Uit de serie ‘Nutteloze Kennis’: aardbevingen in Nederland
Naar aanleiding van de aardbeving in Italië van afgelopen woensdag – het dodental staat inmiddels op 250 en meer dan 360 mensen zijn gewond geraakt – heb ik eens gekeken hoe het zit met aardbevingen in Nederland. Dat is een groeimarkt, dit dankzij de “gas-aardbevingen” in Groningen. Op deze site heeft een zekere Roeland Smit dit prachtig in beeld gebracht.
Roland Smit werkt volgens RTV Noord bij de brandweer in Groningen. In zijn vrije tijd maakte hij de animatie op basis van gegevens van het KNMI. Het filmpje laat zo ongeveer alle aardbevingen in de provincie Groningen (en in de rest van Nederland) zien vanaf 1987 tot nu toe. Aanvankelijk zie je niks gebeuren, – blijven kijken echter – vanaf de jaren negentig zie je ze opduiken en zeker vanaf 2010 is het komen en gaan.
Voor wie er geïnteresseerd in is op deze site van de KNMI kan je altijd de gegevens van de laatste vijftien aardbevingen in Nederland zien, inclusief de details. Veertien van de laatste vijftien aardebevingen in Nederland (ze vonden allemaal de afgelopen maand plaats) hadden hun episch centrum in de provincie Groningen. De vijftiende vond plaats bij Maaseik vlakbij Roermond.
Deze aardbeving was in tegenstelling tot de aardbevingen in Groningen tektonisch van aard. De aardbeving van Maaseik was gelijk ook de zwaarste van de vijftien bevingen van de afgelopen maand in Nederland, maar met een magnitude van 1,7 op de schaal van Richter was het wel een kleintje. (Aardbevingen met een magnitude kleiner dan 2 op de schaal van Richter voel je normaal gesproken niet.) De schaal van Richter is een logaritmische schaal. Een aardbeving met een magnitude van 4 is bijvoorbeeld 10 keer zo zwaar als een aardbeving met een magnitude van 3.
De zwaarste aardbeving ooit gemeten in Groningen was die bij het Groningse dorp Huizinge (ten oosten van Middelstum) op 16 augustus 2012. De aardbeving had een geschatte magnitude van 3,6.
De zwaarste aardbeving in Nederland vond plaats op 13 april 1992 bij Roermond. Deze aardbeving had een magnitude van 5,8 op de schaal van Richter. (Dat is dus meer dan 100 keer zo zwaar als de zwaarste aardbeving in Groningen). Uit de Wikipedia:
‘Het epicentrum van deze krachtige aardbeving lag enige kilometers ten zuiden van Roermond. De sterkte bedroeg 5,8 op de schaal van Richter en een maximale intensiteit van ruim VII op de 12-delige schaal van Mercalli. De aardbeving richtte op sommige plaatsen meer schade aan dan op andere, doordat de intensiteit niet overal hetzelfde was.
De aardbeving werd gevoeld tot in Tsjechië, Zwitserland, Frankrijk en Engeland. In het gebied tussen Roermond, Maaseik en Heinsberg werd door deze beving schade aangericht aan (vooral oudere) gebouwen en auto’s, die geraakt werden door vallend puin. De Sint-Sebastianuskerk Herkenbosch werd zwaar beschadigd en moest opnieuw gerestaureerd worden.
De kerk na de aardbeving. Foto Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed; fotograaf Paul van Galen
De totale schade werd geschat op 275 miljoen Nederlandse gulden (ca. 125 miljoen euro), waarvan 170 miljoen gulden (ca. 77 miljoen euro) in Nederland.
In het landschap traden landverschuivingen, oeververzakkingen en zandfonteinen op als gevolg van het trillen van de met water verzadigde bodem. Omdat de aardbeving plaatsvond op een diepte van ongeveer 17 kilometer in een diep gedeelte van de Peelrandbreuk, aan de noordelijke begrenzing van de Roerdalslenk, bleef de schade relatief beperkt. De hoofdbeving werd voorafgegaan door een lichtere beving van 4,8 op de schaal van Richter. Na de beving van 5,8 werden er tot een maand later nog 200 naschokken gemeten met sterktes tot 3,8 op de schaal van Richter’.
Waterkeringschade door aardbeving bij Roermond. Hier: scheuren in de rechteroever van de Maas bij Leeuwen, tegenover Buggenum. Foto: https://beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat / Henk Bakker
Op deze Wikipedia pagina staat een lijst met de zwaarste aardbevingen in Nederland.
De aardbeving in Italië had een kracht van 6,0 op de schaal van Richter. De zwaarste aardbeving ooit, wereldwijd gemeten, vond plaats op 22 mei 1960 in Chili. Deze had een kracht van 9,5 op de magnitudeschaal. Dat is 5.000 keer zo zwaar als de aardbeving in Italië.
Tot zover deze nutteloze kennis.