Boskalis heeft de boot los getrokken.

Er gaan stemmen op of ze ook niet het Nederlandse vaccinatieprogramma los kunnen trekken. Maar goed, de boel vaart weer door het Suez-kanaal.

Boskalis had wel hulp van een graafmachientje. Dat is nu eenzaam achter gebleven.

Tot zover de scheepvaartberichten van vandaag.

Er is een nieuw fenomeen in literair Nederland: sensitivityreaders. Dat zijn mensen die door uitgevers worden ingehuurd om teksten van schrijvers op gevoeligheden te scannen. Een citaat uit een stukje uit de Volkskrant hierover:

‘Sensitivityreaders, ook wel diversity readers of beta readers genoemd […] zijn lezers die persoonlijke expertise hebben op een bepaald gebied en daardoor extra alert zijn op onjuistheden, vooroordelen, clichés en andere onwenselijke beeldvorming, vooral over personen uit gemarginaliseerde groepen.’

Het begrip kwam recent in het nieuws toen bekend werd dat de Amerikaanse agent die de licentierechten van Amanda Gormans werk verkocht – zij werd bekend door het voorlezen van gedicht ‘The Hill We Climb’ bij de inauguratie van de Amerikaanse president Joe Biden –  contractueel had laten vastleggen dat de vertaling door niet minder dan drie sensitivityreaders diende te worden gelezen, ongeacht de achtergrond van de vertaler. Eerder ontstond er over de vertaling van dat gedicht ophef over de vraag of de jonge schrijfster Marieke Lucas Rijneveld vanwege haar witte huidskleur wel de aangewezen persoon was voor het vertalen van een tekst die over de zwarte ervaring in Amerika gaat. Zij trok zich daarop terug.

En gisteren ontstond er ophef over een nieuwe vertaling van het boek  De goddelijke komedie (La Divina Commedia) van de dichter en schrijver Dante Alighieri, geschreven in het eerste kwart van de 14e eeuw.  Ook al hebt u, net zoals ik, dit ongeveer 800 jaar oude boek nooit gelezen, toch kent u vermoedelijk één zin uit het boek en wel “Lasciati ogni speranza, voi ch’intrate “. Oké, wellicht niet in de Latijnse vorm, maar dan toch dan wel in de Nederlandse vertaling: ‘Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt’,  al is het alleen maar omdat je die zin vaak aantreft op toiletten van cafés. De zin staat in het boek op een toegangsbord boven de poort die toegang biedt tot de hel.

In het boek bevinden zich in die hel volgens Dante niet alleen mensen als Plato, Socrates, Cicero en Vergilius maar ook de profeet Mohammed. In een nieuwe vertaling van het boek heeft de uitgever echter Mohammed uit de hel weg gelaten. Hij dacht dat het onnodig kwetsend zou kunnen zijn. Daarover ontstond de nodige ophef. Kan je zo maar een historisch werk veranderen omdat iets acht eeuwen later mogelijk gevoelig zou kunnen liggen?

Tja, sensitivityreaders, ik was mijn tijd weer eens tien jaar voor uit. In 2011 schreef ik een boek over de ondergang van de Titanic. Mijn uitgever Atlas zette een sensitivityreader aan het werk, ene Yvette. Ik moet zeggen, ze haalde er heel wat gevoeligheden uit.

Zie hieronder twee pagina’s uit het manuscript met suggesties  en opmerkingen van Yvette. Om misverstanden te voorkomen, de zwarte teksten zijn van mij, de rode van haar.

(En dit waren nog de betere pagina’s van mij!)

Naar aanleiding van haar opmerkingen heb ik een aantal mogelijke gevoelige zaken aangepast. Zo heb ik van  een vals spelende blinde man geen pianist maar een uitkijk gemaakt, van een man die de hele tijd irritant met zijn vingers op de tafel zat de trommelen een marconist en van een stuk drijvend wrakhout een ijsberg.

Veel van de gevoeligheden die zij constateerde (en dat waren er veel  – “Hierbij het manuscript retour. Ik heb er veel werk aan gehad, en hoop dat de tekst  er flink van opknapt.” – schreef zij aan mijn redacteur bij de uitgever) lagen op taalkundig gebied. Ze had bijna in alle gevallen gelijk en ik heb dan ook 99% van de door haar voorgestelde correcties overgenomen.

Ik kan dan ook van harte Yvette als meelezer aan bevelen. Zeker voor taalkundige gevoeligheden.  Mijn boek voer er  – in tegenstelling tot Titanic – wel bij.  (Ik weet bijna zeker dat Yvette bij het lezen van de vorige zin direct haar rode pen zou oppakken.)

Het eerste voertuig dat op Mars rond reed was in 1997 een karretje dat de NASA de naam Sojourner had gegeven. Dit op afstand bestuurbare robotwagentje was vernoemd naar Sojourner Truth, een strijdster voor vrouwenrechten en afschaffing van de slavernij  – toevallig heb ik in het kader van een serie portretten over opmerkelijke vrouwen uit de negentiende eeuw ooit een keer een portret over haar geschreven. (zie hier). De Sojourner kwam op Mars aan boord van de Mars Pathfinder. Deze ruimtesonde  landde op 4 juli 1997 op de planeet.

Nadat de Sojourner uit de Pathfinder was gereden, reed het heel langzaam een klein rondje op de landingsplaats van de Pathfinder, welke was gelegen in de vallei Ares Vallis op het noordelijk halfrond van Mars.

De Sojourner bezig met zijn rondje, gefotografeerd door de Pathfinder op 12 december 1997;  foto NASA JPL

Ruim twee maanden deden de Mars Pathfinder en de Sojourner er onderzoek. De Pathfinder maakte 16.500 beelden, deed metingen van de atmosfeer en fungeerde als meetstation en als wetenschappelijk tussenstation voor de Sojourner (geheugen, foto’s, communicatie). De Sojourner reed in totaal 100 meter over Mars,  maakte ruim 500 foto’s en deed onderzoek naar stenen, rotsen, stof en zijn eigen wielsporen. Op 5 oktober 1997 verloor de NASA het contact met het wagentje.

Sindsdien hebben meer wagentjes van de NASA op Mars rondgereden. Zo landde in januari 2004 de Spirit op Mars. De verwachting van de NASA was dat dit karretje het 90 dagen op Mars zou volhouden. Hij zou het vijf jaar blijven doen.

Eén van de eerste foto’s van de oppervlakte van Mars die de Spirit ‘naar huis’ stuurde.

Drie weken nadat de Spirit op Mars was geland, landde aan de andere kant van de planeet de Opportunity.  Dit karretje overtrof zelfs de meest stoute verwachtingen. Hij hield het liefst 14 jaar vol. Na een martiaanse stofstorm in 2018, die liefst drie weken duurde, ging het contact verloren.

Foto uit 2004 van de Eaglekrater, de krater op Mars waar de ruimtesonde lande, met op de achtergrond de Opportunity-lander en het spoor van de Opportunity; Bron: NASA;

De Opportunity reed uiteindelijk meer dan 45 km over de planeet. Onderweg maakt hij  foto’s van dingen die hij tegenkwam, zoals deze foto van een meteoriet die ooit op Mars was beland.

De meteoriet die grotendeels uit ijzer en nikkel bestaat heeft de omvang van een basketbal. foto: NASA/JPL/Cornell 

Hier onderzoekt de Opportunity met hulp van zijn robotarm de meteoriet.

De Curiosity die vier jaar later in augustus 2012 op Mars landde, bezocht een heel andere deel van de planeet en maakte onder andere foto’s van de heuvels en bergen  op Mars.

De karretjes werden ook steeds groter zoals te zien is op een plaatje dat bevestigd zit aan de Perseverance, de laatste aanwinst op Mars.

Tegenwoordig rijden er op Mars zelfs karretjes rond die twitteren. Zo twittert de Curiosity Rover al drie jaar vrolijk vanaf de planeet. Regelmaat stuurt de ijdeltuit selfies naar Aarde. “Greetings from the Red Panet! I Took another selfie”

Ook de nieuwste aanwinst op onze buurmanplaneet, NASA’s Perseverance Mars Rover, is meteen begonnen met twitteren. Zo stuurde hij gisteren deze tweet vanaf, waarop je kan horen hoe de wind op Mars klinkt.

Op het plaatje klikken en dan op het filmpje klikken om het geluid van de wind op Mars te horen.

Je kan ook reageren op zijn twitter-berichten. Dat heb ik ook uiteraard gedaan.

Op mijn reactie heb ik van Perseverance nog geen antwoord gekregen. Dat communiceren gaat natuurlijk ook een beetje moeizaam. Het duurt zeven minuten voordat een bericht van Aarde bij Mars aankomt en als hij dan weer wat terug stuurt, dan zijn we al een kwartier verder.

Daarnaast speelt de tijdzone natuurlijk een probleem. Ik heb geen idee in wat voor een tijdzone Perseverance zich op Mars bevindt. Grote kans dat het een andere tijdszone is dan de West-Europese van mij. Mars draait in 24 uur, 37 minuten en 22 seconden om zijn as. Een Marsdag (een sol) duurt daarmee 2,7% langer dan een dag op Aarde. Dus elke dag is het tijdverschil weer anders . Dat is ook lastig voor de mensen van de NASA die met de sonde moeten communiceren. Ik citeer even een stukje uit de Wikipedia.

“[…] Er zijn een aantal landingsmodules geland op het oppervlak van Mars. Hierbij is wat betreft de tijdmeting steeds gebruikgemaakt van de plaatselijke zonnetijd, met behulp van een “Marsklok”. Hierop duren de uren, minuten en seconden steeds 2,7% langer dan ze op Aarde duren. Bij missies als de Mars Pathfinder (waarbij het robotwagentje de Sojourner op Mars landde), de Mars Exploration Rovers (met de Marswagens de Spirit en de Opportunity) en de Phoenix (waarbij de lander bij de noordpool van Mars landde), gebruikte de missieleiding deze “Marstijd”. Het programma was aangepast aan de lokale tijd op de plek van de landing, waardoor hun schema elke dag ongeveer 40 minuten meer achter ging lopen op een aardse dag. Veel teamleden gebruikten horloges die waren aangepast aan Martiaanse tijd.”

Die mensen van de NASA dragen dus een speciaal Mars-horloge! En nu ik het toch over die mensen van de NASA heb, het zou toch niet zo zijn dat één van hen stiekem namens de Perseverance  zit te twitteren?

The Usual Suspects van de NASA: twitter ik met één van hen soms?