Dit zijn de tot dusver gefotografeerde gebouwen uit deze periode.

Wat gebeurt er in Nederlanden in de periode 1701– 1800?

• Volgt nog

De periode 1701 – 1800: huis voor huis; jaar voor jaar

1701: Landgoed De Horsten, Voorschoten; foto genomen op 23 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1701?

• Nederland telt aan het begin van deze eeuw zo’n 1,9 miljoen inwoners. In de voormalige Zuidelijke Nederlanden, dat grotendeels nog steeds onder Spaans beheer staat, wonen ruim 3 miljoen mensen. (Pas na 1900 zal Nederland meer inwoners tellen dan België.)
• De urbanisatiegraad, dat is het percentage van de bevolking dat woonachtig is in steden met meer dan 5.000 inwoners, bedraagt in 1701 in de Noordelijke Nederlanden zo’n 45%. Tegenwoordig ligt dat ruim boven de 80%.
• De meerderheid van de bevolking woont in dorpen met minder dan 5.000 inwoners of op het platteland. Amsterdam is veruit de grootste stad van het land met ongeveer 200.000 inwoners.  De inwonersaantallen van enkele andere steden zijn: Leiden 70.000,  Rotterdam 50.000, Haarlem 42.000, Den Haag 30.000, Utrecht 28.000, Groningen 23.000, Leeuwarden 15.000 en Alkmaar en Hoorn beide 13.000 inwoners.
• De groei van de bevolking is deels tot stand gekomen door immigratie. Zo vluchten tussen 1680 en 1720 zo’n 35.000 à 50.000 Franse Hugenoten naar Nederland. Veel Nederlandse steden zijn blij met deze vluchtelingen, vanwege hun geld, kennis en contacten. De Hugenoten krijgen allerlei gunstige rechten. Zo hoeven ze bijvoorbeeld niet te betalen voor het lidmaatschap van de gilden. Maar als na enige tijd blijkt dat niet alle migranten rijk zijn maar er ook armere immigranten tussen zitten, komt er ook kritiek op hun komst los en worden ze wat minder enthousiast ontvangen.
• Voor het eerst in ruim 100 jaar gaan de kalenders in Nederland weer gelijk lopen. Holland, Zeeland en de zuidelijke gewesten hebben al in 1582 de van oorsprong katholieke gregoriaanse kalender ingevoerd, maar de protestante noordelijke en oostelijke gewesten hebben de juliaanse kalander (die achter loopt) behouden en stappen pas in 1700 en in 1701 over. Bij de invoering van de gregoriaanse kalender moeten er in 1701 elf dagen worden overgeslagen om het begin van de lente weer terug te brengen naar 21 maart. Drenthe is de laatste provinciën die overgaat van de juliaanse naar de gregoriaanse kalender; 30 april 1701 wordt daar direct gevolgd door 12 mei 1701.
• Na het overlijden van kinderloze koning Karel II wordt Filips V – hij is de kleinzoon van Lodewijk XIV en spreekt geen woord Spaans – uitgeroepen tot de nieuwe koning van Spanje. Aartshertog Karel van Oostenrijk claimt ook het recht op de Spaanse  troon. Nederland kiest partij voor Oostenrijk en vormt in 1701 de Grote Alliantie van Den Haag, een overeenkomst tussen Oostenrijk, Engeland en de Republiek der Nederlanden. Spoedig zal de Spaanse Successieoorlog uitbreken.

1702: Amsterdam; foto genomen op  7 januari  2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1702?

• Volgt nog

1703: Amsterdam; foto genomen op  7 januari  2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1703?

• Volgt nog

1704: Amsterdam; foto genomen op  7 januari  2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1704?

• Volgt nog

1705: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1705?

• Volgt nog

1706: Amsterdam; foto genomen op 15 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1706?

• Volgt nog

1707: Delft; foto genomen op 26 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1707?

• De bekende schilder van zeestukken Willem van der Velde de Jonge overlijdt op 6 april op 74-jarige leeftijd in Londen. In 1672 is hij op uitnodiging van koning Karel II naar Engeland vertrokken, om daar diens hofschilder te worden.
• Tijdens de Spaanse successieoorlog  verslaan de Fransen en Spanjaarden op 25 april in de De Slag van Almansa een coalitie van Engeland, Nederland en Oostenrijk. Aan de Spaans-Franse kant sneuvelen zo’n 2.000 soldaten, aan de andere kant komen zo’n 5.000 man om het leven, waaronder honderden Nederlandse huursoldaten.
• Op 20 augustus vaart een Arnhemse schipper als eerste door het nieuw gegraven Pannerdensch kanaal tussen Doornenburg en Angeren. Het verbindt de Nederrijn met het Bijlandsch Kanaal en heeft een lengte van zes km. Het Pannerdensch kanaal maakt het mogelijk om het water uit de Rijn te verdelen over de Waal, de Neder-Rijn en de IJssel. Deze laatste twee rivieren worden door de hogere waterstand hierdoor beter bevaarbaar. Het is de bedoeling om het kanaal op 14 november te openen en beschikbaar te stellen voor de scheepvaart, maar de natuur beslist anders. Het “opent” het kanaal al in de nacht van 19 op 20 augustus 1707.  Een dijk die het water nog  weg houdt uit het kanaal in aanleg overstroomt ’s nachts en vult het kanaal.

1708: Den Haag; foto genomen op 15 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1708?

• Volgt nog

1709: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1709?

• Volgt nog

1710: Amsterdam; foto genomen op 1 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1710?

• Volgt nog

1711: Rotterdam; foto genomen op 1 december 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1711?

• Volgt nog

1712: Leeuwarden; foto genomen op 22 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1712?

• Volgt nog

1713: Gouda; foto genomen op 26 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1713?

• Volgt nog

1714: Schiedam; foto genomen op 15 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1714?

• Volgt nog

1715: Haarlem; foto genomen op 28 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1715?

• Volgt nog
• In mei is er in Nederland een totale zonsverduistering te zien. Het is voorlopig de laatste totale zonsverduistering die in ons land te zien. De eerstvolgende is is pas in oktober 2135.

1716: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1716?

• Volgt nog

1717: Poeldijk; foto genomen op 21 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1717?

• Volgt nog

1718: Amsterdam; foto genomen op 15 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1718?

• Volgt nog

1719: Alkmaar; foto genomen op 26 december 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1719?

• Volgt nog

1720: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

1721: Schiermonnikoog; foto genomen op 14 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1721?

• De 62-jarige Jacob Roggeveen vertrekt in opdracht van de West-Indische Compagnie (WIC) met drie schepen op een ontdekkingsreis naar Zuidland, een mythisch continent dat ergens op het zuidelijk halfrond moet liggen. Op de Wereldkaart van Mercator uit 1587 staat dit land, het zogeheten Terra Australis, aan de zuidrand ingetekend. Ze vertrekken op 1 augustus 1721 van de Rede van Texel. Roggeveen zal Zuidland niet vinden, wat niet zo verwonderlijk is omdat het niet bestaat. Wel ontdekt hij op eerste paasdag 1722 een onbekend eiland in de Grote Oceaan wat vol staat met beelden. Hij noemt het Paaseiland. De reis kost uiteindelijk aan meer dan 100 bemanningsleden het leven, vooral door scheurbuik.
• In Den Haag bezwijken enkele mensen aan een ziekte met de symptomen van de builenpest. Er ontstaat paniek in de stad, maar de ziekte verspreidt zich niet verder.
• Adriaen van der Werff geldt in het begin van de achttiende eeuw niet alleen als de beste Hollandse schilder, hij is ook architect. In 1721 krijgt hij de opdracht om een nieuw gebouw te ontwerpen voor de Rotterdamse Beurs. De bouw zal hij echter niet meemaken. Hij sterft in 1722. Bij zijn begrafenis beieren de klokken van de Grote of Sint-Laurenskerk vier uur lang. Pas in 1736 is men met de bouw van zijn ontwerp klaar.

1722: Utrecht; foto genomen op 8 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1722?

• Volgt nog

1723: Amsterdam; foto genomen op 15 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1723?

• Volgt nog

1724: Scheveningen; foto genomen op 3 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1724?

• De Middelburgse Commercie Compagnie zendt drie schepen uit naar de westkust van Zuid-Amerika waar zich rijke zilvermijnen bevinden die onder Spaans gezag vallen. Het wordt een rampzalige expeditie. Twee van de drie schepen slagen er niet in om Kaap Hoorn te ronden en keren terug naar Brazilië. Het derde schip wordt bij Peru veroverd door de Spanjaarden. Na een maandenlange gevangenschap, gevolgd door een tocht over de landengte van Panama, slaagt onderstuurman Hubregt Kempe er in om terug te keren naar Middelburg en te rapporteren over de rampzalig tocht. Hij schrijft een boek over de reis. De Middelburgse Commercie Compagnie gaat zich na dit mislukte avontuur bezig houden met de slavenhandel tussen Afrika en Suriname.
• ‘De eerste oplage van ‘Het Hollands of Neederlands Kookboek’ verschijnt. Het bevat geen typische Nederlandse recepten als stamppot, boerenkool, hutspot en stroopwafels, maar haast alleen maar Franse recepten. De onbekende auteur blijkt haast alle recepten te hebben overgeschreven uit het Franse kookboek ‘Le Cuisinier Royal et Bourgeois’ (1691) van François Massialot, de persoonlijk kok van Filips I van Orléans, de broer van Lodewijk XIV.

1725: Gouda; foto genomen op 26 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1725?

• Volgt nog

1726: Haarlem; foto genomen op 28 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1726?

• Volgt nog

1727: Delfshaven, Rotterdam; foto genomen op 15 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1727?

• Volgt nog

1728: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1728?

• Volgt nog

1729: Rotterdam; foto genomen op 15 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1729?

• Volgt nog

1730: Utrecht; foto genomen op 8 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1730?

• Volgt nog

1731: Dordrecht; foto genomen op 8 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1731?

• Volgt nog

1732: Delft; foto genomen op 30 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1732?

• De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en het Koninkrijk Pruisen sluiten na 30 jaar onderhandelen het Traktaat van Partage. Het traktaat regelt de nalatenschap (de titels en de bezittingen) van koning–stadhouder Willem III die in 1702 kinderloos is gestorven. Zowel koning Frederik I van Pruisen (kleinzoon van prins Frederik Hendrik) alsmede de stadhouder van Friesland, Johan Willem Friso van Nassau-Dietz (nazaat van Prins Maurits) maken aanspraken op de titels. Besloten wordt dat beide huizen de titel ‘Prins van Oranje’ mogen voeren.
• De houtwerken van de dijken in de Zuidwesthoek van Friesland blijken gedeeltelijk, en soms bijna geheel, verwoest te zijn. De oorzaak is paalworm. Dit weekdiertje komt voor in tropische wateren en is vermoedelijk onopgemerkt meegevoerd door houten vrachtschepen. De staten van Friesland beschrijven de plaag als volgt: “Eene plage niettemin regtvaardig van den God der vergelding, als in zijne onnaspeurlijke wijsheid bestemd om den hoogmoed, overdaad, dartelheid en wellustigheid van ons Nederlands volk, vervallen tot ongeregtigheid, ja zelf verfoeilijke en ongehoorde zonden tot den Hemel toe om wraak roepende, te bezoeken, te dempen’’ Eigen schuld, dikke bult dus. Ook houten schepen worden door de paalworm bedreigd. Ze krijgen een tweede huid van grenenhout die, als deze is aangetast, afgenomen kan worden. Als extra bescherming worden tussen de eiken- en grenenhouten romp koeienhuiden gestopt.

1733: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1733?

• Volgt nog

1734: Franeker; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1734?

• Volgt nog

1735: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1735?

• Volgt nog

1736 Amsterdam; foto genomen op 1 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1736?

• Volgt nog

1737: Gouda; foto genomen op 26 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1737?

• Volgt nog

1738: Leiden; foto genomen op 2 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1738?

• Op 1 januari loopt ‘De Leusden’, een 18e-eeuws slavenschip van de West-Indische Compagnie, vast op  een zandbak in de monding van de Marowijne in Suriname. Aan boord bevinden zich 680 tot slaaf gemaakte mensen. Als het schip strandt worden 664 van hen in het ruim opgesloten. Het schip raakt lek en het water stroomt het ruim in.  Omdat de bemanning bang is dat zij door de gevangenen overmeesterd zullen worden, timmeren ze de luiken dicht. Alle gevangenen benedendeks verdrinken. De bemanning en de 16 tot slaaf gemaakte mensen die zich aan dek bevinden, overleven de grootste ramp uit de Nederlandse slavernijtijd wel. De 16 tot slaaf gemaakte overlevenden worden na aankomst in Paramaribo verkocht.
• Herman Boerhave, de bekende Nederlandse arts, botanicus en rector van de Universiteit van Leiden, overlijdt. Hij geniet wereldwijde faam. Onder andere Tsaar Peter de Grote en Carl Linnaeus, de naamgever van planten en dieren, hebben hem in Leiden opgezocht. Zelf heeft Boerhave niet veel gereisd. Hij schijnt nooit verder gekomen te zijn dan Harderwijk.

1739: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1739?

• Ruim honderd jaar na de bouw van Prinsengracht 263 wordt het het bestaande achterhuis van het huis afgebroken en vervangen door een nieuw, groter achterhuis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zal Anne Frank hier ondergedoken zitten.
• De Vesting Bourtange – een militair fort, oorspronkelijk gebouwd in opdracht van Willem de Zwijger, het is gelegen in de provincie Groningen vlakbij de Duitse grens – wordt versterkt en bereikt haar grootste omvang. Er is  na de verbouwing nooit meer om de vestiging gevochten. Maar wie weet, misschien komt dat juist wel omdat het in 1701 is vergroot. De laatste veldslag om het fort vond plaats in 1672.  Christoph Bernard von Galen, de bisschop van Münster, beter bekend als Bommen Berend, probeert op weg naar de stad Groningen kortstondig om het fort te veroveren. Als na een paar dagen belegering de bevelhebber van het fort Bommen Berend laat weten, dat hij nog 200.000 kogels in het fort heeft liggen om naar de  bisschoppelijke troepen te schieten, besluit deze het beleg op te heffen en verder te trekken naar de stad Groningen. Ook het beleg van Groningen levert Bommen Berend niet het gewenste resultaatop.  ‘Groningen constant, behout van ’t lant’.

1740: Den Haag; foto genomen op 26 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1740?

• Het jaar 1740 is een zeer koud jaar, achteraf bekeken zelfs het  koudste jaar van de periode 1700 – heden. De gemiddelde jaartemperatuur komt uit op 6.5 graden, ruim 3 graden minder dan het langjarig gemiddelde. In Venlo valt op 3 mei nog 30 cm  sneeuw. Overal vriezen in de winter de rivieren dicht. In Friesland schaatst volgens een gedicht ene Pier langs de elf steden. (“Voor het baasje, dat gelijk een vogel door de lucht / Kon vliegen over het ijs. / ’t Is Pier die ellef Steden / Van Friesland, op een dag, heeft in het rond gereden.”)
• In juni hebben de meeste bomen nog steeds geen bladeren. Ook de gewassen op het land groeien niet goed. Er ontstaat schaarste aan graan. De prijs van rogge stijgt 50% tot 100%, wat leidt tot honger en diverse volksoproeren. Bij gebrek aan gras gaan veel koeien dood.
• In oktober vindt in Batavia de zogeheten Chinezenmoord plaats. Als gevolg van de instorting van de suikerrietprijs raken duizenden Chinese plantagewerkers werkloos en komen in opstand. Als reactie op deze Chinese volksopstand tegen het VOC-bestuur richten de Hollanders en de andere Europese burgers van de stad samen met de VOC-soldaten van de vloot een enorme slachting aan onder de Chinese bevolking. Tussen  de 5.000 en 10.000 Chinezen komen naar schatting om het leven.
• In december overspoelt het hoge water de dijken bij de Betuwe. Onder andere de Overbetuwe, de Nederbetuwe en de Tielerwaard lopen onder.

1741 Amsterdam; foto genomen op 15 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1741?

• Volgt nog

1742: Amsterdam; foto genomen op  7 januari  2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1742?

• Volgt nog

1743: Utrecht; foto genomen op 21 augustus 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1743?

• Op 13 juni loopt het VOC-schip de Hollandia op zijn eerste vaart richting Batavia in een mistbank bij de Scilly eilanden voor de kust van Cornwall aan de grond en zinkt. 276 mensen komen bij de ramp om het leven.
• In 1740 is de Oostenrijkse Successieoorlog uitgebroken. Niet iedereen is het eens met de  troonsbestijging van Maria Theresia als aartshertogin van Oostenrijk. Een vrouw op de troon wordt als een zwaktebod gezien en vier andere mannelijke buitenlandse kandidaten vinden dat zij meer recht hebben op de troon. Een coalitie van onder andere Frankrijk, Spanje en Pruisen keren zich tegen Oostenrijk die Engeland en Holland aan zijn zijde heeft. Erg veel zin om mee te vechten heeft Nederland echter niet en als ze in 1743 na lang aarzelen uiteindelijk toch nog een legermacht van 10.000 man  sturen om mee te vechten bij de slag van Dettingen komen de Hollandse troepen te laat. De slag is al afgelopen. Engeland heeft er al de Fransen troepen verslagen.
• Op 10 september wordt in Ubach over Worms een eerste groep van acht mannen en vier vrouwen opgehangen Ze behoren tot een groep misdadigers die gedurende veertien jaar actief zijn in Limburg en omstreken en die bekend staan onder de naam ‘de bokkerijders’. In Schaesberg ondergaan even later elf mannen hetzelfde lot. In Kerkrade worden een maand later twaalf bokkerijders opgehangen. Uiteindelijk vallen er 435 bokkerijders in handen van justitie waarvan er 176 zullen worden geëxecuteerd.
• In het begin van deze eeuw wordt de aardappel aanvankelijk vooral gekweekt als varkensvoer en als voedsel voor de allerarmsten. Ook schepen nemen  aardappels mee aan boord. Op lange zeereizen voorkomt de goedkope aardappel – die rijk is aan vitamine C – scheurbuik. Halverwege de achttiende eeuw maakt de aardappel in Holland echter steeds vaker deel uit van het volksvoedsel.

1744: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1744?

• Volgt nog

1745: Utrecht; foto genomen op 8 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1745?

• Volgt nog

1746: Franeker; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1746?

• Volgt nog

1747: Leiden; foto genomen op 16 oktober 2023

1748: Voorburg; foto genomen op 22 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1748?

• In het noorden van het land breekt het pachtersoproer uit, eerst in Groningen daarna in Leeuwarden. Het ambt van belastingontvanger kan in de achttiende eeuw gepacht worden. De overheid int vaak niet zelf de belasting, maar verpacht het innen ervan aan particulieren, veelal rijke kooplieden uit de regentenklasse die vaak nog allerlei extra’s voor henzelf boven op de te innen belastingen zetten. In maart pikken de Groningers dit niet meer en breekt er een oproer uit. Het oproer verplaatst zich over het hele land.
• Tijdens de protesten in Amsterdam toont een vrouw haar blote achterwerk aan een belastingambtenaar, die daarop “dat vrouwmens in haar blote fondament’ schiet, waarna ze overlijdt. Het leidt tot grote rellen waarbij vier dagen lang grachtenpanden van rijke pachters worden geplunderd. Op de vijfde dag van de rellen worden twee leiders van de opstand opgehangen en eindigt het oproer.
• Anna van Hannover, prinses van Oranje, schenkt het leven aan Willem V, de latere erfstadhouder van 1751 -1795.
• In juni pleegt de beruchte bendeleider Jan de Lichte, later bekend geworden door het boek van Louis Paul Boon, in het Land van Aalst zijn eerste van zes moorden. In november wordt hij gepakt en ter dood gebracht door middel van radbraken.

1749: Leiden; foto genomen op 20 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1749?

• Volgt nog

1750: Zoetermeer; foto genomen op 22 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1750?

• In de eerste helft van de achttiende eeuw is de bevolking van Nederland nauwelijks gegroeid. Nederland telt nog steeds zo’n 1,9 miljoen inwoners. Amsterdam blijft staan op 200.000 inwoners en Rotterdam op 50.000 inwoners.  Wel zijn er grote veranderingen in Leiden. In twintig jaar tijd is daar het inwonersaantal gezakt van 70.000 inwoners naar 40.000 inwoners. Oorzaak ligt in het verval van de textielnijverheid in Leiden, onder andere door protectionistische maatregelen in Frankrijk. Veel inwoners van Leiden hebben daarop de stad verlaten.
• Uit een onderzoek van de stadhouderlijke lijfarts Thomas Schwenke blijkt dat in Den Haag in 1750 ‘de menschen van fatsoen en vermogen‘, dat zijn mensen die een jaarinkomen van meer dan 400 gulden hebben, 12% van de bevolking vormen. De ‘burger en middenstand‘ – dat zijn de mensen met een inkomen per jaar van tussen de 100 en 400 gulden, maken 25% van de bevolking uit. Met 63% vormen ‘de werkende of de beter dienende klasse‘ met een inkomen van minder dan 100 gulden per jaar het grootste gedeelte van de Haagse bevolking.
• De zuigelingensterfte in Den Haag bedraagt volgens het onderzoek van Thomas Schwenke ongeveer 25%. Dat is 1 op de 4. Van de kinderen ouder dan 1 jaar gaan nog eens 1 op de 7 kinderen dood voordat ze de volwassen leeftijd bereiken. De belangrijkste doodsoorzaak is kinderpokken.
• Rondom Rotterdam is omstreeks 1750 zoveel turf gestoken dat het grondwater de overhand krijgt. Bleiswijk, Hillegersberg, Bergschenhoek en Zevenhuizen overstromen regelmatig.
• Wie burger van Enschede wil worden, moet 50 gulden en ‘een lederen emmer bij de brandspuit’ betalen. Die emmers komen in 1750 komen goed van pas, want op 20 mei breekt er brand uit in de bakkerij van Herman ten Tije. Al snel slaat de brand over. Ruim 70 van de 300 woningen die Enschede in 1750 telt worden in de as gelegd. Niemand van de 1500 inwoners van Enschede – het is op dat moment een kleine stad (maar wel eentje met stadsrechten sinds 1325) – komt bij de brand om het leven. De totale schade bedraagt volgens een grondige inventarisatie 118.000 gulden, waarvan 10.755 gulden schade bij de ‘minvermogenden’. Niemand is verzekerd. Er worden collectes voor de inwoners van Enschede gehouden in de provincies Overijssel, Gelderland en in het graafschap Bentheim, die in totaal 8.200 gulden opleveren. Een collecte bij ‘de gegoede burgerij’ van Amsterdam levert daarnaast nog eens 2.584 gulden op. Na de wederopbouw zal de textielnijverheid in Enschede op gang komen.
• Er is in 1750 sprake van een warm voorjaar en een zeer hete en droge zomer. Veel mensen en dieren hebben last van de hitte en het sterftecijfers is hoger dan normaal. Ook in de herfst valt er nauwelijks regen.

1751: Haarlem; foto genomen op 28 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1751?

• Volgt nog

1752: Amsterdam; foto genomen op  7 januari  2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1752?

• Volgt nog

1753 Amsterdam; foto genomen op 15 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1753?

• Volgt nog

1754: Leiden; foto genomen op 20 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1754?

• Volgt nog

1755: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1755?

• Volgt nog

1756: Den Haag; foto genomen op 15 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1756?

• Volgt nog

1757: Den Haag; foto genomen op 26 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1757?

• In februari overstromen door smeltend ijs een groot aantal rivieren, waaronder de Rijn, de Waal, de Merwede, de Lek en de Maas. Bij Den Bosch breekt door kruiend ijs de Maasdijk door en een groot gebied van Den Bosch tot Woudrichem loopt onder water. Ook in de stad Den Bosch staat op veel plaatsen het water in de straten. De meeste bakovens in Den Bosch zijn door het hoge water onbruikbaar, alleen die op het hogere gedeelte op de markt werken nog. Door de Schepenen wordt bevolen, dat deze ovens dag en nacht brood moeten bakken. Ook de koekoven op de markt wordt verplicht om voor de bevolking brood te bakken.
• In 1757 barst er de zogeheten Wittenoorlog uit. Als u nu zegt “Huh? Nooit van gehoord, tussen welke landen ging die oorlog?” dan is dat niet zo’n gekke vraag. Het is geen oorlog tussen landen maar een felle discussie tussen rechtsgeleerden in Holland over de vraag of Johan de Witt ruim honderd jaar eerder er verstandig aan had gedaan om prins Willem III van Oranje niet te benoemen tot stadhouder. Het ene kamp beschuldigt het andere kamp dat ze ‘aan het zwetsen’ zijn; het andere kamp vindt juist dat ’de domheid in ’s lands historie nog nooit zo duidelyk was geweest.’ Meer dan 70 pamfletten gaan er tussen de heren geleerden over en weer. Aanleiding voor de discussie is onder meer de situatie van de negenjarige Willem V als toekomstig erfstadhouder.
• Onder de naam Bierbrouwerij Snieders wordt de latere Dommelsche Bierbrouwerij opgericht.

1758: Schiermonnikoog; foto genomen op 13 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1758?

• In 1758  wordt in Den Haag Hendrica Brand geboren als derde van elf kinderen van de brandewijnverkoper Antonius Brand en Johanna Koster. De kindersterfte in deze jaren is hoog. Zeven van haar tien broertjes en zusjes overlijden op jonge leeftijd, maar Hendrica overleeft haar kinderjaren. In 1781 zal Hendrica met de Leiderdorpse notarisklerk Johannes van Nelle trouwen. In Rotterdam beginnen ze een winkel in koffie en tabak.  Als Johannes in 1811 overlijdt, zet Hendrica de zaak voort onder de naam ‘Weduwe Van Nelle’. Na haar dood wordt de zaak door haar nazaten voortgezet. Het bedrijf zal uitgroeien tot een groot bekend koffie- en tabaksconcern.
• Op 7 mei breekt er een grote brand uit op de kermis op het Buitenhof in Den Haag. Zo’n zeventig kramen gaan geheel of gedeeltelijk in vlammen op.
• In 1696 stelt Edmond Halley dat een komeet die in 1531, 1607, en 1682 zichtbaar was één en dezelfde komeet moet zijn geweest. Hij voorspelt dat deze komeet in 1758 weer zal terugkeren. Bijna komt de voorspelling van Halley – hij overlijdt in 1742 op 86-jarige leeftijd voordat de komeet terugkeert – niet uit, maar op op 25 december 1758 wordt de komeet toch nog waargenomen door een Duitse amateurastronoom. Ook in Nederland wordt komeet eind december met een telescoop gezien. In maart 1759 is de komeet in Nederland overal met het blote oog te zien.

1759: Den Haag; foto genomen op 12 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1759?

• Anna van Hannover, de moeder van de erfstadhouder Willem V overlijdt. Zij is niet alleen zijn moeder, maar omdat Willem V nog maar elf jaar oud is ook zijn regentes. Hertog Lodewijk Ernst van Brunswijk neemt het regentschap over Willem V op zich.
• In de achttiende eeuw komt er een stroming in het denken op gang die de Verlichting wordt genoemd. Uitgangspunt is de rede. “Denk rationeel, gebruik het verstand en de waarneming in plaats van vooringenomen geloof in kerk en staat”. Vooral in Frankrijk leeft de beweging. Voltaire publiceert in 1759 ‘Candide’, een boek waarin hij kritisch is op de religie. Een door Franse ‘Verlichters’ samengestelde encyclopedie bedoeld om kennis te verspreiden wordt in 1759 door de Franse overheid gezien als aanvallen op godsdienst en de staat en (tijdelijk) verboden. Ook in Nederland krijgt de stroming steeds meer aandacht, mede in het licht van discussies over het erfelijk stadshouderschap Willen V en de rol van de nieuwe regent.
• De Nederlandse regimenten betrekken hun geweren en pistolen van een geweerfabriek in Luik. Omdat de Republiek niet afhankelijk van deze ene fabriek wil zijn, wordt er in 1759 in Culemborg een Hollandse wapenfabriek gebouwd. Er werken 70 man. De door hen geproduceerde wapens zijn van betere kwaliteit dan die van Luik, maar omdat die van Luik goedkoper zijn, blijven de meeste regimenten (ze zijn onafhankelijk) toch hun wapens in Luik kopen. De fabriek in Culemborg leidt een kwakkelend bestaan.

1760: Voorburg; foto genomen op 8 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1760?

• Bij Bergstoep onder Bergambacht in de Krimpenerwaard breekt  in januari de slecht onderhouden rivierdijk bij de Lek door. Er ontstaat in de Lekdijk een gat van 94 meter breedte. Persoonlijke ongelukken doen zich dankzij het luiden van de kerkklokken niet voor. In maart wordt er een aanbesteding gehouden om het gat te dichten. Liefst negen partijen schrijven in. De goedkoopste inschrijver is J. van Houweningen met 58.300 gulden. Zijn broer G. van Houweningen vraagt 700 gulden meer. Ene Kormelis Verhey is met 62.900 gulden de duurste. De aanbiedingen liggen allemaal zo dicht bij elkaar dat men prijsafspraken vermoedt. Desondanks mag J. van Houweningen de klus uitvoeren.
• Aan de Lange Voorhout ontwerpt de voormalige hofarchitect – “Architect des princen van Orange” –  Pieter de Swart een groot woonhuis voor Anthony Patras, de burgemeester van Sloten die namens Friesland in de Staten-Generaal zit en daarom geregeld in Den Haag moet zijn. (In 1796 wordt het huis verkocht aan de koopmansfamilie Hope – rijke financiers van diverse Europese vorstenhuizen; soms financieren ze tijdens een conflict tussen twee staten beide zijden. In 1845 koopt koning Willem I het huis. Zowel regentes Emma als de koninginnen Wilhelmina en Juliana zullen het Paleis Lange Voorhout, zoals het dan heet, als werkpaleis gebruiken. Tegenwoordig zit het Escher-museum in het gebouw.)
• In februari ontstaat er ophef rondom Onno Zwier van Haren, prominent Fries Statenlid, voorzitter van de Raad van State, lid van de Staten Generaal, en tot diens overlijden de boezemvriend van stadhouder Willem IV. Twee van zijn dochters beschuldigen hem van incest. “Werden seer godlose saken op ’t sujet van O.Z. van Haren gedebiteert, alsse dat hij sijne dogters vleeschelijk gebruikt soude hebben.” In een geheim document erkent Van Haren even later schuld en er wordt vastgelegd dat hij naar Brussel zal vertrekken. De zaak is daarmee in een doofpot beland, ware het niet dat Van Haren in 1761 opeens komt opdagen bij een vergadering van de Staten-Generaal in Den Haag. Hij wordt verzocht te vertrekken en het document wordt alsnog openbaar gemaakt. Deze keer ontkent Van Haren alles en zegt dat politieke tegenstanders hem hebben gedwongen om het document te tekenen. Hij beweert dat hij onschuldig is en nooit zijn dochters heeft misbruikt, want zoals hij schrijft: “Waarom zou hij zich aan deze onaantrekkelijke dochters willen vergrijpen, de een verschrikkelijk door de kinderziekte aangetast, met bloeddoorlopen ogen en stinkvoeten, de ander ziekelijk, zelfs nog niet huwbaar en sinds 11 jaar lijdend aan een zwaar ongeluk.” Een jaar later komt op verzoek van Van Haren zelf de zaak voor een rechter, die hem niet veroordeeld maar ook niet vrijspreekt. Van Haren trekt zich daarop terug uit de politiek en zal zich de rest van zijn leven in Wolvega wijden aan het schrijven van boeken, wat hij overigens niet onverdienstelijk doet.
• Op 22 april demonstreert de in Hoei (dat ligt zo’n 50 km onder Maastricht) geboren Jean-Joseph Merlin tijdens een gemaskerd bal in Londen een door hen bedachte nieuwigheid: rolschaatsen. Hij doet dat met de nodige zwier, want terwijl hij door de balzaal rolschaatst, speelt hij tegelijkertijd viool. Helaas voor hem heeft hij het rolschaatsen nog niet geheel onder de knie, vooral het remmen nog niet, met als resultaat dat hij op volle snelheid tegen een grote wandspiegel aan rijdt. Het levert hem niet alleen de nodige verwondingen, een kapotte viool en een rekening van 500 pond voor de spiegel op, maar het gevolg is ook dat het vertrouwen van het publiek in de veiligheid van zijn uitvinding door deze gebeurtenis niet echt toe neemt. Friese bronnen stellen overigens dat de rolschaats al eerder dan 1760 is bedacht en wel in Friesland om in de zomer te kunnen schaatsen.

1761: Nootdorp; foto genomen op 11 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1761?

• Volgt nog

1762: Schiermonnikoog; foto genomen op 13 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1762?

• In de winter strandt een opmerkelijk aantal walvissen op de Nederlandse kust. In januari liggen er drie potvissen op de Oostwal van Vlieland en twee potvissen op het strand van Ameland. In februari worden er twee potvissen aangetroffen op de Griend bij Harlingen. De grootste walvis belandt op 20 februari op het strand tussen Zandvoort en Wijk aan Zee. Het wordt een toeristische attractie. Vissersvrouwen zetten koek- en-zopie kraampjes op het strand en ook een collectebus met de tekst: ” Gedenckt den Arme Visschers van Zandvoort 1762“.  Hoeveel deze collecte opbrengt is niet bekend, wel hoeveel de potvis opbrengt. Tijdens een openbare veilig wordt hij voor 990 gulden verkocht aan een traankoker die het vet van de walvis kookt tot olie.
• De Hoge Spaarndammerdijk (destijds Hogendijk geheten) langs het IJ wordt verhard. Over de dijk loopt de landweg van Amsterdam naar Haarlem. Door het intensieve gebruik van de weg ontstaan er regelmatig karrensporen op de dijk die dan moeten worden gedicht. De weg is één van de eerste met klinkers verharde wegen die tussen twee grote steden loopt en krijgt de naam straatweg.
• De Zevenjarige Oorlog (1756 -1763), die wordt uitgevochten door aan de ene kant onder andere Engeland, Portugal en Pruisen en aan de andere kant onder andere Frankrijk, Oostenrijk, Rusland, Spanje en Zweden, wordt wel gezien als de eerste echte wereldoorlog. Niet alleen vinden er in Europa veel bloedige veldslagen plaats, maar ook in India en in Amerika wordt gevochten. Nederland is neutraal, maar de Hollandse koopvaardijvloot heeft er flink last van. Regelmatig worden de handelsschepen, vooral door Engelse kapers, opgebracht om de schepen te doorzoeken op smokkelwaar. Hierbij verdwijnt vaak de lading. In 1762 komt de Hollandse koopvaardij vrijwel geheel tot stilstand. De  Hollandse oorlogsvloot is te verzwakt om de handelsvloot te kunnen beschermen. Intern heerst er binnen de Republiek al jaren een strijd of men het leger moet uitbreiden of dat men de verzwakte vloot moet versterken.

1763: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1763?

• Volgt nog

1764: Leeuwarden; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1764?

• Volgt nog

1765: Stompwijk; foto genomen op 23 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1765?

• Het negenjarige wonderkind Wolfgang Amadeus Mozart is samen met zijn ouders en zijn vier jaar oudere zus Maria Anna op een drie jaar durende rondreis door Europa. De twee kinderen treden samen op. In september 1765 komen de Mozarts vanuit Antwerpen in Rotterdam aan. Vandaar reist het gezelschap per trekschuit door naar Den Haag, waar Wolfgang (zus Maria Anna is ziek) een tweetal concerten geeft voor prins Willem V en diens zus prinses Carolina van Oranje-Nassau. Al met al zal de familie Mozart een half jaar in Nederland blijven. Deze lange verblijfduur komt mede doordat zowel Wolfgang als zijn zus tijdens hun verblijf in Nederland buiktyfus krijgen. Als ze hersteld zijn (zus Anna Maria ligt zelfs een tijd lang op het randje van de dood) geven ze nog concerten in Haarlem (hier bespeelt de jonge Wolfgang het kerkorgel), Amsterdam en Utrecht.
• In Leerdam vestigen zich enkele Duitse glasblazers. De  eerste glasblazerij in Leerdam wordt gebouwd. Het eindproduct van deze glasblazerij blijft aanvankelijk beperkt tot flessen met een zeer donkergroene kleur.

1766: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1766?

• Volgt nog

1767: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1767?

• Op 24 augustus 1767 wordt in Baard in Friesland de eerste officiële wedstrijd fierljeppen gehouden. De wedstijd is georganiseerd door de weduwe van de kastelein Ype Gerben. Wie het verst over Bolswarder Vaart springt krijgt van de weduwe “een curieus zilveren mes”, aldus een aankondiging in de Leeuwarden Courant. In de krant is nog niet sprake van fierljeppen maar van “verspringen met een Pols”.
• De 19-jarige stadhouder Willem V trouwt in Berlijn met de 16-jarige Wilhelmina van Pruisen, een nicht van Frederik II, de koning van Pruisen. Prinses Wilhelmina zal later vooral bekend worden door haar aanhouding in 1787 bij Goejanverwellesluis als de strijd tussen de Patriotten en Orangisten op haar hoogtepunt is.
• In Suriname trouwt de 50-jarige Elisabeth Samson, een vrije zwarte vrouw, schatrijk geworden met koffieplantages, met de blanke Hermanus Zobre. Aanvankelijk wil ze al in 1764 trouwen met een zekere Christoph Braband, eveneens een blanke man, maar dit wordt haar verboden. Volgens het koloniaal gezag is dit onmogelijk, omdat er sinds 1685 in Suriname een wet is die gemengde huwelijken verbiedt. Ze legt daarop haar voorgenomen huwelijk voor aan de Staten Generaal in Holland, die na ruim drie jaar beslissen dat er geen Hollandse wet is die dit huwelijk verbiedt. Het huwelijk wordt daarop alsnog toegestaan. Christoph Braband is ondertussen echter al overleden, maar ze vindt in de twintig jaar jongere Hermanus Zobre een nieuwe echtgenoot en trouwt met hem op 21 december 1767 in Paramaribo.

1768: Franeker; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1768?

• Volgt nog

1769: Delft; foto genomen op 30 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1769?

• Om een einde te maken aan de overstromingen rondom Rotterdam geven de Staten van Holland en West-Friesland’ opdracht om een kanaal in de Rubroek polder te graven tussen de Rotte en de Nieuwe Maas. Drie jaar later wordt met de aanleg van zowel de Hoge als de Lage Boezem begonnen. Acht molens bemalen de beide kanalen. De kanalen voeren het water af vanaf de Rotte tot aan de Oostpoort van de stad (nu het Oostplein). Van daaruit wordt het via een gemaal afgevoerd in de Nieuwe Maas.
• In Gouda wordt de transseksuele Maria van Antwerpen door een rechtbank levenslang verbannen uit Holland en West-Friesland. Ze wordt veroordeeld vanwege travestie en omdat ze als Machiel van Antwerpen een onwettig huwelijk is aangegaan met Cornelia Swartsenberg. Ook heeft ze verklaard dat ze de vader van diens kind is. Voor de rechtbank vertelt ze dat ze als vrouw is geboren maar zich man voelt. Het is haar tweede illegale huwelijk. Eerder trouwt ze in 1748 als Jan Vanant met een zekere Johanna Cramer en neemt ze als man dienst in het Staatse leger. Als ze in 1751 wordt ontmaskerd, moet ze in Breda voor de krijgsraad komen. Die veroordeelt haar tot verbanning uit Brabant en Limburg. Na deze verbanning gaat Maria, weer gekleed als vrouw, wonen in Gouda en gaat daar aan het werk als naaister. In 1761 leert ze er Cornelia Swartsenberg kennen. Deze is zwanger, kent Maria’s voorgeschiedenis en haalt haar over weer als man te gaan leven,  met haar in het huwelijk te treden en te doen alsof ze de vader van het kind is. Ze trouwen in 1762 in Zwolle. Maria gaat daarna als Machiel van Antwerpen opnieuw als huursoldaat in het leger, eerst in het Staatse leger, later in het garnizoen van Amsterdam. Ze wordt later bezongen in een lied: ‘Een vermaekelyk liedeken van een manhaftig vrouwpersoon die de Staeten van Holland vijf jaer en zes maenden gediend heeft als grenadier.”

1770: Bodegraven; foto genomen op 20 augustus 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1770?

• Nederland passeert de grens van twee miljoen inwoners. Een arbeider verdient er een gulden per dag. Reizen en op vakantie gaan zit er voor de gewone man niet in. Dat is alleen voorbehouden aan de rijkere Hollanders.
• Van het bruto binnenlands product (bbp) komt in 1770 zo’n 5 procent voor rekening van de handel in goederen, zoals suiker, koffie en tabak, die door tot slaaf gemaakte mensen wordt geteeld in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika.
• Er vindt op het Binnenhof in Den Haag een uitgebreid historisch onderzoek plaats in de Hofkapel. Deze is in 1289 in opdracht van graaf Floris V gebouwd. Tijdens dit ‘graven naar graven van graven’ worden er grafzerken, grafkelders en loden kisten met gebalsemde lichamen gevonden. De restanten van Johan van Oldenbarnevelt, ‘de heilige graal van de Hofkapel’, worden echter, net zoals bij latere onderzoeken in 1879 en 2023, niet aangetroffen.

1771: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1771?

• Volgt nog

1772: Benthuizen; foto genomen op 23 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1772?

• Op 24 augustus wordt Willem Frederik, Prins van Oranje-Nassau, geboren. Hij is het derde kind van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau en prinses Wilhelmina van Pruisen. Omdat zijn beide oudere broers in 1769 respectievelijk 1771 allebei maar één dag leven, is hij de potentiële erfstadhouder als opvolger van zijn vader Willem V. Zover zal het niet komen. De Franse bezetting in 1795 voorkomt echter dat hij na de dood van zijn vader in 1806 als Stadhouder Willem VI aan de macht komt. Nadat Napoleon is verslagen bij Waterloo zal hij in 1813 vanuit Engeland terugkeren in Nederland en komt dan als koning Willem I aan de macht.
• Tijdens de voorstelling ‘De Deserteur’ breekt brand uit in de Amsterdamse Stadschouwburg. De schouwburg brandt volledig uit. Achttien mensen waaronder de Amsterdamse stadsarchitect Cornelis Rauws komen om het leven. Sommigen zien de brand als een straf van God voor het opvoeren van onzedelijke toneelstukken.

1773: Delft; foto genomen op 6 januari 2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1773?

• Volgt nog

1774: Leeuwarden; foto genomen op 22 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1774?

• Volgt nog

1775: Valkenburg (ZH); foto genomen op 27 februari 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1775?

• Volgt nog

1776: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1776?

• Volgt nog

1777: Delft; foto genomen op 6 januari 2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1777?

• Volgt nog

1778: Haarlem; foto genomen op 28 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1778?

• Volgt nog

1779: Omgeving Langbroek; foto genomen op 21 augustus 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1779?

• Volgt nog

1780: Haarlem; foto genomen op 28 september 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1779?

• Volgt nog

1781: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1781?

• In het tweede jaar van de vierde Engelse Oorlog (1780-1784) gaat het niet goed met Holland. Alleen al in januari 1781 worden 200 Nederlandse koopvaardijschepen opgebracht door de Engelsen. Ook veroveren de Engelsen Nagapattinam, een havenstad in het huidige India, op de Hollanders. De VOC, ooit het grootste handelsbedrijf ter wereld, krijgt surseance van betaling. (In 1800 gaat het officieel failliet.)
• In februari verovert de Engelse admiraal George Rodney Sint Eustatius. Ook de twee andere bovenwindse eilanden Saba en Sint Maarten worden aangevallen. De reden dat de Engelsen Sint Eustatius aanvallen is dat het officieel “neutrale” Nederland tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1775 -1783) wapens en munitie naar het eiland smokkelt om deze vervolgens vanuit daar door te verkopen aan de Amerikanen. De Engelsen beschouwen de oorlog daarom als een strafexpeditie en pogen tevens Holland als handelsnatie te verzwakken.
• In augustus vindt op de Noordzee de slag bij de Doggersbank plaats. Deze eindigt min of meer onbeslist. Een Engelse vloot van zeven schepen valt een Nederlandse vloot van zeven schepen aan –  de totale Hollandse vloot bestaat aan het begin van de oorlog uit slechts twintig schepen – die een konvooi koopvaardijschepen begeleidt naar de Oostzee. Beide partijen leiden zware verliezen en tellen ongeveer evenveel doden en gewonden, maar in Nederland wordt de zeeslag als een grote overwinning gevierd, ondanks dat er een einde komt aan de graanhandel met het Oostzeegebied.
• De Amerikaan John Adams, één van de grondleggers van de Verenigde Staten, gaat samen met zijn zonen Charles en John Quincy Adams op de Keizersgracht 529 in Amsterdam wonen. Hij is de eerste Amerikaanse ambassadeur in Nederland. Later (in 1789) wordt hij de eerste vicepresident van de Verenigde Staten (onder de eerste president George Washington), om in 1797 de tweede president van de Verenigde Staten te worden. Ook zijn zoon John Quincy Adams, die met hem in 1781 in Amsterdam woont, zal (in 1825) president van de Verenigde Staten worden.

1783: Fort Wierickerschans ; foto genomen op 20 augustus 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1783?

• Volgt nog

1784: Omgeving Odijk; foto genomen op 21 augustus 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1784?

• In januari treedt De IJssel buiten haar oevers. Een deel van Deventer komt blank te staan. In februari breken door grote hoeveelheid smeltwater uit de Alpen en de Duitse middelgebergten op meerdere plaatsen in Nederland de Waaldijken door. Het dorpje Haalderen stroomt volledig onder. Vijftien mensen verdrinken. Bij een andere dijkdoorbraak loopt Nijmegen onder water. De Lappentoren, de onderste toren van Het Valkhof, stort in.
• Het vredesverdrag dat in mei een einde maakt aan de Vierde Engelse Oorlog is buitengewoon ongunstig voor Nederland. Weliswaar krijgt Holland een aantal verloren gegane overzeese gebiedsdelen terug (waaronder de Antillen, maar niet Nagapattinam in India), maar de VOC verliest het kostbare specerijenmonopolie. Zo krijgt Engeland het recht op de vrije vaart op de Molukken. Nederland verliest zijn positie als economische grootmacht.
• De slechte economische toestand leidt tot veel onrust. Er ontstaat een strijd tussen de prinsgezinden / orangisten (aanhangers van stadhouder Willem V) en de patriotten die hem weg willen hebben. Vanwege haar aandeel in de rellen in Rotterdam wordt de orangist Catharina Mulder, beter bekend als Kaat Mossel – ze is keurvrouw van mosselen – gearresteerd en tot een gevangenisstraf veroordeeld.
• De Zuidelijke Nederlanden zijn sinds de Spaanse Successieoorlog in bezit van de Habsburgse monarchie. De havens van Antwerpen en Gent kunnen door grote schepen niet worden bereikt. De Schelde wordt al sinds 1587 geblokkeerd door de Noordelijke Nederlanden. Schepen moeten hun lading daarom overladen op binnenschepen. De Habsburgers denken te profiteren van de zwakke positie van Holland en sturen een groot schip vanuit Antwerpen de Schelde af. Bij de grens vuurt een Zeeuws wachtschip echter een kanonschot af op het schip, waarna het schip terugkeert. Omdat het schot een ketel op het schip raakt wordt dit incident de Keteloorlog genoemd.
• In Haarlem opent het Teylers Museum zijn deuren. Ze noemen zich vandaag de dag het oudste nog bestaande museum van Nederland, maar dat is discutabel. De Galerij Willem V in Den Haag, een kunstgalerij die de stadhouderlijke schilderijencollectie van de Oranjes bevat, ging al in 1774 open voor publiek. Wel is het zo dat deze Galerij in 1795 dicht gaat en pas in 1977 weer voor het publiek wordt opengesteld.

1785: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1785?

• Volgt nog

1786: Harlingen; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1786?

• Volgt nog

1787: Amsterdam; foto genomen op  7 januari  2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1787?

• Volgt nog

1788: Rijswijk; foto genomen op 6 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1788?

• Volgt nog

1789: Schiermonnikoog; foto genomen op 16 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1789?

• Terwijl in Frankrijk de Bastille wordt bestormd en de Zuidelijke Nederlanden in opstand komen tegen de Habsburgse overheersers  (de zogeheten de Brabantse en Luikse Omwentelingen), blijft de politieke situatie in  Nederland vrij rustig.
• In het voorjaar wordt er voor het eerst in Nederland een soort van voetbalwedstrijd gespeeld. Dat gebeurt in Noordwijk op de vier kilometer lange Gooweg. Acht Britse leerlingen van kostschool De Veer voetballen tegen Nederlandse, Duitse, Franse, Poolse en Russische leerlingen. De Engelsen moeten de bal in Noordwijkerhout zien te krijgen, het doel van het andere team ligt in Noordwijk. Mob football heet deze variant: de ene groep tegen de andere (aldus de schrijvers Jan Luitzen en Wim Zonneveld in hun boek ‘Hoe voetbal verscheen in Nederland’).
• In Rotterdam en in Utrecht is sprake van een pokkenepidemie. Utrecht treft het niet echt dat jaar, want daar heerst in 1789 ook nog eens een kinkhoestepidemie.

1790: Voorburg; foto genomen op 22 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1790?

• De Staten van Limburg en Overmaas sluiten zich aan bij de Verenigde Nederlandse Staten – dat zijn de “Belgische” opstandige gewesten – in hun opstand tegen de landsheer, de keizer van Oostenrijk. Onder de Staten van Limburg vallen ook de plaatsen Heerlen, Valkenburg en Beek. Eind 1790 komen alle gebieden weer officieel onder het keizerlijk Oostenrijks gezag.
• Het Genootschap ter bevordering van Natuur-, Genees- en Heelkunde wordt in Amsterdam opgericht.
• De Waalse predikant Henri Daniel Guyot richt in Groningen samen met Willem Hora Siccama (burgemeester van Groningen), Gerrit van Olst (een luchtvaartpionier die in 1784 in Groningen een luchtballon oplaat met daarin een vogel in een kooitje; de ballon haalt een afstand van 15 km) en een zekere Hendrik van Calcar de eerste dovenschool van Nederland op. Het Instituut voor Doven telt in zijn eerste leerjaar 14 leerlingen.

1791: Arnhem; foto genomen op 4 februari 2024

Wat gebeurt er in Nederland in 1791?

• Volgt nog.

1793: Leeuwarden; foto genomen op 21 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1793?

• Volgt nog.

1794: Schiermonnikoog; foto genomen op 13 juni 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1794?

• Om verspreiding van de Franse revolutie over het continent tegen te gaan hebben een aantal landen zich verenigd in een coalitie tegen Frankrijk. De coalitie bestaat uit Oostenrijk, Pruisen, de Nederlandse Republiek, Groot-Brittannië, Spanje, Portugal, Napels-Sicilië, Sardinië en enkele kleinere staten. In 1792 breekt de Eerste Coalitieoorlog uit. Afhankelijk verloopt deze oorlog niet goed voor de Fransen, maar nadat Frankrijk in 1794 als eerste land in Europa de dienstplicht invoert keert het tij. De Fransen trekken vervolgens op naar de Noordelijke Nederlanden. Bij de Slag om Boxtel verslaan de Fransen de gecombineerde troepen van Groot-Brittannië, Hessen en Hannover. In oktober vallen Den Bosch en Venlo, in november Maassticht en Nijmegen. Het kost de Fransen slechts twee dagen om deze laatste stad te veroveren. Het Valkhof raakt hierbij ernstig beschadigd en wordt een jaar later grotendeels afgebroken. Na een beleg van tien weken valt in december de garnizoensstad Grave.
• Tijdens de Slag om Charleroi waar de Oostenrijkse en Nederlandse legers tegenover de Fransen staan, zetten de Fransen voor het eerst een luchtballon in om de situatie op het slagveld in kaart te kunnen brengen. Schetsen van de posities van de tegenstanders, goed te herkennen dankzij hun banieren, worden in een enveloppe in een met zand verzwaarde posttas langs de meertouwen omlaag gestuurd. De Nederlanders proberen tevergeefs om met een kanon de ballon uit de lucht te schieten.

1797: Leiden; foto genomen op 18 juli 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1797?

• Het nieuwe patriottische bewind van de Bataafse Republiek besluit naar Frans voorbeeld om de dienstplicht in te voeren. Dit begint met de registratie van de weerbare mannen. In het noordoosten van Friesland, waar weinig patriotten wonen, leidt dit tot grote onrust. Als een zekere Abele Reitzes, een jonge schippersknecht in Burum, bij de registratie “Leve Oranje!” uitroept, wordt hij gearresteerd. Dit leidt tot grote onlusten, het zogeheten Kollumer Oproer. De Oranjegezinden trekken op naar Dokkum, waar het patriottisch stadsbestuur een kanon op de opstandige menigte laat afschieten. Eerst wordt er een waarschuwingsschot afgevuurd, maar als de menigte blijft oprukken ook gericht op de mensen. Vijf burgers komen om en zeven raken zwaargewond. De volgende dag wordt het gezag hersteld. Vele opstandelingen worden gearresteerd en twee leiders worden opgehangen.
• In oktober vindt de Zeeslag bij Camperduin plaats. Een vloot van 25 schepen van de nieuwe Bataafse Republiek – de vloot staat onder het gezag van de Fransen – raakt in gevecht met een Engelse vloot van 24 schepen. Het wordt een grote overwinning voor de Engelsen. Ze verliezen geen enkel schip en veroveren zelf elf schepen. Er vallen aan beide kanten wel veel doden: 202 aan Engelse kant en 540 aan Nederlandse kant. De Fransen stellen na deze verloren zeeslag een expeditie naar Ierland uit.
• In 1786 heeft Stadhouder Willem V twee babyolifanten, Hans en Parkie, afkomstig uit het toenmalige Ceylon (het huidige Sri Lanka) gekregen van de VOC. Ze verblijven aanvankelijk in Voorburg, maar verhuizen al snel naar de menagerie bij paleis het Loo in Apeldoorn. In 1797 besluiten de Fransen deze inmiddels groot geworden dieren over te brengen naar de ‘Jardin des Plantes’ in Parijs. Bij het vervoer– de reis duurt zes maanden – ontsnapt Hans, maar hij weet zich niet te verstoppen en wordt weer gevangen. De olifanten zijn razend populair. Bij de aankomst in Parijs staan duizenden Parijzenaren langs de route. Voor een bezoek aan de Jardin moet men zelfs een tijdlang een tijdslot reserveren.

1798 Amsterdam; foto genomen op 15 november 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1798?

• Volgt nog

1800: Dordrecht; foto genomen op 4 oktober 2023

Wat gebeurt er in Nederland in 1800?

• Volgt nog

Naar de vorige periode

Naar de volgende periode