Schoolvoetbal

Ik kwam op de site van het Nationaal Archief deze foto tegen van een schoolvoetbaltoernooi in Amsterdam in 1966.

0000-amsterdam

Het is typisch een foto uit de serie ‘Niet laten merken dat je bang voor je tegenstander bent‘. Ik herken het beeld wel. In 1964 woonde ik in Apeldoorn en zat in de vierde klas (groep zes zeggen we nu) van  de Berg en Bosch school.

Met een hoop jongens van onze klas voetbalden we altijd in het speelkwartier en vaak ook nog na afloop van school. We hielden ook een soort stand bij wie de beste voetballer van de klas was. Voor doelpunten kreeg je punten en ook voor mooie acties.

Ik was degene die de stand bij hield, althans dat zei ik altijd. Na één week was ik er al achter gekomen dat dit veel te veel werk was en hield ik het niet meer bij. Als er iemand vroeg hoe de stand was, verzon ik ter plekke een stand, waarbij ik wel elke keer mijzelf in de top drie plaatste. Echter nooit op de eerste plaats. Dat zou ongeloofwaardig zijn, want Evert was veruit de beste voetballer van onze klas.

Wel was het zo dat ik voor mijn leeftijd goed kon voetballen. Samen met Evert mocht ik dan ook mee doen met ons schoolvoetbalteam. Dat bestond naast ons uit een paar vijfdeklassers en verder alleen maar zesdeklassers. De meeste ploeggenoten (en ook veel van de tegenstanders) waren een kop groter dan Evert en ik, net zoals op de foto van het schoolvoetbaltoernooi uit Amsterdam (vandaar dat ik er aan moest denken.)

Lang duurde mijn schoolvoetbalcarrière echter niet. Na de eerste wedstrijd vertelde een hevig geschrokken juffrouw van de eerste klas (die toevallig even kwam kijken) tegen de meester van de zesde klas (onze trainer) dat ik helemaal niet mocht mee mocht voetballen, omdat ik als klein kind een operatie aan een hartklep had gehad. (Zie hier)

Foto’s als dit (eveneens afkomstig van de site van het Nationaal Archief van het zelfde toernooi in Amsterdam) zijn er van mij dan ook niet. Ik was sowieso te klein om te gaan koppen.

0000-amsterdam 3(Schoolvoetbaltoernooi Amsterdam; 6 april 1966; Foto Joop van Bilsen, Nationaal Archief.).

Een misverstand

Maandag stond ik in de Albert Heijn bij de kaasafdeling. Ik stond op het punt om een belangrijke beleidsbeslissing te nemen (oude of belegen kaas) toen een jonge moeder met een kind in een kinderwagen aan kwam lopen. Het jongetje keek naar mij, lachte, wees met zijn vingertje naar mij en zei toen hardop: “Papa!”.

Ik verwachtte dat de moeder nu zou zeggen “Nee, dat is papa niet” maar ze lachte alleen maar. Ik zei “Voor je het weet, heb je een misverstand” en liep toen snel richting de eieren en melk, ondertussen om me heen kijkend of er geen bekenden rond liepen, die allerlei ongewenste verhalen de wereld in zouden kunnen helpen. Gelukkig, niemand die ik kende.

Enfin, mocht u binnenkort in het AVROTROS-NCRV-programma ‘DNA Onbekend’ een bekend gezicht zien, ik weet echt van niks!

Overigens, over een bekend gezicht gesproken, op de site van NPO-Start staat dit over het programma  ‘DNA Onbekend’.

0000-dna21

In DNA Onbekend staan familiegeheimen, en de ontrafeling hiervan, door DNA-onderzoek centraal. Is mijn vader eigenlijk wel mijn echte vader? […] Caroline Tensen gaat in DNA Onbekend op pad om voor eens en altijd een antwoord te vinden en een eind te maken aan een leven vol onduidelijkheden en ontkenningen.”

Maar als ik het goed zie, staat daar Dionne Stax op de foto en niet Caroline Tensen.  Nu is het zo dat tot 2019 Caroline Tensen het programma presenteerde, sindsdien doet Dionne Stax het. NPO-Start is vermoedelijk vergeten de tekst aan te passen. Maar het kan ook zijn dat ze wachten op de uitkomst van een DNA-test die bevestigt dat de vrouw op de foto inderdaad Dionne Stax is.

Bob Ross

Kent u Picasso? Vast wel. Zie hem hier staan.

PicassoPicasso is de man op de achtergrond, ik sta op de voorgrond.

Maar kent u ook Bob Ross? Dat is ook een schilder. Deze Amerikaan is beroemd geworden door zijn televisieserie ‘The Joy of Painting’ waarin hij in afleveringen van dertig minuten mensen liet zien hoe ze een landschap-schilderij konden maken.

0000-bob rossOp deze site kan je de afleveringen terugkijken.

De serie (in totaal 403 afleveringen) liep van 1983 tot aan aan zijn dood in 1995 – hij stierf op 52-jarige leeftijd aan de gevolgen van lymfeklierkanker.  Ik heb er wel eens eentje gezien. Ik moet zeggen, je kijkt er met verbazing (hoe hij in 30 minuten een schilderij maakt) en met plezier naar. Bob Ross schilderde op een vrolijke wijze met allerlei mooie uitspraken tussendoor.

  • We don’t make mistakes; we just have happy accidents.
  • Let’s draw another branch, because everyone needs a friend.” 
  • “Go out, talk to trees. There’s nothing wrong talking to trees, it’s when they talk back that you’re in trouble.”

(Van elk schilderij uit de serie maakte hij drie versies. Eentje vooraf, die tijdens de uitzending buiten beeld stond zodat hij niet ter plekke de compositie hoefde te bedenken, eentje tijdens de uitzending en eentje na afloop – in een betere kwaliteit – voor een mogelijk boek).

Er moeten duizenden originele Bob Ross-schilderijen zijn en nog eens miljoenen ‘look-a-likes’ gemaakt door Bob Ross-tv-kijkers en door hem geïnspireerde amateurschilders.

0000-bob ross 4

Het vreemde is echter dat je haast nergens online een originele Bob Ross kan kopen. (Wel heel veel “fake”.) Dat intrigeerde een journalist van The New York Times en hij ging op zoek naar de originele schilderijen van Bob Ross.

In de onderstaande tien minuten durende documentaire kunt u de resultaten van zijn speurtocht zien.

0000-bob ross 3(Op bovenstaande link of op de afbeelding klikken om naar de documentaire op YouTube te gaan.)

Spoiler alert: hij vond een groot deel van de schilderijen terug in dozen.

0000-bob ross 5

Daarnaast zou het ‘Smithsonian American Art Museum’ in Washington een aantal van zijn schilderijen in bezit hebben, evenals de ‘Bob Ross Art Workshop & Gallery’ in New Smyrna Beach, Florida. Ik kan de documentaire aanbevelen.

Tot zover Bob Ross. (Voor wie meer over hem wil lezen, kan hier terecht.)

p.s. Toen ik op de site van het Smithsonian naar Bob Ross zocht, kreeg ik dit te lezen ‘Your search did not return any results, it’s possible we don’t have what you are looking for.’  Ze zouden toch niet zijn schilderijen ten tijde van de coronacris ten gelde hebben gemaakt?

p.p.s. De reden dat ik aan Bob Ross dacht, en er nu over schreef, is dat de jongste dochter en wat vriendinnen een tijdje terug met hulp van een YouTube filmpje een echte Bob Ross hebben gemaakt. Wel moesten ze een aantal keer het filmpje even stop zetten. Bob schilderde wat vlotter dan zij. De dochter stuurde een foto van het resultaat van haar inspanningen op en eerlijk is eerlijk, zelfs met de ‘happy mistakes’, zag het er mooi uit.

p.p.p.s. De reden dat ik deze blogpost begon met Picasso, komt doordat ik op internet vorige week deze “rap battle” tussen ‘Picasso’ en ‘Bob Ross’ tegen kwam.

0000-bob ross 6

p.p.p.p.s. Voordat Bob Ross schilder werd, was hij een ‘drill sergeant’ bij de Amerikaanse luchtmacht. Je kan je toch niet voorstellen dat hij met zijn stem en intonatie rekruten stond toe te schreeuwen. “Give me twenty happy push-ups!’

Quizvraagjes

Uit de serie: Quizvraagjes:

1983: we zien hier vier jonge Nederlandse internationals. Vijf jaar later zouden ze alle vier in de basis staan van het Nederlands elftal dat in Duitsland Europees kampioen werd.

0 trainer

De eerste vraag is natuurlijk: Wie zien we hier? Omdat het antwoord hier onderstaat, eerst even nadenken en dan pas verder gaan. (Een advies dat u ook in “het echte leven” kunt gebruiken.)

Enfin, de vraag is niet zo moeilijk. We zien hier van links naar rechts: Frank Rijkaard, twee keer een Koeman (Ronald en Erwin) en dan Ruud Gullit. Wellicht was Erwin Koeman, de oudere broer van Ronald, nog de moeilijkste. Voor het geval u hem niet kent, hier is zijn Wikipedia-pagina.

(Mooiste zin op die pagina is die uit het hoofdstukje ‘Trivia’:  “Met zijn jongere broer Ronald Koeman trad Erwin Koeman op in de Sterren Playbackshow als Hepie en Hepie.”)

0000-koeman2

Nu komen we bij een vraag voor de echte voetbalkenners. Na hun spelerscarrière werden ze alle vier trainer. Ze trainden overal in de wereld, onder andere in Amsterdam, Rotterdam, Zeist (daar is de KNVB gevestigd) en Barcelona. In één van die vier genoemde plaatsen waren ze alle vier als trainer actief, in één stad drie van de vier, in eentje twee van de vier en u snapt het al, in één plaats maar één van hen. Kunt u aangeven in welke stad wie trainer is geweest?

(Mocht u de vraag niet begrijpen, Cruijff zou zeggen: “Als ik zou willen dat je het begreep, zou ik het beter hebben uitgelegd.” )

De oplossing luidt:

  • Amsterdam 1 (Ronald Koeman;  Rijkaard was er wel twee keer actief als speler van Ajax maar niet als trainer.)
  • Barcelona 2 (Rijkaard en Ronald Koeman; wellicht zult u zeggen, ho ho, wacht even, Koeman is nog niet als trainer van Barcelona begonnen, maar dan ziet u over het hoofd dat Koeman in 1999 een jaartje Barcelona B trainde.)
  • Zeist 3 (Rijkaard, Ronald Koeman en Gullit; de eerste twee waren bondscoach van het Nederlands Elftal; Gullit trainde in 2003 het Oranje onder 21.)
  • Rotterdam 4 (Erwin Koeman, Gullit en Ronald Koeman zijn trainer van Feyenoord geweest; Rijkaard niet zult u misschien zeggen – dat klopt – maar die is trainer van Sparta geweest en die club komt ook uit Rotterdam,)

Heeft u beide vragen goed beantwoord? Gefeliciteerd, u mag in de finale mee doen met het driedeurenspel:  Stel u bent winnaar van een televisiequiz en aan het eind van de show staat u samen met de quizleider voor drie gesloten deuren, waarvan u er eentje mag openen.

Achter een van de deuren staat een auto, achter de andere twee staan geiten. Je kiest een deur, zeg nr. 1, en de presentator, die weet wat er achter de deuren staat, opent een andere deur, zeg nr. 3, met een geit erachter. Hij zegt dan tegen je: “Wil je wisselen van deur 1 naar deur nr. 2?”

Is het in je voordeel om van deur te wisselen? Wat doet u? Wisselt u of blijft u staan omdat het volgens u niets uitmaakt?  In de Amerikaanse spelshow ‘Let’s Make a Deal’ met presentator Monty Hall (om die reden spreekt men in het Engels over het ‘Monty Hall problem’) is jarenlang aan kandidaten deze vraag voorgelegd en de meest mensen bleven bij hun oorspronkelijk gekozen deur staan.

Dat was echter niet verstandig omdat de kans dat de auto achter hun deur stond weliswaar nog steeds een derde was, maar de kans dat de auto achter deur twee staat na het openen van deur drie nu 2/3 is.  Zie dit plaatje.

0000-drie deuren

Kortom, mocht u ooit in zo’n situatie komen, altijd wisselen. Vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan.

 

 

Hitterecord

Op 25 juli 2019 werd er in Nederland een nieuw hitterecord gemeten.  In Gilzen-Rijen werd het die dag liefst 40,7 graden. De mussen vielen die dag dood van het dak af.

0 dak2Afbeelding ter illustratie. (Het heeft weinig zin om een foto van een dak zonder mussen te laten zien; daarom een foto van een roodborstje op onze schutting, genomen op een andere dag.) 

Een temperatuur van 40,7 graden in de zomer wordt echter in Death Valley, gelegen in  Californië op de grens met Nevada, als frisjes ervaren. Wij zijn er wel eens op vakantie geweest toen het 124 graden Fahrenheit was – dat is 51 graden Celsius.

0000-DV 2

Ik kan u verzekeren, dat is warm.

0 dv

Gisteren is er in Death Valley een nieuw wereldrecord gevestigd. Het werd er 130 graden Fahrenheit oftewel 54,5 graad Celsius.

death valley

Weliswaar is er elders – in Libië in 1922 (57,8 graden Celsius), in Tunesië in 1931 ((55 graden Celsius) – en in Death Valley zelf in 1913 (56,5 graden Celsius), een iets hogere temperatuur gemeten, maar men gaat er vanuit dat die metingen niet kloppen.  (Discussies hierover willen nog wel eens verhit oplopen.) De Piet Paulusma’s e.d. van Amerika gaan nog na of de meting van gisteren betrouwbaar is en zo ja, dan hebben we een nieuw wereldrecord.

p.s. In 2017 zagen wij op het bord bij het Visitor Center in Death Valley een temperatuur staan van liefst 718 graden Fahrenheit  (381 graden Celsius)

0000-DV 3

Maar naar alle waarschijnlijkheid was deze temperatuurmeting niet juist.

 

 

Mondkapjes

2020 is het jaar van covid-19 en de mondkapjes. Ook bij de vorige grote wereldpandemie,  de Spaanse Griep van 1918-1919, zag je op straat overal mensen met mondkapjes op.

mondkapjes 23Politieagenten in Seattle in Amerika in 1918 met mondkapjes op; Foto Nationaal Archief Amerika.

Mondkapjes hebt je in allerlei soorten en maten. Je hebt de weggooi-variant maar ook modieuze herbruikbare mondkapjes.

mondkapjesFoto Haeferl, Wikipedia

Ook de fanclub van mijn voetbalclubje (Go Ahead Eagles) heeft mondkapjes laten maken.

0 kowet 2

De jongste dochter heeft er snel (Let wel: op=op!) eentje voor mij besteld. Zaterdag zat hij bij de post en nu kan ik verantwoord op de tribune van Go Ahead zitten.

0 kowet

I’m an Eagle

Voor wat betreft het punt van Mark Rutte “Niet zingen, niet juichen, maar fluister ‘hoera’ na een doelpunt”, daar hebben wij supporters van Go Ahead gelukkig geen last van. Zaterdag weer verloren zonder te scoren. Deze keer met 2-0 van Heracles.

 

De planeet Mars deel 9: Speuren op Mars.

Donderdag 30 juli vertrok vanaf het Cape Canaveral Air Force Station in Florida – om precies te zijn om 7.50 uur plaatselijke tijd (EDT); het gaat om de details – een Atlas V raket met aan boord de Mars Perseverance Rover.

mars lift offDe lancering van de Atlas V raket op 30 juli. Image Credit: NASA/Joel Kowsky

0 mars 0

Zie hierboven en hieronder de neuskegel van de raket waarin de Mars Perseverance Rover zich bevindt. (Afbeelding NASA.)

0 mars 1De neuskegel opengeklapt. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

De Perseverance Rover is onderweg naar de Jezero Crater op Mars. Dat is nu een droge krater, met een diameter van 49 km. Hij is ontstaan door een meteorietinslag. Vroeger heeft hier naar alle waarschijnlijkheid langdurig water in gestaan. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat er zich een vorm van leven heeft ontwikkeld, waarvan sporen nu terug te vinden zouden kunnen zijn, bijvoorbeeld in de vorm van (versteende) bacteriën.

De bedoeling is dat de Perseverance Rover op 18 februari 2021 op Mars landt. De landing gebeurt op een spectaculaire wijze. Ik citeer even uit een mooi groot verhaal van Julian Huijbregts  op Tweakers.net.

De capsule waar Perseverance in zit, bereikt de atmosfeer met een snelheid van zo’n 21.000 km/u. Door de vorm en de massa van de capsule neemt die snelheid tijdens de daling snel af en op een hoogte van zo’n 11 km, als de snelheid is gezakt naar zo’n 3000 km/u, klapt er een grote parachute uit om de capsule verder af te remmen. Die 88 kg wegende parachute is 21,5 meter breed en gemaakt van nylon-, Technora- en kevlarvezels.

0 mars 001Afbeelding © NASA/JPL-Caltech

Op een hoogte van zo’n 8 km wordt het hitteschild losgelaten en wordt de radar van Perseverance geactiveerd om te bepalen hoever er nog te gaan is. Als een hoogte van 1,6 km is bereikt, wordt de landing stage waar Perseverance aan vastzit, losgekoppeld van de capsule en maakt deze een korte vrije val. Vervolgens worden de acht raketboosters van de landing stage ingeschakeld om verder af te remmen, en de vallende capsule en parachute te ontwijken.”

0 mars 3Afbeelding © NASA/JPL-Caltech

De boosters remmen de landing stage af tot een snelheid van 2,7 km/u en op een hoogte van 20 meter wordt de sky crane-manoeuvre uitgevoerd. Perseverance zit met drie nylonkabels vast aan het landingsgedeelte en wordt zachtjes naar beneden getakeld. Als Perseverance voet aan de grond heeft gezet, worden de kabels losgekoppeld en maakt de landing stage een ontwijkende manoeuvre.

Van 21.000 km per uur afremmen naar 2,7 km per uur. Dat is nog eens flink op het rempedaal drukken. Eenmaal veilig geland op Mars gaat de Rover aan het werk.

mars p0De Perseverance Rover veilig op Mars, althans dat is de bedoeling van NASA; afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

De voornaamste doelstelling van de missie is om op zoek te gaan naar sporen van leven op Mars of zoals de NASA het zelf formuleert: “Main Job: The Perseverance rover will seek signs of ancient life and collect rock and soil samples for possible return to Earth”.

(‘possible return‘; ze houden een slag om de arm.)

Een belangrijk onderdeel is het verzamelen van bodemmonsters en deze vervolgens naar de Aarde te sturen. Daarvoor is een ingenieus plan bedacht. Allereerst boort het wagentje op zo’n dertig plaatsen in de grond en verzamelt daarbij telkens ongeveer 20 gram aan materiaal.

0 mars 5

0 mars 4De rover druk bezig met het opboren van materiaal; Afbeeldingen credit  NASA/JPL-Caltech

De Perseverance Rover analyseert vervolgens het opgegraven materiaal  in zijn eigen ingebouwde laboratoriumpje en zendt de resultaten van deze analyse naar de Aarde. Tot zover niets nieuws onder de zon. Iets soortgelijks deed zijn voorganger, de Curiousity, namelijk ook al.

Maar nu komt het unieke van deze missie. Het is de bedoeling om de buisjes met Mars-materiaal vervolgens naar de Aarde te sturen opdat het materiaal hier uitgebreid  geanalyseerd kan worden.  Een mooi plan met een klein maar hinderlijk probleem. De  Perseverance Rover kan niet opstijgen.

Daar heeft men echter het volgende op bedacht. De Rover gooit de dertig  buisjes op de planeet.

0 mars 5De rover, druk doende om het oppervlakte van de planeet met buisjes te bevuilen. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Dan moeten we vervolgens tot 2028 wachten op de Mars Sample Return Lander die in de buurt van de Perseverance Rover gaat landen.

0 mars 72028, de Mars Sample Return Lander landt; Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Veilig geland zet deze zijn zonnepanelen uit en gaat aan het werk.

0 mars 8Met uitgeklapte zonnepanelen; Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

Eén van de dingen die hij doet is een karretje, de Sample Fetch Rover, op pad sturen die de buisjes gaat verzamelen.

0 mars 9Go Fetch Go! Zoek de buisjes. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Te hopen is dat de buisjes niet onder het stof verdwenen zijn tegen die tijd. Er kunnen nog wel eens zandstormen optreden.

0 mars 18Curiosity vlak na zijn landing in 2012 (links) en zes jaar later, wat stoffig, tijdens een zandstorm. Foto’s  van de NASA zoals weergegeven op de site van Tweakers.

Als Fetch de buisjes gevonden  heeft, brengt hij ze terug naar de Sample Return Lander, waar de buisjes in een soort mandje worden gestopt.

0 mars 10Terug naar het baasje met de buit; Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

0 mars 11En in het mandje.  Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Vervolgens wordt de capsule met buisjes in een raket vanaf Mars de ruimte ingezonden.

0 mars 12De eerste lancering vanaf een andere planeet. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

Aangekomen in de ruimte wordt de capsule met de buisjes uit de raket gezet.

0 mars 12De raket stoot de capsule met buisjes af. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Daar wordt de capsule opgewacht door de ESA’s Earth Return Orbiter, die door de ESA in samenwerking met de NASA wordt gebouwd.

0 mars 14De ESA’s Earth Return Orbiter ziet in de verte de capsule aan komen vliegen. Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

Hij vangt de capsule en vliegt dan met de capsule met de Mars-monsters – ik bedoel de grond;  niet levende Mars-monsters; War of the Worlds –  terug naar de Aarde.

0 mars 15De boel is aan boord en de ESA’s Earth Return Orbiter vliegt terug naar de Aarde; Afbeelding credit  NASA/JPL-Caltech

In  2031 is de Earth Return Orbiter dan terug bij de Aarde – home, sweet home – en laat  de capsule  met hulp van een ‘NASA entry capsule‘ op Aarde landen en voilà, mission complete.  (Aan de laatste drie woorden kunt u wel zien dat het een internationale missie is.)

Tot zover het plan. Een klein maar niet onbelangrijk detail is wel dat al die apparaten, op de Perseverance Rover na, nog deels ontworpen en gebouwd moeten worden. Dus het is nog even afwachten of alles volgens plan verloopt. “I love it when a plan comes together”.

Om echter niet alle eieren / buisjes in één mandje te stoppen gaat de  Perseverance Rover ook allerlei andere onderzoekingen op Mars doen. Hij is daartoe rijkelijk uitgerust. Zie hier:

0 mars 16Rechts op arm bevinden zich ‘Sherloc’ en ‘Watson’ die gaan speuren op Mars. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

En als kers op de kaart heeft hij ook een mini-helikopter bij zich.

0 mars 17Waag het niet om het ding een drone te noemen.; Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech

Maar goed, tegen de tijd dat we de resultaten van dit alles hebben – ergens tussen 2030 -2040 – zal ik in de tiende en laatste aflevering van deze serie over de uitkomsten schrijven. Hopelijk weten we dan of er ooit leven op Mars is geweest.

0 mars 00

Uit de ‘De tijd : dagblad voor Nederland;  d.d. 07-12-1970

p.s. Vindt u in uw achtertuin merkwaardige onbekende buisjes, wie weet, misschien zijn die wel afkomstig van Mars-bewoners.

 

 

De planeet Mars deel 8: leven op Mars?

Op 14 juli 1965 werd de eerste “close up foto” van Mars gemaakt en wel door de Amerikaanse Mariner 4.

camera           0000000000 11 b 1965 mars

Links de camera van de Mariner 4, rechts de allereerste foto van Mars: foto’s NASA

De foto werd door de Amerikanen triomfantelijk aan de wereld getoond. Rusland kon in deze ruimterace niet achterblijven en liet op 2 december 1971 als eerste een voertuig, de Mars 3, landen op de rode planeet. De Mars 3 zond gedurende 20 seconden data naar de aarde, waaronder deze foto van de oppervlakte.

mars 3 foto

Onduidelijk is echter wat hier te zien is. Het zat de Russen niet echt mee tijdens deze missie, want toen de Mars 3 de planeet bereikte en daar (voorgeprogrammeerd) eerst 40 dagen lang rondjes omheen ging draaien om foto’s te nemen, heerste er net een gigantische zandstorm op Mars, waardoor er op de meeste foto’s die de Mars 3 van de planeet maakte niet veel te zien was.

Na de Mars 3 volgden diverse andere Russische en Amerikaanse missies, niet allemaal even succesvol. Wel een groot succes was het Vikingprogramma van de NASA. In juli 1976 landde de Viking 1 op Mars, in september 1976 gevolgde de Viking 2.

mars vikingDe allereerste gedetailleerde foto van het oppervlakte van Mars, gemaakt in juli 1976 door de Viking 1. Foto NASA.

Beide Vikings zonden veel gedetailleerde foto’s van het oppervlakte van Mars naar de aarde, waardoor de mens voor het eerst de details van de oppervlakte van Mars kon zien.

mars viking1De allereerste kleurenfoto van de oppervlakte van Mars

De Viking 1 hield het boven verwachting lang uit. Men had gedacht dat de Viking 1 hoogstens zestig dagen actief zou blijven, maar ze zond liefst zes jaar lang data vanaf Mars. Het zou een schat aan informatie opleveren.

In  juli 1977 landde de Mars Pathfinder van de NASA op Mars. Deze had aan boord de Sojourner, een ruimtewagentje. Zoekplaatje: waar bevindt zich het ruimtekarretje op onderstaande foto?

PIA01466(Op de foto klikken voor een groter formaat.

Oplossing: links van het grote rotsblok, zie hieronder

wagentjes

Het avontuur van de Pathvinder en de Sojourner duurde helaas een stuk korter dan die van de Vikings. Na 2,5 maand verloor de NASA opeens het radiocontact met de  Pathfinder en de Sojourner. Tot dat moment hadden de twee apparaten echter al 16.500 foto’s en 2,3 miljard bitjes informatie naar de aarde gezonden, waaronder informatie over de atmosfeer op Mars.

mars zon

Een zonsopgang op Mars; Foto genomen door de Pathfinder

Geconcludeerd werd dat er slechts een zeer ijle atmosfeer op Mars aanwezig was. Ook werden er geen sporen van de aanwezigheid van vloeibaar water op het oppervlakte van Mars aangetroffen, een essentiële voorwaarde voor de aanwezigheid van leven.

Sinds de Pathvinder zijn er nog vele Mars-missies geweest. Er rijden nu zelf karretjes rond die selfies maken.

selfie

Een selfie van NASA’s Curiosity Rover in 2015. (Het is een combinatie van meerdere foto’s waardoor het karretje in zijn geheel te zien is. Op de grond is de schaduw te zien van de arm waaraan het fototoestel vast zit toen het toestel de voorgrond-foto maakte.)

Al met al is de (voorlopige) conclusie dat gezien de afwezigheid van vloeibaar water op de oppervlakte van Mars, gecombineerd met de intense ultraviolette straling van de zon, de kans dat er levende organismes op Mars worden aangetroffen, zeer klein is.

Dat wil niet zeggen dat er nooit een levensvorm mogelijk is geweest op Mars. Vroeger – de planeet is ongeveer 4,5 miljard oud –  was de atmosfeer veel dikker en was er mogelijk wel stromend water op Mars (daar zijn sporen van aangetroffen), waardoor er in het verleden wel leven mogelijk is geweest op de planeet.

In 1996 dacht men daar zelfs bewijs van gevonden te hebben, en wel op aarde! In een meteoriet, genaamd ALH 84001, gevonden in Antarctica, meende een groep wetenschappers microscopisch kleine fossielen van bacteriën in de meteoriet te zien.

(Dat de meteoriet van Mars afkomstig is, is gebaseerd op de samenstelling van de meteoriet.  Van zo’n 200 op aarde gevonden meteorieten neemt men namelijk aan dat deze van Mars afkomstig zijn. Waarschijnlijk zijn deze Mars-rotsblokken in het verleden de ruimte in geslingerd na grote inslagen van meteorieten op Mars. )

mars meteorietDe meteoriet

mars meteoriet 2Onder de microscoop

President Clinton – het was verkiezingstijd – hield  op 7 augustus 1976 zelfs een persconferentie waarin hij het nieuws verkondigde.

0000000000 11 boek 1996

Nader en beter onderzoek heeft echter geleerd dat er toch geen fossiele bacteriën in de meteoriet zitten. Toch sluit men de aanwezigheid op Mars van sporen van dergelijk primitief leven niet uit. De in juli gelanceerde Amerikaanse sonde naar Mars is de start van een spectaculaire poging om rotsmateriaal van Mars naar de aarde te halen om hier onderzoek te kunnen doen. In de volgende blogpost daarover meer.

Ooit zal er leven op Mars worden aangetroffen, althans als het aan   Elon Musk van SpaceX (en Tesla) ligt. Hij wil daar namelijk een kolonie stichten.

 

De planeet Mars deel 7: Op zoek naar leven

Omstreeks 1910 nam het geloof dat er door Mars-bewoners gegraven kanalen op Mars bestonden af.  Op een sterrenkundig congres in Londen kwam men tot de conclusie dat ‘er van bewoners en kunstmatige werken op Mars geen sprake kon zijn‘ .

Zie bijvoorbeeld de rubriek ‘Gemengd Nieuws’ uit het ‘Rotterdamse Nieuwsblad’ van 7 januari 1910:

0000000000 11 b krant

“Alweer een illusie minder dus.”

Ondanks dit nieuwe wetenschappelijke inzicht probeerden veel mensen toch in contact met mogelijke Mars-bewoners te komen. Zo stelde bijvoorbeeld Marconi  – die van de telegrafie – in 1919 voor om omstreeks 1927 contact met Mars op te nemen door middel van het zenden van een telegram. (Even simpel als geniaal bedacht.) Dit omdat Mars dat jaar dicht bij de aarde zou staan.

0000000000 11 b krant 1899Mensen van de British Post Office in 1897 aan het werk met apparatuur van Marconi

Zie hier een krantenbericht over het voorstel van Marconi, die ook aangaf dat hij ‘draadloze seinen‘ had opgevangen ‘die enkel van Mars of Venus konden komen’.

0000000000 11 b krant 1919

Helaas, de Mars-bewoners stuurden geen antwoord terug. (Zie dit berichtje uit Het volk: dagblad voor de arbeiderspartij d.d. 25 oktober 1928.)

0000000000 11 mars telegramn

Overigens, volgens een ander artikel uit 1928 was het maar goed ook dat de Mars-bewoners niet antwoordden. Er woonden helemaal ‘geen nette menschen‘. Ze waren alleen maar druk doende om hun ‘grote verworven kennis voor onzedelijke doeleinden te bezigen.”

0000000 mars bewoners 1 wegblijven

Over de mogelijkheid van intelligent leven op Mars was men echter nog steeds niet uitgepraat. Zie hier nog enkele voorbeelden.

1939. Toch bewoners op de planeet Mars?

0000000 mars algemeen handelsblad voor indie 23-11-1939

1940: De man die Mars-bewoners op aarde liet komen.

0000000000 11 b krant 1940 1

Oh, wacht even, foutje. Dit bericht gaat niet over Mars-bewoners maar over Orson Welles – de man van het hoorspel waarbij Mars de Aarde aanviel – en Carole Lombard.

Orson Welles maakte bekend dat hij Carole Lombard zou „toestaan” de hoofdrol te spelen in zijn nieuwe film, waarop de actrice hem deed weten, dat zij voor de eer bedankte. „Ik moet er niets van hebben dezen jongenman, geniaal of niet, bij te staan bij zijn experimenten,” verklaarde zij, „ik weet maar al te goed dat hij allen lof zou krijgen, als de film mocht slagen, en ik alle schuld, als zij zou mislukken.”

1955: Dit volgende berichtje gaat gelukkig wel weer over Mars. De vraag is:  Wordt Mars bewoond? (Een duidelijk antwoord kwam er in 1956 niet.)

0000000 mars volkskrant 11 02 19561937

1959: Heeft Mars kunstmanen? Een Rus beweerde van wel.

0000000 mars bewoners 1 kunstmanen

Phobos en Deimos, de manen van Mars zijn inderdaad wat vreemd gevormd.

0000000000 11 b krant 0 manen

1965: Geloven aan wezens op Mars niet in strijd met de leer van de Rooms-Katholieke kerk.

0000000000 11 b 1965 pater

“Onder mensheid moet men niet alleen verstaan de bewoners van de aarde maar eveneens alle schepselen op andere werelden, die ofschoon lichamelijk anders dan wij, met de mens vergeleken kunen worden.”

Kortom, diverse aspecten ten aanzien van het bestaan van Mars-bewoners werden in de vorige eeuw uitgebreid onderzocht en besproken.

Begin jaren zestig vertrokken de eerste ruimtevaartuigen richting Mars om de planeet aan een nader onderzoek te onderwerpen. De eerste Amerikaanse en Russische pogingen mislukten allemaal maar in juli 1965 bereikte de Mariner 4 als eerste ruimtevoertuig de planeet. De Mariner 4 nam 21 foto’s van Mars

0000000000 11 b 1965 mars

De eerste digitale foto van Mars die binnenkwam.

0000000000 11 b 1965 mariner foto 11Nummer 11, de beroemdste foto die de Mariner 4 van Mars nam. Duidelijk te zien zijn de kraters (als gevolg van meterorieten-inslagen) op Mars. 

0000000000 11 b 1965 mariner jonhson 11Juli 1965: president Johnson krijgt een ingelijste foto van Mars aangeboden.

0000000000 11 b 1965 marinerZie hier alle plekken aangegeven die door de Mariner 4 werden gefotografeerd.

Ik citeer even de Wikipedia over wat er op de foto’s te zien was. (Spoiler Alert: geen Marsbewoners).

De opnames toonden een landschap dat was bedekt met kraters, die veel weg hadden van die op de maan. Astronomen namen na bestudering van de foto’s aan, dat de gehele oppervlakte van Mars er zo uitzag. Dit bleek tijdens latere missies echter niet het geval. Door toeval fotografeerde Mariner 4 alleen kraterachtige terreinen. De Mariners 6, 7 en 9 toonden later aan dat op de rode planeet tevens grote kloven, diepe ravijnen, imposante vulkanen en uitgestrekte vlakke gebieden met geen of weinig detail voorkwamen. Mariner 4 vond geen van de in vroeger tijden veelvuldig vanaf de aarde waargenomen kanalen en toonde evenmin de aanwezigheid van vloeibaar water aan”

Vanwege de afwezigheid van water op de planeet, nam men aan dat er geen leven mogelijk was op Mars. Hoewel, in 1969 stelde ene dr. George Pimentel dat er toch misschien leven op Mars was.

1969: Gassen boven Mars wijzen op leven.

0000000000 11 b 1969 gassen

Over de vraag of er nou wel of niet leven op Mars mogelijk is (of mogelijk is geweest) vertel ik u meer in de volgende blogpost.

En voor de mensen met een goed geheugen en die nu vragen, hé, hoe zit dat nou met die cliffhanger met president Clinton uit 1996 uit de vorige blogpost over mogelijk leven op Mars? Die vraag schuif ik ook door naar de volgende blogpost.

0000000000 11 gezicht trump

Ook deze lezer van mijn blog liet weten dat hij graag  wilde weten hoe het met mogelijk leven zit. Wel heeft hij alvast verkondigd dat ook hij leven op Mars heeft gevonden. Veel beter leven dan dat de democraten er ooit gevonden hebben.

De planeet Mars deel 6: de Marsbewoners (4)

Ik sloot de vorige blogpost af met deze foto.

0000000000 lowell

We zien hier de Amerika astronoom Percival Lowell aan het werk in zijn eigen observatorium in Flagstaff in Arizona. Percival Lowell – hij leefde van 1855 tot 1916 – was er van overtuigd was dat de kanalen die de Italiaanse sterrenkundige Giovanni Schiaparelli in 1877 op Mars had ontdekt, waren gegraven door intelligente wezens, de Mars-bewoners.

Lowel, afkomstig uit een schatrijke familie uit Boston, was niet zo maar iemand van de straat. Hij had aan Harvard wiskunde gestudeerd en had daarna jarenlang allerlei reizen door Europa en Azië gemaakt, waarbij hij maandenlang in China en Japan verbleef. Over dat laatste land schreef hij liefst vier boeken.  Ook was hij één van de eerste westerlingen die in 1884 het voordien zo gesloten Korea bezocht en daar een aantal maanden verbleef.

0000000000 koreaLowell met enkele leden van de Koreaanse ambassade in Amerika in 1883

Ook over Korea schreef hij een boek met daarin enkele door hemzelf genomen unieke foto’s.

0000000000 11 boek korea

0000000000 11 koning koreaDe koning van Korea in 1884; foto genomen door Percival Lowell

Toen Lowell in 1892 definitief terugkeerde uit Azië besloot hij om zich volledig te gaan richten op de astronomie, iets wat hem als kind al had aangesproken.  Hij bestudeerde uitgebreid de planeet Mars en zag net zoals Schiaparelli kanalen op Mars.

0000000000 11 labyrinth 2Een foto van de ‘The Labyrinth of Night,  een geologische formatie aan de westkant van de Mariner Valley op Mars. Lowell meende hier een kunstmatig aangelegd kanaal te zien. Foto genomen door de Viking 4; Bron: NASA

0000000000 ganges kanaalWederom een ontdekking door mr. Percival Lowell

Lowell legde alle ontdekte kanalen vast op Mars-kaarten en globes.

0000000000 11 mars kaart

Een door Lowell getekende kaart van Mars. Het Amerikaanse leger hanteerde de Mars-kaarten van Lowell tot 1962 als de officiële kaarten van Mars. Niet dat ze er iets aan hadden uiteraard.

Lowel publiceerde ook een drietal boeken over zijn ontdekkingen:
Mars (1895), Mars and Its Canals (Mars en zijn kanalen) (1906), en Mars As the Abode of Life (Mars als de woonplaats van leven) 1908.  Ze werden enthousiast ontvangen.

0000000000 boek lowell(In deze boekbespreking werd Lowell ten onrechte voor een Engelsman aangezien. Hij was Amerikaan.)

Ook verschenen er regelmatig allerlei artikelen van hem en over hem in de kranten, waarin hij zich niet alleen uit liet over de kanalen maar ook over de Marsbewoners die de kanalen gegraven zouden hebben.

0000000000 1896 sterk en groot“[…] eenige malen groter dan een gewoon mensch en dertig maal zoo sterk”

0000000000 1896 verstandelijke leidingDe kanalen waren volgens dit bericht tot stand gekomen dankzij ‘een verstandelijke leiding’. 

Lowell was niet alleen van mening dat de Mars-bewoners “intelligente verstandelijke wezens” moesten zijn, maar dat ze ook technisch gezien ver voor ons uit liepen.

0000000000 batavishc nieuwsblad 1896 lowellHij trekt hieruit het besluit dat zij de aardbewoners in intellectueele hoedanigheden verre van vooruit zijn.”

De volgende vraag was natuurlijk hoe we met de Mars-bewoners in contact konden komen, al vond niet iedereen dat een goed idee. Zo bezocht in 1897 het  Australische medium mevrouw Burbank de planeet. (Oké, ze deed dit in haar slaap). Wat ze daar aantrof was niet best, ‘Onlusten op Mars‘ en allerlei ‘oorlogsgruwelen‘. De krant vond het “een ontmoedigend bericht voor hen die een betere wereld op Mars vermoeden.

00000 0 1 0 a mediumZij kwam terug, diep geschokt over de oorlogsgruwelen”.

Geïnspireerd door de vele verhalen over mogelijke Mars-bewoners gingen ook een aantal schrijvers aan het werk, waaronder H.G. Wells en Edgar Rice Burroughs, later bekend geworden met zijn Tarzan-verhalen.

0000000000 11 boek hg wells
De kaft van een versie van War of the Worlds van H.G. Wells uit 1927.

In 1938 zou een radiohoorspel van ‘War of the Worlds, geregisseerd door de toen 23-jarige Orson Welles, tot grote paniek in Amerika leiden.

000000000 orson welles

0000000000 11 orson welles 1938Orson Welles legt journalisten uit dat niemand die bij het hoorspel betrokken was, verwacht had dat de show voor paniek bij de luisteraars zou zorgen. 

0000000000 11 boek 1917

De kaft van het boek van Burroughs van een versie uit 1917. Op de titel staat Burroughs in deze druk met zijn echte naam vermeld. Toen het verhaal  – een cowboy op de vlucht voor indianen belandt via een heilige grot opeens op Mars en beleeft daar allerlei avonturen – in 1912 uitkwam, stond als schrijver nog de naam Norman Bean vermeld. Het was een pseudoniem.

Burroughs, het was zijn eerste verhaal, wilde het verhaal publiceren onder de naam ‘Normal Bean’. Met dat ‘Normal’ wilde hij aangeven dat het verhaal weliswaar een fantasieverhaal was, maar dat de schrijver echt wel “normaal” was. De drukker dacht echter dat ‘Normal’  een typefout was en veranderde het in ‘Norman’.

Maar goed, terug naar de werkelijkheid en wel naar de Mars-bewoners en de pogingen om met hen in contact te komen, bijvoorbeeld door ‘grote wiskundige figuren op te stellen in de Siberische steppen als een soort reuzenalphabet” of ‘door het weerkaatsen van het zonnelicht door sterke reflectoren‘ of ‘dat alle Londensche gasfabrieken tegelijk eenige avonden achtereen om de vijf minuten alle gaslichten zouden uitdraaien.’

0000000000 11 mars contact

De bekende Amerikaanse Professor Edward C. Pickering was een groot voorstander van het experiment met de spiegels.

0000000 mars bewoners 1909 soiegels

Het zou niet uitgevoerd worden. Een ander opmerkelijk idee was om te communiceren door middel van elektrische bliksemstralen die met hulp van de Niagara-watervallen opgewekt zouden moeten worden. Degene die dit plan bedacht was overigens niet zomaar iemand maar Tesla, de bekende Hongaarse natuurkundige.

0000000 mars bewoners 1tesla

Een ander bekend iemand die een methode bedacht om met de Mars-bewoners in contact te komen, was Macaroni, die morse-seinen wilde sturen. Dat de Mars-bewoners morse-signalen kenden had de Engelse wetenschapper Sir Francis Falton al in 1897 geopperd.

00000 0 1 0 a morse

Eén van de meeste opmerkelijke experimenten om met de Mars-bewoners in contact te komen was die waarbij op heuvels in Amerika lichtbakens werden aangestoken. “Die lichtende plekken waren zoo gerangschikt dat de Marsbewoners als zij in bezit van uiterst sterke kijkers waren, er het theorema van Pythagorus in moesten herkennen.”

En waarachtig, het werkte! De Mars-bewoners antwoordden. “En waarlijk: daar zagen de Amerikaanse waarnemers – zoo beweerden zij –  het bewijs van het theorema op Mars aangegeven!” Maar helemaal zeker waren de wetenschappers volgens dit krantenbericht uit 1895 blijkbaar niet. “Want de proef werd niet herhaald”. 

00000 0 1 0 a pythaorgra

(Het kan natuurlijk ook zijn dat de Mars-bewoners niet wisten hoe ze de Stelling van Pythagorus moesten bewijzen.)

Andersom probeerden ook de Mars-bewoners met ons in contact te komen, bijvoorbeeld door middel van vuur, aldus dit krantenbericht uit 1894. “dat het een wellicht een lichtsignaal is, door Marsianen, belust op kennismaking met de aardbewoners ontstoken.”

0000000000 11 krant 1894

Ondanks al die pogingen lukte het echter niet om met de Mars-bewoners in contact te komen en volgens dit krantenbericht uit Hepkema’s courant van 26 juni 1909 kan het wel eens zijn dat er dat jaar een einde aan het leven op Mars is gekomen.

0000000 mars bewoners verdwenen“en de laatsten der Mars-bewoners in die afgronden verdwenen zullen zijn.” 

Professor Lowell verlegde in ieder geval na 1909 zijn interesse naar Planeet X. Op grond van afwijkingen in de baan van de planeet Uranus, nam men aan dat er naast de bekende planeten die ons zonnestelsel telde er nog een negende planeet X moest zijn. (In dit geval staat X niet voor het Romeinse cijfer ‘tien’ maar stond de X voor ‘onbekend’.)

In 1930 – veertien jaar na het overlijden van Percival Lowell – zou een medewerker van het observatorium van Lowell daadwerkelijk planeet X ontdekken. Omdat het observatorium van Lowell de planeet had ontdekt, mochten zij  de naam bepalen.

0000000000 pluto

Grappig misverstand. Volgens dit krantenbericht kozen ze voor de naam van de nieuwe planeet voor “Gänsefuss Pluto“.  Gänsefuss is echter het Duitse woord voor “aanhalingsteken”. De planeet – tegenwoordig een dwergplaneet – heette niet  Gänsefuss Pluto”, maar “Pluto”, genoemd naar de Romeinse god van de onderwereld, die zichzelf onzichtbaar kon maken.

Dat de eerste twee twee letters van Pluto (P en L), de initialen van Percival Lowell zijn, is waarschijnlijk meer dan toeval. (Over de ontdekking van Pluto – het was puur toeval; de afwijkingen van de baan van  Uranus werden – zo bleek tientallen jaren later –  niet veroorzaakt door een onbekende planeet,  zal ik t.z.t wel eens een keer blogpost schrijven.)

In de volgende blogpost  over Mars gaan we weer verder met de vraag of er nu wel of niet leven op Mars is (of ooit is geweest.) Als cliffhanger alvast dit persbericht van een persconferentie die President Clinton (samen met ‘technology adviser’, Dr. Jack Gibbons) op 7 augustus 1996 hield over de ontdekking van sporen van leven op Mars.

It speaks of the possibility of life. If this discovery is confirmed, it will surely be one of the most stunning insights into our universe that science has ever uncovered. Its implications are as far-reaching and awe-inspiring as can be imagined.”

0000000000 11 boek 1996

Volgende keer meer hierover.