Alle berichten van Martin

Jeugdherinneringen, Schrijven, Wetenschap

Vrijdag de dertiende

Onder het motto ‘we laten ons leven niet leiden door de aanslagen in Parijs, in Beiroet en op het Russische vliegtuig gaan we weer over op de ‘gewone’ blogposts. Hoewel, er is toch nog wel een relatie, want deze blogpost gaat over het fenomeen ‘vrijdag de dertiende’ en dat is ook de dag dat de aanslagen in Parijs werden gepleegd, een feit dat in diverse media niet onvermeld bleef. Even was ik bang dat er een blik deskundigen naar de studio zou komen om dit verband te duiden, maar dat geschiedde gelukkig niet.

Tien jaar eerder was ik overigens zelf een ‘vrijdag-de-dertiende-deskundige‘. Hoe word je nu een ‘vrijdag-de-dertiende-deskundige’? Nou gewoon, door er een ochtendje op te googelen en dan er een column in de Volkskrant over te schrijven – ik schreef toen voor die krant de rubriek ‘Het Nutteloze Kennisparadijs. Deze column was ook gelezen door de redactie van een programma van BNR (Business Nieuws Radio) en ze vroegen, aangezien hun eerstkomende uitzending op vrijdag de dertiende zou plaats vinden, of ik hun programma er iets over wilde komen vertellen. Het aantal ‘vrijdag-de-dertiende-deskundigen’ was blijkbaar niet groot. BNR zond die dag op locatie uit en wel vanuit de universiteit Utrecht. Of ik daarheen wilde komen.

De treinreis naar Utrecht verliep zonder vertragingen (en dat op vrijdag de dertiende!) en ruim op tijd meldde ik mij in de kantine van één van de universiteitsgebouwen van waaruit werd uitgezonden. Ik moest even wachten totdat ik aan de beurt was en mocht plaatsnemen aan een grote tafel waaraan behalve de presentator ook een paar studentes zaten die iets over de nieuwe studiefinancieringsplannen zouden vertellen. Er werd een plaatje gedraaid – ok, cd afgespeeld –  en toen de muziek stopte, zei de presentator: ‘Ik loop hier rond in de kantine en ik ga eens op zoek naar wat studenten die iets over de nieuwe plannen van de minister willen zeggen. Dag, mag ik jullie wat vragen?” Huh? Hij liep helemaal niet rond maar zat gewoon aan tafel, net zoals die twee meisjes waarmee hij tijdens de muziek al de eerste vragen had doorgenomen. De luisteraar werd bedonderd waar ik bij zat. Maar goed, even later was ik aan de beurt. “Aan tafel zit bij mij…”. Ha, gelukkig, ik hoefde niet rond te lopen.

Het gesprek begon met vragen over bijgelovigheid. Ik vertelde de anekdote over Niels Bohr, in 1922 winnaar van de Nobelprijs voor natuurkunde. Bohr had boven de deur van zijn werkkamer een hoefijzer hangen. Op een dag vroeg een student: “Maar professor, een eminent geleerde als u gelooft toch niet in de werking van een hoefijzer?” Waarop Bohr antwoordde: “Nee natuurlijk niet, maar men heeft mij verzekerd dat, ook al geloof je er niet in, het toch werkt.” Ik vond het een leuke anekdote maar de presentator vertrok geen spier.

Zijn volgende vraag ging over Triskaidekaphobia dat angst voor het getal 13 betekent. “Triskaidekaphobia, dat is een mooi Scrabblewoord, vindt u niet?” “Nee, ik ben bang dat ik u ongelijk moet geven, het telt 17 letters en het Scrabblebord is niet groter dan 15 bij 15, dus het past niet.” antwoordde ik. Het kwam niet meer goed tussen ons. Ik zal u de rest van het gesprek daarom besparen en voor alle nuttige informatie over vrijdag de dertiende hieronder mijn oorspronkelijke column uit de Volkskrant plaatsen. Ik kan hem  – wij van WC-eend adviseren WC-eend – van harte aanbevelen om uw kennis over vrijdag de dertiende te vergroten.

Triskaidekaphobia

Op 25 augustus 2004 was in de finale van de 100 meter horden op de Olympische Spelen van Athene de Canadese Perdita Felicien de grote favoriete. Een jaar eerder was ze wereldkampioene geworden. Maar al bij de eerste horde ging het mis. Ze viel. Opmerkelijk detail: haar startnummer was nummer 1313.

Mensen die last hebben van ‘angst voor het getal dertien’ oftewel ‘triskaidekaphobia’ – wat op zich weer geen fijn woord is voor mensen die lijden aan ‘hippopotomonstrosesquippedaliophobia’ (oftewel ‘angst voor lange woorden’) – zullen van de val niet vreemd opgekeken hebben. Zij zien overal de gevaren van het getal 13.

Nog een voorbeeld: Op 11 april 1970 om exact 13.13 uur plaatselijke tijd werd de Apollo 13 gelanceerd. Twee dagen later, op 13 april, meldde de Apollo 13 de fameuze woorden ‘Houston, we’ve got a problem’. Het leverde later wel een mooie film met Tom Hanks op.

De angst voor het getal 13 komt in veel gedaantes terug. Hotels hebben vaak geen dertiende verdieping, in vliegtuigen is er soms geen dertiende rij, in de Italiaanse lotto komt het getal 13 niet voor en bij sommige Franse restaurants is een ‘quatorzieme’ te huur. Dat is een persoon die tegen betaling een hapje mee eet indien het gezelschap bestaat uit dertien personen. Ooit ging de Amerikaanse schrijver Mark Twain naar een diner van dertien. Een vriend wees hem op het gevaar hiervan. Mark Twain vond het onzin, maar toen hij terugkwam, moest hij bekennen dat zijn vriend gelijk had. Er was maar voedsel voor twaalf.

Er zijn enkele beroemde personen die leden onder triskaidekaphobia. Tot hen behoren Napoleon, Victor Hugo, Henry Ford en de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt. Deze laatste had er veel last van. Zo moest bij het opstellen van zijn reisschema zijn secretaris er altijd rekening mee houden dat Roosevelt bij voorkeur niet op de dertiende reisde. Liever vertrok hij een dag eerder of een dag later.

De angst voor vrijdag de dertiende (paraskevidekatriaphobia) is een speciaal geval van de angst voor het getal 13. Elk jaar is er minstens 1 maand met een vrijdag de dertiende. Maximaal komt het drie keer per jaar voor. Uit een Amerikaans onderzoek blijkt dat de angst voor vrijdag de dertiende de Amerikaanse economie jaarlijks miljoenen dollars kost, omdat een hoop mensen op deze dag thuisblijven en niet naar het werk gaan of uit eten gaan.

De oorsprong van het bijgeloof is niet duidelijk. Meestal wordt het Laatste Avondmaal genoemd als bron. Daar zaten dertien mensen aan. Het Laatste Avondmaal heeft nog een bijgeloof opgeleverd. Toen Jezus verklaarde dat er zich een verrader onder hen bevond, gooide Judas van schrik het zoutvaatje om. Sindsdien geldt dat het morsen van zout ongeluk brengt. De angst voor vrijdag heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat Jezus op een vrijdag werd gekruisigd en dat vrijdag in het oude Rome executiedag was.

Niet altijd brengt het getal 13 ongeluk. Zo gebeurde er in het jaar 1313 niets bijzonders. Zeker niet in vergelijking met het jaar erop. In dat jaar regende het maandenlang. Dijken bij de Rijn, Waal, Maas en IJssel braken, de oogst mislukte en er ontstond hongersnood. De grootste ramp van 1314 trof echter de inwoners van Londen. Koning Edward II verbood er het voetballen.

Uncategorized

Twee helden

1 reactie

Op de openbare lagere school van mijn dochters zaten veel moslim-kinderen. En net zo als dat geldt voor de niet-moslim kinderen waren de ouders van deze kinderen soms heel betrokken bij de school en soms totaal niet. Zo had één van de moslimjongens uit de klas van mijn dochter een vader die werkelijk elke keer voorop liep bij activiteiten op school. Wie was er bij voorbeeld als het sneeuwde bij een feest toch buiten bezig met het ophangen van de feestverlichting? Hij dus. Wacht nou even totdat het droog wordt, zeiden we. Nee, hij vond het niet erg om nat te worden; anders zou het misschien niet op tijd af komen. Zo’n iemand was het.

Aan de ander kant was er ook een jongetje wiens vader een omstreden iman was. Er was altijd veel rumoer om hem. Er waren politici die riepen dat hij het land uit moest, zo omstreden was hij. Hij had een zoontje dat nooit aan schoolactiviteiten mocht mee doen. Zo was er bijvoorbeeld in de week voor de kerstvakantie altijd ’s avonds een diner op de school voor de kinderen. Alle kinderen van de klas waren er, behalve het zoontje van de iman.

Ik vraag me wel eens af hoe het nu, zo’n vijftien jaar later, gaat met deze twee kinderen, het zoontje van de vader die altijd voorop liep met helpen en het zoontje van de iman. Hoe zouden ze zich ontwikkeld hebben? In de geest van hun ouders of toch heel anders?

Iets anders: Kent u Everett A. Stern? Waarschijnlijk niet. Ik tot een uurtje geleden gelukkig ook nog niet. Hij is een van de twee kandidaten in de republikeinse voorkiezingen voor de post van senator namens de staat Pennsylvania. De andere is de zittende senator Pat Toomey. Ik mag echt hopen dat die Toomey de republikeinse voorverkiezing wint, want Stern twitterde vorige week donderdag na de bomaanslagen in Beiroet:

aansla Beiroet

Hij vond de bomaanslag goed nieuws!!! (die drie uitroeptekens zijn van hem; niet van mij). Hij heeft ook een oplossing hoe je terroristen kan bestrijden.

aansla Beiroet 2

Zo’n type dus. Voor wie wil weten hoe een deel van die dode “Hezbollah-terroristen” van Stern er uit zien, dit zijn een aantal van de slachtoffers van de bomaanslagen in Beiroet.

aansla Beiroet 3

Er zitten verpleegsters, studenten, kinderen, een schoolleraar, een winkelier en ook een Syriër, die het geweld uit Syrië was ontvlucht, tussen.

De foto van het meisje dat een foto van haar overleden vader vasthoudt staat niet voor niets wat groter afgebeeld dan de rest. Hij, Adel Termos, is namelijk een echte held, maar wel een overleden held. Nadat de eerste bom af ging, verzamelden zich een hoop mensen bij de rampplek. Dat was het moment waarop een tweede zelfmoordterrorist had gewacht om zijn bomgordel af te laten gaan. Adel Termos zag hem echter aan komen lopen en stortte zich bovenop hem, een actie die hem zijn eigen leven kostte, maar waarmee hij veel levens redde.

In sommige Nederlandse kranten stond een klein stukje over deze heldendaad. Soms werd er ook bij vermeld dat zijn dochtertje ook bij de aanslag was omgekomen. Dat blijkt dus gelukkig niet het geval te zijn. Ik las dat laatste op de site van een zekere Elie Fares, een blogger uit Libanon, op wiens site ik toevallig terecht kwam toen ik via Google informatie over Adel Termos zocht. Elie Fares schreef niet alleen over Adel Termos en zijn dochtertje maar ook over Abou Ali Issa uit Libië. Daar heeft u, net als ik, ongetwijfeld ook nog nooit van gehoord.

Deze vader van zeven kinderen redde met een soortgelijke actie als die van Adel Termos in Beiroet bij een bomaanslag op 15 januari 2015 in Tripoli het leven van tientallen mensen. Ook daar was een terrorist die zichzelf opblies (acht doden), gevolgd door een tweede zelfmoordenaar die zich in de grote groep van toegestroomde mensen wilde opblazen.

En net zoals Adel Termos zag Abou Ali Issa de man aankomen en stortte zich met zijn lichaam op hem en redde daarmee tientallen mensen het leven. Daarom ter ere van deze twee overleden helden – over een jaar zijn ze ongetwijfeld vergeten; dat mag niet gebeuren – hierbij hun portretten.

aansla Beiroet 4 aansla Beiroet 5

Links: Abou Ali Issa, overleden op 15 januari 2015 in Tripoli, Libië; Rechts: Adel Termos , overleden op 12 november 2015 in Beiroet, Libanon

Het leven gaat door. Hoe zal over vijftien jaar het leven van het dochtertje van Adel Termos er uit zien?

Dagelijks leven

Parijs en Toeval

Volgens de Frans schrijver en filosoof Voltaire (1694-1778; geboren en gestorven in Parijs) bestaat toeval niet. “ We noemen zo een gevolg van een oorzaak die we niet zien”. Ik denk niet dat hij gelijk heeft. Toeval bestaat wel. Soms zien we de oorzaak wel maar noemen we het toch toeval. Een voorbeeld om dit duidelijk te maken.

De allereerste bom die de Engelsen tijdens de Tweede Oorlog op Berlijn gooiden, kwam in een dierentuin terecht en doodde daar de enige olifant van heel Berlijn. Toeval? Als je een bom op Berlijn gooit, dan moet hij ergens op de grond vallen, en ja dan kan hij in het hok van de olifant terecht komen. We kennen de oorzaak (de bom) en we kennen het gevolg (de dood van de olifant). De kansberekening zegt dat het kan gebeuren, maar omdat de kans zo klein is, noemen we de dood van de olifant toch toeval.

Toeval is een gebeurtenis met een kleine kans op die gebeurtenis. Maar hoe klein moet de kans zijn voordat we iets toeval noemen?  Een tiende? Een honderdste? Een duizendste? Een miljoenste?

Hoe kom ik nu op toeval? Door die vreselijke gebeurtenissen in Parijs. Neem die twee spelers van het Franse nationale elftal, Lass Diarra en Antoine Griezmann. Diara verloor een nichtje bij één van de schietpartijen. De zus van Antoine Griezmann was aanwezig bij het concert in de Bataclan maar zij overleefde het gelukkig. Parijs telt ruim 2,2 miljoen inwoners. Bij elkaar zullen daarvan zo’n 500 tot 1000 mensen bij de aanslagen beschoten zijn. Hoe groot is dan de kans dat het Franse nationale elftal niet één maar twee spelers telt met familieleden die worden beschoten bij de aanslag?

Nog zo’n voorbeeld. Op tv was het relaas te horen van een Nederlands meisje dat in Parijs was en wilde gaan eten in het restaurant Le Petit Cambodge. Ze was net te laat voor het laatste vrije tafeltje en moest daarom even aan de overkant wachten totdat er een tafeltje vrij kwam. Even later werd het restaurant beschoten. Hoe groot is de kans dat zoiets allemaal gebeurt? Het toeval heeft haar gered.

Los van deze discussie over toeval, je zou maar de ouders, familie of vrienden zijn van bij voorbeeld Mathias en Marie die toevallig aanwezig waren bij het concert in Bataclan. Op Twitter verschenen er onder de hashtag @recherheparis al snel na de aanslag foto’s van allerlei vermiste mensen waaronder die van Marie met de vraag of iemand haar had gezien.

aanslagen 0

Kort daarna  gevolgd door foto’s van Marie samen met haar vriend Mathias, want hij was ook vermist.

aanslagen 1

Even later volgde een hernieuwde oproep. Een speurtocht bij alle ziekenhuizen in Parijs had niets opgeleverd. Ze waren nog steeds niet terecht.

aanslagen 2

Tot slot verscheen er nog een laatste update. De foto was nu zwartwit. De zoektocht was ten einde. “Ik heb geen woorden meer, alleen nog tranen” stond er in het bericht. Ze waren allebei overleden.

aanslagen 3

Hartverscheurend. Toeval is een kleine kans, met soms vreselijk verdrietige uitkomsten.

Nutteloze kennis, Verenigde Staten

De top 10 van de nationale parken in de USA

Amerika is een favoriet vakantieland van ons. In 1988 bezochten wij het op onze huwelijksreis voor het eerst en sindsdien zijn we er nog een aantal keer geweest. Onze favoriete bestemmingen zijn de Nationale Parken, in het bijzonder die in het westen van Amerika. We zijn niet de enigen die graag de nationale parken bezoekt. Zie hier – in de gedachte van een bekende Nederlandse politicus die ooit eens zei: “Statistieken, statistieken, daar heb ik helemaal niks aan. Cijfers moet ik hebben” – de tien meest bezochte nationale parken in de Verenigde Staten van 2014, volgens de National Park Service (NPS), zijnde de organisatie die de parken beheert.

NP usa bezoekers

Het Great Smoky Mounains NP, gelegen op de grens van de staten North Carolina en Tennessee, steekt er met kop en schouders boven uit. Het krijgt met zijn 10 miljoen bezoekers zelfs meer bezoekers dan de nummers 2 (Grand Canyon NP) en 3 (Yosemite NP) samen. Is het Great Smoky Mounains NP dan ook het mooiste park van Amerika?  Nee, dat niet. Dat het park als één van de weinige nationale parken relatief dichtbij de grote steden in het oosten van Amerika ligt, heeft ongetwijfeld met de hoge bezoekersaantallen te maken.

Nu is de vraag welk park “het mooiste park” is, natuurlijk een zeer subjectieve vraag. Herstel, de vraag is natuurlijk niet subjectief, de antwoorden wel. Wat de een mooi vindt, dat vindt de ander helemaal niks en omgekeerd. Of zoals Confucius al zei: “Alles heeft z’n schoonheid alleen ziet niet iedereen dat altijd”.

We zijn lid van diverse Amerika-forums en daar wordt regelmatig gediscussieerd welke parken je “beslist moet bezoeken”. Ook op diverse reissites op internet kan je overzichten vinden met de ‘mooiste’ nationale parken. Soms zijn het alleen maar lijstjes zonder volgorde, maar er zijn ook een aantal Amerikaanse reissites die een top tien hebben gemaakt van de mooiste nationale parken die je beslist moet bezoeken.

Ha, dat is leuk, want van die top tien’s kan je dan weer een gezamenlijke top tien maken. Dat heb ik dus, geheel overeenkomstig de uitspraak “Ik geloof alleen de statistieken die ik zelf heb vervalst” (Winston Churchill), dan ook gedaan. Dit volgens het systeem; tien punten voor een eerste plaats op een top tien, negen punten voor een tweede plaats, enzovoorts.

De tien sites met een top tien die ik heb meegenomen zijn: Yahoo Travel; Usa today; Thrillist Travel; The Active Times; Lonely Planet; Ranker.Com; ABC-news;  MSN/Oyster; The Crazy Tourist en Gayot

De uitkomst van deze volkomen nutteloze exercitie luidt:

  1. Yosemite NP, 82 punten
  2. Yellowstone NP, 76 punten
  3. Grand Canyon NP, 66 punten
  4. Zion NP, 45 punten
  5. Glacier NP, 41 punten
  6. Hawaii Volcanoes NP, 30 punten
  7. Bryce Canyon NP, 27 punten
  8. Acadia NP, 25 punten
  9. Grand Teton NP, 20 punten
  10. Death Valley NP, 19 punten

Het Great Smoky Mounains NP, het meest bezochte nationale park, staat zelfs helemaal niet in de top 10. Alleen Yosemite en Yellowstone komen in elke top tien van de verschillende sites voor. Death Valley NP daarentegen staat bijvoorbeeld maar in drie van de tien top tien’s. Dat het toch nog de gezamenlijke  top tien heeft gehaald, heeft het te danken aan ABCnews die het op de eerste plaats zette: “This might be a controversial pick for the top spot on our list.” Zie hier de onderbouwing van de “algemene top tien” van te bezoeken parken.

np parken

(Geheel overeenkomstig politieke beleidsplannen is de onderbouwing van de cijfers moeilijk leesbaar. Wie de details toch wil weten, moet even op het plaatje klikken.)

Einstein zei al: “De tijd bestaat alleen maar omdat je niet alle parken tegelijkertijd kan bezoeken”. (Ok, in werkelijkheid zei hij: “De tijd bestaat alleen maar omdat anders alles tegelijk zou gebeuren.“)

Overigens is de bovenstaande top tien een prachtig voorbeeld hoe je met statistieken alles kan bewijzen. Op grond van dit overzicht kan de perschef van Yosemite een ronkend persbericht uitsturen met de tekst: “Tien reissites wijzen gezamenlijk Yosemite aan als het mooiste park om te bezoeken.”

Was ik nu de perschef van Yellowstone, dan liet ik de cijfers van ‘The Crazy Tourist’ weg (dat kost mij maar één puntje en Yosemite tien punten). Gevolg: Yellowstone staat dan met 75 punten bovenaan gevolgd door Yosemite met 72 punten: “Negen reissites wijzen gezamenlijk Yellowstone aan als het mooiste park om te bezoeken.”, aldus de perschef van Yellowstone.

Benjamin Disraeli zei het al: “Er zijn drie soorten leugens: leugens, grotere leugens en statistieken.”

p.s. Het nationale park dat niet deze top tien staat maar er wel volgens mij beslist in moet is het Sequoia / Kings Canyon NP.

Geschiedenis, Verenigde Staten

Ivo Niehe, George Bush sr. en ik

3 reacties

Laatst had ik het weer een keer, iemand die zei dat ik op Ivo Niehe lijk. Het gebeurt wel vaker dat mensen dat zeggen, maar het is niet juist. Ik lijk niet op hem. Andersom klopt het wel, Ivo Niehe lijkt wel een beetje op mij.

Ivo Niehe Martin van Neck   Ivo Niehe Martin van Neck

Ivo Niehe                                                Martin van Neck

Maar behalve de uiterlijke gelijkenissen zijn er nog een paar overeenkomsten. Zo spreken wij allebei onze vreemde talen goed: ik het Twents en Ivo het Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans, en gezien het feit dat er op de Wikipedia ook een pagina over hem in het Pools is, vermoedelijk ook die taal.

Daarnaast is er de overeenkomst dat wij beide regelmatig ontmoetingen hebben met de groten der aarde. Zo herinner ik me nog goed de ontmoeting die ik in 1989 had met de Amerikaanse president George Bush sr. tijdens zijn bezoek aan ons land.

Het was juli 1989. Bush sr. was op staatsbezoek. Hij logeerde bij koningin Beatrix. Merkwaardigerwijs niet bij haar thuis – sorry, ik kan dit weekend geen logees hebben – maar in haar werkpaleis aan het Noordeinde (had zij daar ergens in een vergaderzaaltje een stretcher voor hem klaar gezet?)

Voorafgaand aan dit bezoek hadden Bush en ik onze ontmoeting. Het was een maandagmorgen en ik liep door de stad op weg naar kantoor. Vlakbij het binnenhof stonden allemaal dranghekken. Die bleken voor Bush te zijn – althans voor het publiek aan de kant van de weg – maar dat was eigenlijk volkomen overbodig want er stond geen mens. Alleen op de hoek bij de vijver van het Binnenhof stond een Amerikaan met twee vlaggetjes te wachten. Ik vroeg hem wat er aan de hand was. Hij vertelde dat zijn president zo langs zou komen en ik besloot even te wachten om te kijken wat er gebeurde. Even later kwam de auto met Bush er in aan rijden. Deze zat somber om zich heen te kijken, want er was werkelijk niemand op straat om naar te zwaaien. Op dat moment begon de Amerikaan naast mij wild enthousiast met zijn vlaggetjes te zwaaien. Bush zag het, veerde helemaal op en begon enthousiast naar ons te zwaaien.

Bush in de auto

Ik zwaaide braaf terug, waarop Bush zich omdraaide en zijn beide duimen nog naar ons opstak om aan te geven dat de Amerikaan en ik goed bezig waren. Daarna reed de autostoet weer verder. Aardige man pa Bush.

Geschiedenis, Schrijven

Schrijven is schrappen

Het is soms makkelijker om van een kort verhaal een lang verhaal te maken dan van een lang verhaal een kort verhaal. Neem bijvoorbeeld het volgende tienwoordenverhaal (net ter plekke door mij verzonnen) “Sorry, ik wist toch ook niet dat het geladen was.” Even je fantasie gebruiken en je hebt zo een langer verhaal.

Andersom is daarentegen vaak een stuk lastiger. Om van een lang verhaal een kort verhaal te maken moet je gaan schrappen (‘schrijven is schrappen’) en zaken weg laten (‘kill your darlings’). Beide zijn zaken waar ik moeite mee hebt.

In 2005 schreef ik voor de Volkskrant de rubriek ’Het nutteloze kennisparadijs’. Ik had de ruimte voor ongeveer 600 woorden. Heel vaak had ik een leuk idee, ging aan de slag en als het klaar was, liet ik de woorden-tellen-functie van ‘Word’ er op los. En ja hoor, dan had ik weer 900 woorden. Moesten er 300 uit. Eerst gingen de niet-noodzakelijke bijvoeglijke naamwoorden er uit, maar dat was nooit voldoende. Dan de niet-noodzakelijke bijzinnen. Meestal was ik er dan ook nog niet. De volgende stap was dan het weggooien van een hele alinea – en daar stond natuurlijk altijd een o zo leuke maar overbodige anekdote in (‘kill your darlings’).

De grootste uitdaging voor wat betreft het schrappen was toen een wat oudere collega op kantoor – de woorden ‘wat oudere’ kan je in een in te krimpen verhaal zo schrappen – met een oud boek  -‘oud’ kan ook weg – uit 1922 kwam aanzetten. Het was een boek geschreven door Hiram Bingham III, die hierin beschreef hoe hij de wereldberoemde (woord kan ook weg) Inca-stad Manchu Picchu ontdekte. Misschien was dat wat voor mijn column. Het boek staat tegenwoordig online: ‘Hiram Bingham: Inca Land: explorations in the highlands of Peru. Houghton Mifflin, Boston, Massachusetts 1922.’ (deze zin kan in zijn geheel weg.)

http://www.gutenberg.org/files/10772/10772-h/10772-h.htm )

Het was zeker iets voor mijn column. Het was een hilarisch verslag, althans dat vond ik,  – deze bijzin kan ook weg – van zijn ontdekking van Manchu Picchu. Het enige probleem was echter dat het boek 350 bladzijden telde. Probeer dat maar eens in 600 woorden samen te vatten – ook deze laatste zin kan probleemloos worden geschrapt.

Het kostte me best veel tijd om er een mooi (woord kan weg) kort verhaal van te maken. En net toen ik het af had, stopte de Volkskrant met mijn column. Had ik weer. Ik heb het verhaal later nog wel opgenomen in het nutteloze kennisboek. (Deze hele alinea met de anekdote van het stoppen door de Volkskrant zou in zijn geheel weg kunnen; maar dat doe ik hier uiteraard niet omdat ik mooi zelf de lengte van deze blogpost bepaal.)

Maar goed, – deze twee woorden kunnen ook weg –  zie hier hoe een boek van 350 bladzijden in ruim 600 woorden wordt samengevat. De foto’s heb ik voor deze blogpost speciaal toegevoegd. Ze staan niet in het boek.  Deze laatste twee zinnen kunnen uiteraard ook zonder enig probleem worden geschrapt.

Indiana Jones and the lost city of the Incas

Hiram Bingham III, professor Zuid-Amerikaanse geschiedenis aan de Yale University, werd beroemd met zijn ontdekking van Manchu Picchu. De gebouwen van deze Incastad in Peru behoren tot de best bewaarde overblijfselen uit de Incatijd en worden jaarlijks door een half miljoen toeristen bezocht.

manchu

Foto Martin St-Amant – Wikipedia – CC-BY-SA-3.

Bingham ontdekte de gebouwen tijdens de Yale-expeditie van 1911 naar Peru. Het was toeval. Hij was niet op de hoogte van het bestaan van de stad. Een boer vertelde hem er over en wilde hem voor een dollar wel naar het complex brengen. Het was niet eenvoudig om er te komen. Een wankele boomstam over een kolkende rivier en giftige slangen behoorden tot de hindernissen

.bingham

Bingham, staande op een brug in het oerwoud van Peru; Foto afkomstig het Yale  University archief; fotograaf Harry Ward Foote

Bingham, geboren in 1875 en zoon van missionarissen, was een echte avonturier. Hij deed dit niet om rijk te worden – hij was getrouwd met de kleindochter en erfgename van de oprichter van het juwelenconcern Tiffany en woonde in een huis met dertig kamers – maar vanwege een lang gekoesterde wens om beroemd te worden.

bingham gezin

Bingham in 1908 met zijn vrouw, zijn kinderen, zijn vader en zijn tante. Op de bovenste rij staan van links naar rechts: Hiram Bingham II, Hiram Bingham IV en Hiram Bingham III. Foto afkomstig uit het boek van Bingham

Het doel van de Yale-expeditie was Mount Coropuna, waarvan men destijds dacht dat het de hoogste berg van Zuid Amerika was. Deze berg was in die tijd nog niet beklommen en Bingham wilde graag als eerste op het hoogste punt van Zuid Amerika staan. Hij had hierbij opvallenderwijs concurrentie van een zekere Annie Peck. Deze 60-jarige Amerikaanse schooljuffrouw wilde ook als eerste Mount Coropuna beklimmen. Dit om aandacht te vragen voor de rechten van de vrouw.

annie peck fanny workman

Links: Annie Peck in 1911; foto afkomstig uit de Library of Congress Prints and Photographs Division Washington: rechts een collega klimster, Fanny Bullock Workman, op het Silver Throne plateau, Karakoran in Kasmir, Azië in 1917 met een krant met de tekst ‘Votes for Women; foto William Hunter Workman.

Mount Coropuna is een bergcomplex met meerdere pieken. Bingham en de zijnen beklommen de westelijke piek. Halverwege de beklimming ontstond er twijfel. Zaten ze wel op de goede piek? De twee kilometer verderop gelegen noordelijke piek leek bij nader inzien hoger. Na een uitgebreide vergelijking dachten ze niettemin toch op de goede piek te zitten. Ten onrechte, in werkelijkheid is de noordelijke piek 20 meter hoger dan de piek die zij beklommen.

mount corupana

Mount Coropuna met zijn meerdere pieken. foto Edubucher / Wikipedia 

Beklom Bingham de verkeerde piek, zijn concurrente Annie Peck beklom zelfs de verkeerde berg. Ze zag een andere berg aan voor Mount Coropuna. Boven aangekomen op de top van haar berg plantte ze een vlag met de tekst ‘VOTES FOR WOMEN’.

Aangekomen op de top van Mount Coropuna bepaalde Bingham met behulp van twee hoogtemeters de hoogte van de berg. Dat leverde een grote teleurstelling op. De berg was slechts 6425 meter hoog, veel minder hoog dan gedacht, hij stond niet op het hoogste punt van Zuid Amerika – dat is de berg Aconcagua in Argentinië, die is 6962 meter hoog.

Na de beklimming reisde Bingham door naar Parinacohas (ook wel bekend als Lake Flamingo). Bingham verkeerde in de veronderstelling dat Parinacohas het diepste meer van Zuid Amerika was. Hij wou graag als eerste de diepte van dit meer bepalen.

lake inca

Flamingo’s boven het meer; foto afkomstig uit het boek van Bingham

Onderweg naar het meer was een collega dagenlang bezig om een honderden meters lang meetlint te maken met om de 1,5 meter een loodgewicht. Aangekomen bij het meer roeide Bingham voorzichtig naar het midden en liet het meetlint langzaam zakken. Hij hoorde vrijwel direct ‘ploink’. Het meetlint raakte de bodem al, zelfs nog voordat het eerste loodgewicht onder water was verdwenen. Uiteindelijk bleek het meer nergens dieper te zijn dan 1,5 meter.

Gelukkig voor hem werd hij toch beroemd dankzij de boer die hem de weg wees naar Manchu Picchu.

Bingham bleef een avonturier. In de Eerste Wereldoorlog leerde hij vliegen. In 1917 was hij hoofd van de Amerikaanse vliegschool in Issoudan, Frankrijk. Later ging Bingham de politiek in. In 1924 werd hij gouverneur van Connecticut. Hij was het slechts één dag. De volgende dag werd hij lid van de Amerikaanse Senaat – hij nam de plaats over van een overleden senator. Hij stond bekend als de vliegende senator. In 1929 kreeg hij een ‘Censure’, een officiële berisping, omdat hij een door de industrie betaalde lobbyist in zijn staf had. In 1933 werd hij niet herkozen.

bingham 1928

Bingham als “vliegende senator’  in 1928

Hij overleed in 1956. Het filmpersonage ‘Indiana Jones’ uit de films van Steven Spielberg is mede op hem gebaseerd. Ook een maankrater is naar hem genoemd. Enig minpuntje: je kunt de krater vanaf de aarde niet zien, hij ligt aan de achterkant van de maan. Dat zal Bingham ongetwijfeld wat minder gevonden hebben.”

Wat Bingham uiteraard niet in zijn boek vermeldde, is dat voor hem al anderen  Manchu Picchu hadden ‘ontdekt’, zoals in 1867 de Duitser Augusto Berns. (Deze zin kan ook weg).

Eigenlijk kan deze hele blogpost wel weg.

Schrijven

Haiku-les voor beginners

Een paar maanden geleden vierden vrienden van ons uit Groningen dat ze X jaar waren getrouwd. Uiteraard staat X voor een getal, maar als ik dat hier vermeld, dan valt gelijk weer op hoe oud ik al ben. Niet dat ik in een leeftijdscrisis zit maar toch. Als geschenk vroegen ze aan alle gasten of deze een haiku wilden schrijven. Dat vonden ze leuk. Een haiku? Daar wist ik weinig van. Ik wist dat een Haiku een Japanse dichtvorm was, maar dat was het wel. Gelukkig hadden ze er bij gezet dat een haiku bestond uit drie regels van in totaal zeventien lettergrepen. De eerste regel telde vijf lettergrepen, de tweede zeven en de derde weer vijf. Onze bijdrage aan de Groningse feestvreugde, althans voor wat betreft de haikoetjes, werd het volgende drietal.

  1. ‘Martinitoren / Dat krijg je met een haiku / over Groningen’
  2. ‘Een echte beving! / Ach, wonen in Groningen / is een beleving’
  3. ‘Feest in Groningen / Er zwaait iemand maar helaas / de naam vergeten’

Voor wie nu denkt: “zijn dit wel haiku’s?”. Nee, dat zijn ze niet. Ze voldoen alleen maar aan de eerste ‘eis’ waar een haiku aan moet voldoen: het aantal lettergrepen per regel.

‘Dit is een haiku / Tel de lettergrepen maar / vijf zeven en vijf’

Maar er zijn meer ‘regels’. Zo ‘moet’ een goede haiku gaan over de seizoenen van het jaar of over de natuur.

‘Lente en zomer / Andere seizoenen zijn / herfst en de winter’

Lees verder Haiku-les voor beginners →

Schrijven

Korte verhalen

1 reactie

Om de Nobelprijs voor literatuur te winnen – zie de vorige blogpost –  moet ik werken aan een groot en groots oeuvre. Eerst maar eens zorgen voor een groot oeuvre. Ik kan natuurlijk heel dikke boeken gaan schrijven, maar dat is een hoop werk en leidt lang niet altijd tot een Nobelprijs. Zo telt ‘Oorlog en Vrede’ van Tolstoj meer dan 1000 bladzijden en ook zijn Anna Karenina is met 864 bladzijden bepaald geen dun boekje. Een Nobelprijs leverden hem die dikke pillen echter niet op.

Maar als het niet uit de lengte moet komen, dan maar uit de breedte. Of te wel korte verhalen, maar dan wel heel veel. Het schrijven van korte verhalen is echter wel een specialisme. Er zijn zelfs wedstrijden georganiseerd om het beste korte verhaal te schrijven. Zo was er een wedstrijd om een verhaal te schrijven met zo min mogelijk woorden, maar waarin wel de volgende drie aspecten aan de orde moesten komen: religie, seksualiteit en mysterie. Het winnende verhaal (geen idee wie de auteur was) luidde: “Jezus, ik ben zwanger! Maar van wie?”

Dit verhaal telt zeven woorden. Het kan echter korter. Als ultieme vorm van het korte verhaal geldt namelijk het zogenaamde zeswoordenverhaal. Het bekendste en meest aangehaalde voorbeeld daarvan is een tragisch verhaal, waarbij haast altijd wordt gezegd dat Ernest Hemingway het in het kader van een weddenschap heeft geschreven. Het luidt:

‘For Sale, Baby Shoes, Never Worn’

dubbelgangers

Links Tolstoj van de lange verhalen (foto uit 1840);  rechts Hemmingway van de korte verhalen (foto uit 1923). Het lijken wel broertjes.

Dat Hemmingway daadwerkelijk de auteur is van dit beroemde zeswoordenverhaal is echter hoogstwaarschijnlijk niet juist. Ene Garson O’Toole van http://quoteinvestigator.com/ heeft in 2013 namelijk in een uitgebreid artikel (http://quoteinvestigator.com/2013/01/28/baby-shoes/) aangetoond dat de oorsprong van het babyschoentjesverhaal al in 1910 ligt. Toen verscheen er op 16 mei in de Washingtonse krant ‘The Spokane Press“ – naar aanleiding van een eerdere advertentie in de krant waarin babyspullen (“Never been used”) te koop werden aangeboden – een artikel over het tragische verhaal achter deze advertentie.

baby shoes

Zie hier het originele artikel over de advertentie uit The Spokane Press. van 16 mei 1910 (zoals opgespoord door Garson O’Toole).

Het zou natuurlijk leuk zijn geweest als O’Toole boven het artikel had geschreven: “Hemmingway niet de auteur van Baby-Shoes-verhaal” (en daarbij tellen we ‘Baby-Shoes-verhaal’ dan uiteraard als één woord), maar dat was helaas niet het geval.

Er zijn veel mensen die zeswoordenverhalen schrijven. Vijf vertaalde voorbeelden uit het Engels (de oorspronkelijke auteurs zijn mij helaas onbekend):

  • ‘We noemen de ziekte naar jou’
  • ‘Passagiers, dit is niet uw captain’
  • ‘Ik fake Alzheimer zei opa, alweer’
  • ‘Sorry Soldaat, schoenen alleen per paar’
  • ‘Niet aanraken, stond er in braille’

En vijf Nederlandse voorbeelden (met tussen haakjes de auteurs):

  • ‘Te koop: Minirok. Te kort gedragen.’ (P. Groeneweg)
  • ‘De dood verhinderde Jack’s laatste woorden.’ (Herman Brusselmans)
  • ‘Met zijn auto keihard langs flitspalen.’ (Saskia Noort)
  • ‘We blijven hopen haar te vinden.’ (Kristien Hemmerechts)
  • ‘Ze had een balansdag, qua mannen’ (Susan Smit)

Ook Joost Zwagerman schreef in 2007 een zeswoordenverhaal: “ Maar zijn verhaal: ‘Niet nu! Ik ben al dood.’ is wel een beetje wrang om nu te lezen.

Ik heb ook geprobeerd om een zeswoordenverhaal te schrijven, maar ik komt niet verder dan

  • ‘Kennedy: Warm vandaag, gelukkig een cabriolet.’
  • ‘Titanic-ober: Wat wilt u als dessert?’
  • ‘Nu al thuis? stamelde zijn vrouw’
  • ‘Zes woorden slechts?’ Dat lukt nooit!’

Echt sterk zijn mijn probeersels niet. Bij het Kennedy-verhaal moet je al weten dat, toen hij in Dallas werd doodgeschoten, hij in een cabriolet met het dak neergeklapt reed. En als je een verhaal moet uitleggen dan deugt het niet. En bij het tweede voorbeeld is ‘Titanic-ober’ natuurlijk een heel lelijk woord, maar ja, als ik schrijf ‘Ober op de Titanic’ dan heb ik al vier van de zes woorden gebruikt en heb ik geen plek meer voor het dessert. Het derde verhaal gaat nog, daar kan je nog wel iets bij voorstellen, maar echt goed is die niet. Het vierde“verhaal” is natuurlijk helemaal niets. Nee, die zeswoordenverhalen gaat het bij mij niet worden. Ik moet maar wat anders verzinnen om die Nobelprijs voor Literatuur te winnen.

Ik weet overigens wel waarom ik niet goed ben in korte verhalen. Ik ben zoals Marianne altijd zegt veel te “uitleggerig”. Daarmee bedoelt ze dat ik altijd overbodige verduidelijkingen schrijf.

Dagelijks leven, Wetenschap

Nobelprijzen

Kreeg een maandje geleden de oudste dochter haar bachelorsdiploma, gisteren was de jongste aan de beurt. Uiteraard zaten er weer een hoop trotse fotograferende ouders in de zaal.

graduation day

Even klikken op de foto voor een grotere afbeelding. Mijn dochter is te herkennen aan een zwarte toga.

De dochter heeft economie in Rotterdam gestudeerd. Tijdens zijn praatje merkte de decaan op dat de Nobelprijs voor economie die de Rotterdamse econoom Jan Tinbergen in 1969 had gekregen buiten de zaal te zien was in een glazen vitrine. Hij raadde ons, en ook de studenten, aan om die eens te gaan bekijken. Je kon hem op een afstandje van 20 centimeter zien. Dichter bij een Nobelprijs zult u waarschijnlijk niet komen, hield hij ons en de studenten voor.

Nu heeft Tinbergen officieel niet de Nobelprijs voor economie gewonnen maar ‘de prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economische Wetenschappen ter nagedachtenis aan Alfred Nobel’. Deze prijs is pas in 1969 voor het eerst uitgereikt. Strikt formeel is het dus geen Nobelprijs, maar een kniesoor die daarover valt. In de praktijk wordt deze prijs altijd als een Nobelprijs betiteld. Bovendien wordt hij op dezelfde dag als de ‘echte’ Nobelprijzen uitgereikt. Dus na afloop deze prijs toch maar even bekeken.

nobelprijs

Slechts 20 cm scheiden mij nog van een Nobelprijs!

Maar hoezo zou ik eigenlijk niet dichter bij een Nobelprijs kunnen komen? Dat zullen we nog wel eens zien. Ik heb even gekeken waar mijn beste kansen liggen. Bij de wetenschappelijke prijzen wordt de prijs meestal uitgereikt om een baanbrekend wetenschappelijk onderzoek te eren dat al jaren eerder heeft plaatsgevonden. Daar zit ik deels goed. “Mijn wetenschappelijke ontdekkingen” tijdens mijn studie ‘Toegepaste Wiskunde’ dateren inderdaad al van jaren geleden. Maar of mijn ‘onderzoeken’ baanbrekend genoeg waren, dat waag ik te betwijfelen. Ik vermoed van niet. Maar eigenlijk doet dat er allemaal niet toe, want er is helemaal geen Nobelprijs voor Wiskunde. De Wikipedia geeft een mooie verklaring voor de reden hiervan:

“Er is geen Nobelprijs voor wiskunde. Er is veel gespeculeerd waarom een Nobelprijs voor wiskunde ontbreekt. Een wijdverbreid verhaal is dat Nobel wilde voorkomen dat een beroemd wiskundige (Gösta Mittag-Leffler) de prijs zou krijgen, omdat hij een affaire zou hebben met een vrouw met wie Nobel relaties onderhield. Meer waarschijnlijke verklaringen zijn dat Nobel de wiskunde niet zag als een praktische wetenschap waar de mensheid veel aan zou hebben, en het feit dat er al een andere prestigieuze wiskundeprijs in Scandinavië bestond, waar hij niet mee wilde concurreren.”

Goed, dus geen wetenschappelijke Nobelprijs. Dan resten er nog twee opties: die voor Literatuur en die voor Vrede. Die voor Vrede wordt lastig. “Ik ben voor Wereldvrede!” maar ik ben bang dat alleen het uiten van deze kreet niet voldoende is voor het winnen van de Nobelprijs (maar misschien win ik er wel een Mister World verkiezing mee). Ik denk dat ik het beste kan gaan voor die van Literatuur. Maar hoe groot zijn mijn kansen daar? Er is er nog nooit eentje toegekend aan een schrijver die in het Nederlands schreef. Vergroot dat mijn kansen  – eindelijk ook een Nederlandstalige auteur! –  of verkleint dat mijn kansen juist? Ik vermoed dat mijn felrealistische non-fictie literatuur die ik tot nu heb geschreven niet voldoende is, dus ik moet snel een nieuw oeuvre opbouwen. Dat kan ik, denk ik, het beste en het snelste doen door middel van dit blog.

Waar moeten mijn schrijfsels aan voldoen? Even een blik op de motivatiereden die het Comité volgens de Wikipedia heeft verstrekt bij het uitreiken van de Nobelprijs aan de laatste zes winnaars:

  • 2011: Tomas Tranströmer; Zweden. “Omdat hij met zijn verdichtende, doorschijnende beelden ons een nieuwe toegang geeft tot de werkelijkheid.”;
  • 2012: Mo Yan; China. “Die met zinsbegoochelend realisme in zijn volksverhalen verleden en heden doet versmelten”
  • 2013: Alice Munro; Canada. “Meester van het hedendaagse korte verhaal.”
  • 2014: Patrick Modiano; Frankrijk. “Voor de herinneringskunst waarmee hij de meest ongrijpbare menselijke lotsbestemmingen heeft weten op te roepen”
  • 2015: Svetlana Aleksijevitsj; Wit-Rusland. “Voor haar veelstemmige werk, een monument voor lijden en moed in onze tijd”
  • 2016: Martin van Neck; Nederland. ”Als erkenning voor zijn observatievermogen, de originaliteit van zijn verbeelding, de kracht van zijn ideeën en zijn opmerkelijke talent voor het vertellen; eigenschappen die de blogposts van deze wereldberoemde auteur kenmerken”

Dat ik volgend jaar de Nobelprijs krijg (niet alles wat op de Wikipedia staat is waar) is nog een beetje onzeker – de reden die hier staat lijkt overigens verdacht veel op de reden waarmee Rudyard Kipling in 1907 de Nobelprijs won; dat is toeval. Wel geef ik toe dat de toekenning aan een schrijver van een blog omstreden zal zijn, maar er zijn wel vaker omstreden toekenningen geweest. De Wikipedia geeft zelfs een hele lijst van omstreden toekenningen. De mooiste vind ik die van 1974:

“In 1974 waren Graham Greene, Vladimir Nabokov en Saul Bellow genomineerd, maar ze moesten het onderspit delven voor een gedeelde prijs aan twee Zweedse auteurs, Eyvind Johnson en Harry Martinson, die zelf juryleden waren.“

Ik ga dus voor die van literatuur maar om de kans op die andere ook nog te vergroten, nog eenmaal: “IK BEN VOOR WERELDVREDE!”

 

 

Geschiedenis, natuur

Een giraffe met naam

Wellicht is voor het pasgeboren naamloze girafje uit Artis – zie de blogpost van 3 november – een schrale troost te weten dat Zarafa, de bekendste giraffe van Europa, aanvankelijk ook naamloos door het leven ging. ‘Aanvankelijk’ is in dit kader overigens een behoorlijke understatement. Zarafa kreeg haar naam namelijk pas in 1998, dat is liefst 173 jaar nadat ze was geboren.

zarafa

Een opgezette Zarafa zoals ze vandaag de dag te zien is in het Muséum d’histoire naturelle de La Rochelle. Foto Selbymay – Wikipedia

Degene die haar de naam Zarafa gaf, was de Amerikaanse schrijver Michael Allin die in 1998 het boek: ‘A Giraffe’s True Story, from Deep in Africa to the Heart of Paris’ schreef. In dit boek beschreef hij de opmerkelijke reis van een giraffe die in 1825 van het diepe zuiden van Soedan naar Parijs werd gebracht. In het boek gaf hij haar gemakshalve de naam Zarafa, dat in het Arabisch zowel ‘charmant’ als ‘giraffe’ betekent. Deze naam is sindsdien de naam waar het beest vandaag de dag onder bekend onder staat.

Zarafa was een geschenk van Mohammed Ali aan koning Charles X van Frankrijk. Mohammed Ali was de van oorsprong Albanese gouverneur van Egypte. Hij hoopte met zijn ongewone geschenk te bewerkstellen dat de Fransen, de Engelsen en de Habsburgers  – zowel de Engelse koning George IV alsmede keizer Franz II kregen ook een giraffe – zich niet in de toenmalige Griekse vrijheidsstrijd zouden mengen. (Tevergeefs, de Fransen en de Engelsen zouden de Grieken steunen in hun opstand tegen Turkije.) Een giraffe was in die dagen een buitengewoon ongewoon geschenk. De laatste giraffe voor Zarafa die in Europa te zien was, was een giraffe in Florence, die sultan Mamelouk van Egypte in 1486 aan Laurent de Médici had geschonken.

Zarafa werd als jong kalf in de buurt van de Zuid Soedanese stad Sannar gevangen. Op de rug van een kameel werd ze naar Khartoem gebracht. Dat was een reis van een kleine 300 kilometer. Via een boottocht van zo’n 2500 kilometer over de Nijl belandde ze in Cairo. Vandaar ging de reis naar Alexandrië, waar ze in september 1826 scheep ging voor een tocht naar Marseille. Tijdens de hele reis kreeg de jonge giraffe elke dag zo’n 25 liter melk afkomstig van drie koeien die samen met haar mee reisden. Ook was er een groot gat uitgesneden in het dek van de boot waar Zarafa haar hoofd door kon steken. Na een tocht van 32 dagen kwam ze op 31 oktober 1826 aan in Marseille, waar ze een grote sensatie was.

Omdat de zeereis door de golf van Biscaye als te gevaarlijk voor het jonge beest werd gezien, besloot men om Zarafa over land van Marseille naar Parijs te brengen. Ze overwinterde in Marseille en op 20 mei 1827 begon ze aan haar 41 dagen lange wandeling naar Parijs. Tijdens deze wandeling van 900 kilometer die haar onder andere voerde door de steden Aix-en-Provence, Avignon, Orange en Lyon werd ze in elke stad opgewacht door duizenden toeschouwers.

Boek Giraffe

Het boek van Allin is ook in het Nederlands vertaald. De afbeelding op het kaft is een schilderij van Jacques Raymond Brascassat getiteld ‘Passage de la girafe à Arnay le Duc’, waarin hij Zarafa tijdens haar wandeling door de gemeente Arnay le Duc heeft weergegeven. Het schilderij bevindt zich in het Musée des Beaux-Arts de Beaune.

Op 30 juni 1827 kwam Zarafa in Parijs aan waar ze op 9 juli officieel door koning Charles X in ontvangst werd genomen. Ze kreeg een onderkomen in de Jardin des Plantes. Daar kwamen dat jaar zo’n 600.000  – zo ongeveer heel Parijs in die tijd – enthousiaste toeschouwers haar bekijken. Er ontstond een grote toeristische industrie om haar heen. Ze werd bijvoorbeeld afgebeeld op allerlei zaken, zoals porselein en klokken. Ook had ze invloed op de mode. Mannen gingen extra hoge hoeden dragen en vrouwen staken hun haar hoog op en droegen jurken met een giraffeprint.

Giraffe mode

Giraffenjurk en “giraffenhaar”; afbeelding uit ‘The Repository of Arts, Literature, Commerce, Manufactures, Fashions, and Politics’ omstreeks 1827.

Achttien jaar later zou Zarafa overlijden. Na haar dood werd ze opgezet. Ze heeft nog jarenlang in de foyer van de Jardin des Plantes gestaan, voordat ze werd overgebracht naar het Muséum d’histoire naturelle de La Rochelle waar ze nog steeds staat. De twee giraffes die naar Londen en Wenen gingen stierven binnen twee jaar na hun aankomst.

 

Dagelijks leven

Correcties en Aanvullingen

De kans dat er in mijn blog fouten verschijnen is zo klein dat er op dit blog geen behoefte is aan een rubriek ‘Correcties en Aanvullingen’. Dit in tegenstelling tot veel kranten zoals de NRC en de Volkskrant waar het bijna dagelijkse rubrieken zijn. Ik mag die rubrieken graag lezen. Neem bijvoorbeeld de volgende verbetering uit de Volkskrant van gisteren.

‘In de recensie over de tentoonstelling Azië > Amsterdam in het Rijksmuseum (V, pag 8-9, 30 oktober) staan twee fouten door een eindredactionele ingreep. Het intro meldt dat Hollandse VOC-schepen eind 16e eeuw luxe-producten mee terugnamen vanuit Azië. Dat waren nog geen VOC-schepen – de Vereenigde Oostindische Compagnie werd pas in 1602 opgericht. Ook staat erin te lezen dat de producten hebbedingen werden voor de Amsterdamse grachtengordel. Die bestond eind 16e eeuw ook nog niet.’

Een heerlijk bericht. Je ziet de verbijstering van de journalist voor je als hij ’s morgensvroeg bij het ontbijt de inleiding van de eindredactie bij zijn stuk in de krant leest. VOC-Schepen? Grachtengordel? De meeste grachten in Amsterdam zijn nota bene pas in het begin van de 17e eeuw gegraven. Welke idioot van de eindredactie is hier verantwoordelijk voor? Kwaad belt hij naar de krant. “Rectificeren!” brult hij.

Ik ben niet de enige die de rubriek graag leest. Ook Nico Dijkshoorn maakt in zijn column van 19 mei 2015 in De Volkskrant melding van het feit dat hij de rubriek graag leest. Sterker nog, hij zou zelfs een rubriek willen schrijven met daarin ‘Aanvullingen & Verbeteringen’ op nooit verschenen publicaties.

Een hele krant vol met verzonnen ‘Aanvullingen en Verbeteringen’ daarop zou ik mij meteen abonneren. ‘In het artikel ‘En dan trek ik me terug in mijn creatieve unit en dan kan de hele buitenwereld mijn kloten kussen’ is de echte naam van Jett Rebel helaas niet goed geschreven. Bonkert Schuipsma had moeten zijn: Blakert Schoepert. De nieuwe cd heet niet Suck maar Sok.’ aldus Nico Dijkshoorn.

Ik ben het niet met hem eens. Je moet ze niet gaan verzinnen. De kracht van de rubriek is juist dat het correcties zijn op serieus geschreven berichten. Bovendien zijn veel aanvullingen en verbeteringen op zich al leuk genoeg om te lezen. Wie dit ook goed aanvoelt, is fotoredacteur Frank Schallmaier van de Volkskrant. Voor de Volkskrant van zaterdag 22 november 2014 maakte hij een overzicht van de leuke correcties. Ik heb hier even de vijftien leukste gekopieerd.

correcties

(Even aanklikken om ze goed te kunnen lezen)

Correcties en Aanvullingen

In de blogpost ‘Correcties en Aanvullingen’ van donderdag 4 november 2015 schrijf ik: ‘De kans dat er in mijn blog fouten verschijnen is zo klein dat er op dit blog geen behoefte is aan een rubriek ‘Correcties en Aanvullingen’ Dit had moeten zijn: ‘De kans dat er in mijn blog fouten verschijnen is zo groot dat er op dit blog ook een grote behoefte is aan een rubriek ‘Correcties en Aanvullingen’

In de blogpost ‘Correcties en Aanvullingen’ van donderdag 4 november 2015 wordt ten onrechte gemeld: “Ik heb hier even de vijftien leukste gekopieerd” Het zijn er slechts twaalf.

natuur

Een giraffe zonder naam

In de Volkskrant van gisteren was er uitgebreid aandacht voor Artis. Op de voorpagina stond een grote foto van twee giraffen en de hele pagina drie was ingeruimd voor het belangrijke nieuws dat Artis-directeur Haig Balian te melden had. Wat dat was? De hekken verdwijnen! Vanaf nu lopen de dieren vrij rond tussen de bezoekers (‘Wilt u de leeuwen vooral niet aaien”). Nee, grapje, het echte nieuws was dat Artis de dieren geen namen meer gaat geven.

“Dieren hebben niet dezelfde gevoelens als mensen. We moeten ze in hun waarde laten. Door die namen worden wilde dieren individuen. Ze worden gezien als troetelbeestjes, huisdieren. De namen blokkeren het bredere verhaal. Het gaat niet alleen om dat ene dier maar om de natuur eromheen, om de ecologische samenhang.” aldus de directeur in de krant.

Wel is het zo dat de verzorgers voor hunzelf wel namen aan de dieren zullen blijven geven. ‘Dat zal niet meer Tanja zijn of Japie. […] Nu kiezen we voor namen uit het land van oorsprong van de dieren’. De reden  dat de verzorgers wel namen blijven hanteren, is dat dit overdracht van werkzaamheden tussen de verzorgers wat makkelijker maakt. Daar zit wel wat in. “Die ene schildpad voelt zich niet lekker”. “Welke?” ”Die slome”. Dat schiet natuurlijk niet op.

Ik weet niet goed wat ik van het nieuwe beleid moet denken. In mijn jeugd hadden alle dieren namen. Vraag maar eens aan iemand van mijn leeftijd wat voor een dieren Skippy, Flipper en Clarence waren en er is een grote kans dat je het juiste antwoord krijgt (kangoeroe, dolfijn en een schele leeuw; dit voor de jonge lezertjes). Dit geldt ook voor bekende recentere dierentuindieren. Als je vraagt: “Was Knut een ijsbeertje, een bruine beer of een pandabeer?” dan zal je denk ik weinig foute antwoorden krijgen. En ook Bokito heeft in 2007 – is dat al weer acht jaar geleden? –  behoorlijk naam gemaakt met zijn optreden in Blijdorp.

Knut Bokito

links Knut (foto Jens Koßmagk; Wikipedia); rechts Bokito (foto Maarten Visser; Flickr/ Wikipedia)

Dat je dieren in het wild geen namen gaat geven, daar kan ik inkomen, al hoewel, toen die tandarts uit Amerika in juli in Zimbabwe de grootste leeuw van het land doodschoot, was het wel fijn dat we wisten dat die leeuw Cecil heette. Dat maakte het net nog wat erger.

Maar gelukkig zie je weinig natuurfilms meer op tv waar de voice-over zeg: “Daar ontwaken de hyena’s. Leider Geert voert de troepen aan, op zoek naar een nieuw stuk rood vlees, stokstaartje Halbe volgt. Misschien valt er ook voor hem nog wat te halen. Alexander, de blauwvoetgent loopt kwaad te stampvoeten. Mark, de aegolius, knapt ondertussen een uiltje in de boom. Van Diederik, de dappere dodo, is al een tijdje niets meer vernomen.”

stokstaartje blauwvoetgent uil

Een stokstaartje zonder naam (foto: Eliedion; Wikipedia); een blauwvoetgent zonder naam (foto: Pete; Flickr /Wikipedia) en een Aegolius zonder naam (foto Mdf; Wikipedia)

Dat dieren nu ook in de dierentuin geen naam meer krijgen, ik moet er nog even aan wennen. Maar goed, bij de geboorte van een girafje op 19 oktober heeft Artis dus bewust het beestje geen officiële naam gegeven.

‘20 oktober 2015 – In Artis is op 19 oktober om 01.30 uur een giraffe geboren. De dierverzorgers troffen hem op maandagochtend aan in de stal. Het is een hengst. Het is de tweede geboorte van een giraffe in Artis in 2015. Op 28 juli werd de eerste giraffe geboren, die goed is opgenomen in de kudde. De kudde bestaat nu uit acht giraffen; vijf merries en drie hengsten.’ aldus een bericht op de site van Artis.

Het is trouwens maar goed dat ik niet als giraffe ter wereld ben gekomen, want over de bevalling van het nieuwe girafje lees ik verder nog:

‘Een giraffenbevalling is bijzonder omdat de moeder het veulen rechtopstaand werpt. Hierdoor maakt het jong een val van bijna twee meter. Tijdens de val draait het jong zich, zodat het een veilige landing op de zij maakt. Giraffen staan en lopen snel na de geboorte, om met de kudde mee te kunnen bij gevaar, wat noodzakelijk is voor een giraffe in het wild.’

Kijk uit voor de hyena’s,  jong anoniem girafje.

Jeugdherinneringen

Een groot gitaarspeler

Ik ben een groot-gitaarspeler. Voor wie dat niet gelooft, zie hier het bewijs:

gitaar

Ok, de mensen stonden niet op de banken voor mijn gitaarspel, maar dat lag niet aan mijn spel maar aan de banken.

bankje

Eerlijk gezegd, ik ben niet zo’n muzikaal talent. Zo kan ik absoluut niet pianospelen. Ik heb het wel geprobeerd. Toen ik op de middelbare school zat, leek het mij wel een goed idee om piano te leren spelen, maar voor mij gold ongeveer hetzelfde als dat wat de Amerikaanse auteur George Ade (1866-1944) ooit zei over het pianospel van zijn vrouw Dorothy:

“De muziekleraar kwam tweemaal per week om de afschuwelijke kloof te overbruggen tussen Dorothy en Chopin.”

Na twee jaar hield ik dan ook met de lessen op, dit tot opluchting van mijn lerares op de Muziekschool in Deventer. Toch heb ik een keer een pianoconcert gegeven, nou ja deel uitgemaakt van een pianoconcert. Op de muziekschool was er aan het einde van het schooljaar altijd een concert van de leerlingen, waar de trotse ouders naar de gemaakte vorderingen van hun kinderen konden luisteren. Ieder kind dat in het tweede of hogere leerjaar zat, dus ook ik, moest er aan mee doen.

Nu was er bij mij nauwelijks sprake van vorderingen, dus had de lerares bedacht dat het beter was, dat ik samen met mijn broer – die ook les had en wel goed kon spelen – een quatre-mains zou spelen. Ze had een stuk uitgezocht met een moeilijke hand – dat was voor mijn broer – en een makkelijk deel, dat was voor mij. Het kwam er op neer dat ik af en toe een paar noten moest meespelen, terwijl mijn broer het zware werk deed. Wekenlang oefenden we en ik moet eerlijk zeggen dat ik op het laatst af en toe zelfs de goede toetsen aansloeg.

Op de grote dag bleek er voor ons een jongen te spelen die heel erg goed was. Heel fijn, probeer daar maar eens als duo overheen te komen, maar goed, enthousiast gingen we aan de slag en ik moet zeggen, het ging niet eens zo slecht. Opgelucht keek ik toen we klaar waren dan ook de zaal in, waar ik als eerste het onthutste gezicht van mijn lerares zag. Mijn broer speelde namelijk nog door. Ik was vergeten dat de laatste regel van het stuk twee keer moest.

p.s De gitaar is de Max Guitar van het Max Café in de haven van Scheveningen. Daar fietsten we gisteren langs toen we terugkwamen van een strandwandeling.

p.p.s Het bankje staat in het Westduinpark, zo halverwege Scheveningen en Kijkduin. Als je daar bij de Laan van Poot naar het strand loopt, moet je eerst een hoge duin beklimmen. Bovenaan staat dit bankje waar je kan uitrusten van de klim.

Schrijven

Een verkeerd geplaatste komma

“I spent all morning putting in a comma and all afternoon taking it out.” Oscar Wilde

Er is een bekend verhaal over een spion in de Eerste Wereldoorlog die al was veroordeeld en op het punt stond om geëxecuteerd te worden. Toch waren er nog altijd twijfels over zijn schuld en daarom stuurde de commandant van het vuurpeloton vlak voor de executie een telegram naar de hogere legerleiding met de vraag of de volstrekking van het vonnis door moest gaan.

Het was maar goed dat hij dit had gedaan, want er bleek net nieuwe informatie over de man binnen te zijn gekomen, waarop de hoogste legerleiding besloot om af te zien van de executie en onmiddellijk een telegram terug stuurde met de tekst ‘Wacht, niet executeren!’ Helaas plaatste de verzender van het telegram de komma op de verkeerde plaats, waardoor de commandant van het vuurpeloton las ‘Wacht niet, executeren!’

Ook het wel of niet opnemen van een komma kan een heel andere betekenis aan een zin geven. Een mooi Engels voorbeeld is de zin “Let’s eat, grandma”. Zonder de komma  krijg je een heel andere maaltijd. En als je schrijft: ‘Ik hou van je, liefje’ let er dan goed op dat die komma er staat, want anders beschuldig je die ander er niet alleen van dat hij nog een liefje heeft, maar geef je ook nog eens toe dat je zelf ook van dat liefje houdt.

Dat de plaats van de komma bij getallen essentieel is, is natuurlijk helemaal evident. Zo plaatste een Amsterdamse ambtenaar in 2013 een komma verkeerd waardoor de belastingdienst in totaal bij vergissing 188 miljoen euro aan woonkostenbijdrage overmaakte naar huishoudens, in plaats van 1,88 miljoen euro. Veruit de meeste huishoudens stuurden het te veel ontvangen bedrag direct terug maar niet iedereen deed dit. Ondanks 59 gewonnen rechtszaken had de gemeente een jaar later nog steeds 2 miljoen euro niet terug.

Vanwaar nu dit verhaal over verkeerd geplaatste komma’s? Omdat ons huis te koop staat! Nee, niet ons eigen huis, maar het huis dat we al zo’n bijna dertig jaar lang willen kopen, staat nu eindelijk te koop. Dit huis zagen we voor het eerst in de jaren tachtig toen we een keer via Wassenaar naar het strand fietsten. Het had wel iets van een Engelse cottage en ik was op slag verliefd op het huis.

Raaphorstlaan 6 v3

Klik op de foto, dan ziet het er een stuk beter uit.

Het huis zoals het op Google Streetview te zien is. Je hebt een vrij uitzicht over de weilanden en ook de buurt is goed. Zie bijvoorbeeld deze foto van Google Earth. “Ons huis” staat linksonder op de foto, in het huis rechtsboven bij het (blauwe) zwembad wonen onze koning en koningin.

Raaphorstlaan 6.lucht

Wie het huis van onze koning beter wil zien, moet even op de foto klikken

Ik zei tegen Marianne toen ik het huis voor het eerst zag: “Hier gaan we ooit nog eens wonen. Als dit huis ooit te koop komt te staan, dan kopen we het”.

We trouwden, kochten elders een huis, kregen kinderen, verhuisden naar een groter huis, zagen de  kinderen opgroeien en uit huis gaan, en gedurende al die jaren keek ik altijd even naar het huis als we op weg naar de duinen of het strand er voorbij aan fietsten. Nooit stond het te koop. Tot gisteren. Gedachteloos fietste ik voorbij. Opeens zag ik vanuit een ooghoek een bord in de tuin staan. ‘Te koop’ stond er op. Ik stopte. Met verbazing keek ik naar het bord en vervolgens naar het huis. Het stond zelfs al leeg. Ik maakte met mijn mobieltje een foto van het huis met het bordje ‘te koop’ en stuurde die naar Marianne. ’s Avonds zochten we op Funda het huis op.

“Deze riet gedekte woonboerderij bestond ooit uit twee wooneenheden maar is samengevoegd tot één fraai en charmant geheel. Het perceel omvat 2274 m2 eigen grond. Er is een stenen garage (2 auto’s) met gastenverblijf en een vrijstaande berging. De zonnige en vooral mooi aangelegde tuin is voorzien van diverse zonneterrassen. Daarnaast is het uitzicht grandioos en in elk seizoen schitterend op haar eigen wijze.”

De verkopende makelaar had er liefst 78 foto’s bij geplaatst. Van binnen zag het er net zo leuk uit als van buiten. Er is maar één probleem: de komma in de vraagprijs. Deze stond op de verkeerde plaats. Had die één plekje naar links gestaan dan hadden we het huis direct gekocht, maar nu is het ver boven ons budget

Ik ben nu allerlei argumenten aan het bedenken waarom we blij mogen zijn dat we het niet kunnen kopen. De kinderen zijn het huis al uit en het huis is daarom veel te groot; de tuin geeft te veel onderhoud en er is helemaal geen supermarkt in de buurt! Waar haalt die Willem-Alexander – “zegeltjes erbij meneer?“ – eigenlijk zijn boodschappen?

Maar als die komma iets anders had gestaan…..

Uncategorized

Over fietsen op het Binnenhof en Atlassen

Als je over het Binnenhof fietst, dan is het altijd opletten geblazen. Een hoop toeristen hebben niet in de gaten dat je er ook mag fietsen. Vooral met elkaar fotograferende Japanners en Chinezen heb je voor je het weet een cultuurbotsing.

Gisterenmiddag was het extra opletten, want onder een zaaltje van de Ridderzaal was blijkbaar een afscheidsreceptie van een hoge ambtenaar. Bij de ingangspoort zag ik een tweetal vrouwen staan die allebei een kistje met een fles wijn bij zich hadden. Even verderop bij het Mauritshuis stopte een dienstauto, waaruit een gedistingeerde man uitstapte met in zijn hand ook al een fles wijn in een kistje. Werd hier afscheid genomen van een notoire alcoholist of was het geven van een fles wijn in een kistje bij een afscheid soms een richtlijn van het ministerie?

Thuis gekomen besloot ik hier even op te googlelen. Het leverde niet veel op. Ik trof alleen een toespraak aan van minister-president Rutte bij het afscheid van Saskia Stuiveling als president van de Algemene Rekenkamer op 28 mei 2015 in Den Haag, waarin hij zei:

“Beste Saskia, in plaats bloemen en een kistje wijn heb ik voor je meegenomen een nieuw in stellen ‘Stuiveling Open Data Award’, …..”

Maar dus niks over een richtlijn voor het geven van een fles wijn in een kistje bij een afscheid. Wel gaf Google een hit met daarin de resultaten van een WOB-verzoek van iemand die blijkbaar nieuwsgierig was naar de representatiekosten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Lees verder Over fietsen op het Binnenhof en Atlassen →