Van 1967 tot 1972 zat ik op de Rijks-H.B.S. in Deventer. De reden dat ik onlangs weer eens een keertje aan mijn HBS-tijd dacht, is dat ik voor dit verhaal van een paar dagen geleden een foto van het gebouw op het internet zocht.
Behalve deze foto leverden de zoektermen HBS en Deventer mij meerdere foto’s op van de HBS, waaronder ook deze.
Deze is ergens eind jaren zestig genomen en het grappige aan deze foto is, dat ik van een aantal auto’s op deze foto nog weet van welke leraren ze waren. Maar daar zal ik een andere keer over schrijven, want vandaag wil ik het hebben over een foto die ik ook in mijn zoekresultaten met de termen HBS en Deventer kreeg voorgeschoteld, namelijk deze foto van een aantal Joodse kinderen uit Deventer. Hij is vermoedelijk genomen in september 1942.
De reden dat deze foto opdook in de zoekresultaten is het meisje in de witte jurk. Dat is Felice Polak. Haar vader was volgens de begeleidende tekst bij de foto leraar Engels op de HBS in Deventer.
De foto staat op de site van Etty Hillesum Centrum wat zich bezig houdt met de geschiedenis van Joods Deventer. Ik citeer even een stukje uit het begeleidende verhaal van deze foto.
‘Een foto uit september 1942 van 22 Joodse kinderen in de leeftijd van 4-17 jaar, is genomen op binnenplaats achter de grote synagoge in de Golstraat. […] De foto kwam in het voorjaar van 1998 te voorschijn bij het verwisselen van een schilderijlijst. Hij bleek ruim 60 jaar daar verborgen te hebben gezeten.
De foto kwam in handen van de heer Meier de Leeuw. Hij is Joods en was kind voor de oorlog en heeft een aantal van deze kinderen persoonlijk gekend. Zelf zat hij toen al ondergedoken want anders had hij zeker op de foto gestaan, vertelde hij. Meier de Leeuw ging op zoek naar wie die kinderen waren en wanneer de foto gemaakt was. Een ware zoektocht volgde. […]
Verrassend genoeg bleek dat het meisje (Felice Polak), dat in een witte jurk het stralend middelpunt van de foto vormt, als enige de oorlog en de vernietiging heeft overleefd. Zij was ondergedoken, samen met haar ouders en broer. Haar vader was leraar Engels op de HBS in Deventer.
Een paar van de kinderen op de foto, zoals Bram en Heiman Roos zijn al anderhalve maand nadat de foto is gemaakt op transport gesteld naar Auschwitz en daar direkt na aankomst vergast (12 oktober 1942) samen met hun moeder, Schoontje Roos-Gosschalk. De meeste kinderen waren een half jaar later allemaal vermoord. […]’
Omdat het vandaag Dodenherdenking is, leek het mij gepast om vandaag niet over mijn tijd op de HBS te schrijven – dat verhaal houdt u tegoed – maar aandacht te vragen voor deze foto van de Joodse kinderen. Over alle kinderen op deze foto staat op de site van Etty Hillesum Centrum een korte beschrijving.
Het meisje in de witte jurk is voor zover bekend het enige kind van de foto dat de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd. Op het moment dat de foto werd genomen was ze acht jaar oud. Ze is 85 jaar geworden en overleed op 16 januari 2019.
Het zou kunnen dat nog een tweede kind op de foto de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog heeft overleed. Van één kind kon Meier de Leeuw niet achterhalen wie het was en zijn lot is dan ook onbekend. Dus mocht u heel toevallig weten wie dit jongetje is, neem dan contact op met het Etty Hillesum Centrum.
Als u vanavond twee minuten stil staat bij de dodenherdenking, denk dan even aan de kinderen op deze foto.