werden teruggevonden. De cockpit had zich een paar meter diep in de aarde geboord. De Duitsers besloten de resten van het toestel met zand te bedekken. Er werd een kruis op geplaatst met de namen van de omgekomen vliegers.

Foto uit 1946 met onder andere enkele familieleden van bemanningslid Jack Thompson bij het toenmalige herdenkingskruis; foto afkomstig van de site www. Akkrum. net

In 1952 besloot men om de stoffelijke resten te bergen. De bemanningsleden kregen een laatste rustplaats op de Canadese oorlogsbegraafplaat in Bergen op Zoom in Noord Brabant. Tussen de persoonlijke bezittingen die in de resten van het vliegtuig werden terug gevonden, zat een klein kistje met daarin de foto van Lorraine Gray. Op de plek waar het toestel neer kwam werd een kruis geplaatst.

In 2010 werd ter nagedachtenis van de jonge vliegers die hun leven voor onze vrijheid gaven het huidige oorlogsmonument geplaatst. De scholen van Aldeboarn hebben dit monument geadopteerd en organiseren jaarlijks op 8 november een herdenkingsbijeenkomst. De onthulling van het monument werd bijgewoond door de ambassadeurs van Engeland en Nieuw Zeeland, en diverse nazaten van de omgekomen vliegers. Vooral bij deze laatsten zorgde de onthulling van het monument voor veel emoties. Zo vertelde David Lloyd  een neef van de omgekomen Eric Lloyd in een interview met de Nieuw Zeelandse krant ‘Waikato Times’: “It will be very, very emotional. “I feel honoured for what the Dutch are doing. It’s really something that something like this is still going on 70 years later for our fallen.”

Ook aanwezig bij de onthulling was Lorraine Gray. Over haar omgekomen vader vertelde ze in 2010 in een interview met de ‘Waikato Times”. “You grow up  and people stop talking about your dad and it’s one back to normal. My uncles and aunties never really talked about it because it was still very raw and, as they say, everybody moved on.” She says the occasion will be “very momentous” and an emotional time for everyone.’

Hoe het verder met Herma Lint, de dochter van de Duitse jachtvlieger, is gegaan is mij onbekend. Lorraine Gray groeide op in Nieuw Zeeland, werd onderwijzeres, trouwde, kreeg kinderen en kleinkinderen en is nu gepensioneerd vrijwilligster op scholen. Naar de herdenking bij Soarremoarre nam ze de teddybeer mee die haar vader haar vanuit Engeland had opgestuurd. Ze had de teddybeer al die zeventig jaar gekoesterd.