Justin Fashanu; 1961 – 1998; de eerste Engelse profspeler die voor zijn homoseksualiteit uitkwam.
In september 2003 begint de Engelse voetbalbond een opmerkelijke campagne. De bond wil de discriminatie van homoseksuele voetballers tegengaan en de antihomoseksuele stemming in de stadions bestrijden. Uit angst voor reacties durven veel homoseksuele voetballers niet voor hun seksuele geaardheid uit te komen. Een voetballer behoort niet homoseksueel te zijn.
Scheidsrechters overigens ook niet. Als een Nederlandse scheidsrechter, die openlijk voor zijn homoseksualiteit uit komt een keer een wedstrijd van het Engelse nationale team moet fluiten, kopt een Engels tabloid met chocoladeletters ‘Kijk uit jongens, de scheids van vanavond is homo’. Het is niet verwonderlijk dat in deze sfeer er niet veel Engelse spelers zijn geweest, die openlijk voor hun homoseksualiteit uit komen. De bekendste daarvan is Justin Fashanu.
Hij is geboren op 20 februari 1961. Zijn ouders zijn arme immigranten die het in Engeland niet gemakkelijk hebben. Zijn vader is afkomstig uit Nigeria, zijn moeder komt uit Ghana. Als Justin vier jaar oud was – hij heeft inmiddels een twee jaar jonger broertje John – gaan zijn ouders uit elkaar. Zijn vader keert terug naar Nigeria en omdat zijn moeder de opvoeding van Justin en John niet aan kan, worden de kinderen in een kindertehuis geplaatst. Volgens sommige bronnen is er sprake van seksueel misbruik in het tehuis, maar of dit inderdaad is gebeurd, is niet bekend.
Als Justin en John zes en vier jaar oud zijn, worden de broertjes als pleegkinderen geadopteerd door Alf en Betty Jackson, een blanke middenklasse familie uit Shropham, een klein plaatsje in het district Norfolk. Alf heeft een handeltje in landbouwapparatuur, Betty bespeelt het orgel in het eeuwenoude dorpskerkje. Justin gaar vaak mee en zingt op zondag in het koor. Hij houdt er een liefde voor de opera en klassieke muziek aan over, niet direct de gebruikelijke muziekvoorkeur voor voetballers.
Hoewel Justin en John hun tijd bij de familie Jackson later als gelukkig omschrijven, kent vooral Justin de nodige problemen. Hij heeft last van nachtmerries. Vaak wordt hij midden in de nacht schreeuwend en rechtop zittend in bed aangetroffen, terwijl hij al slapende woest om zich heen slaat. Alsof hij zich zit af te weren. Als hij vijftien is, slaat hij tijdens zo’n nachtmerrie zelfs een keer de ruit van zijn slaapkamerraam kapot.
Op school blinken Justin en John uit in alle sporten, maar het liefst voetbalen ze. Ze zijn onafscheidelijk. Als John een keer straf krijgt op school, kan hij kiezen uit drie tikken met het gevreesde bamboerietje of nablijven en niet voetballen met zijn broertje. Hij kiest voor het rietje.
Justin Fashanu met zijn schoolteam in 1974; foto Frederick61; Wikipedia
Justin is van de twee het grootste voetbaltalent en gaat spelen voor Norwich City. In 1980 maakt hij als negentienjarige speler in een wedstrijd tegen Liverpool zo’n mooi doelpunt dat het gekozen wordt tot het doelpunt van het jaar – het zit jaren in de leader van het tv-programma ‘Match of the Day’.
In 1981 koopt Nottingham Forest hem voor meer dan 1 miljoen pond. Hij is de eerste donkere voetballer voor wie een dergelijke som betaald wordt. Nottingham Forest is in die tijd een grote club. Zowel in 1979 als in 1980 heeft het onder leiding van de legendarisch manager Brian Clough de Europa Cup 1 gewonnen. De keuze van Justin voor Nottingham Forest is geen gelukkige; hij blijkt niet in het spelsysteem van Clough te passen. In 32 wedstrijden scoort hij slechts drie keer.
Ook ontdekt hij dat hij homoseksuele gevoelens heeft. Hij weet hier niet goed mee om te gaan en gaat – gelovig als hij is – te rade bij de ‘Born Again Christians’. Deze organisatie gebiedt hem zijn homeseksuele geaardheid te onderdrukken. Ook van manager Clough ondervindt hij weinig steun. Deze noemt hem consequent “a bloody poof” (een verdomde homo). Op vragen van zijn medespelers of hij inderdaad homo is, antwoordt Justin altijd ‘Geef me een zoen en ik vertel het je’.
Clough besluit dat Justin moest vertrekken. Hij verbiedt Fashanu om nog langer met de A-selectie mee te trainen. Als hij zich toch voor de training meldt, belt Clough de politie en laat deze Justin van het trainingsveld verwijderen. Justin wordt voor de rest van het seizoen uitgeleend aan Southampton en in de zomer wordt hij voor 150.000 pond verkocht aan Notts County, wat voor Nottingham Forest een verlies van 850.000 pond betekent.
Bij Notts County is Justin wel weer succesvol, maar op nieuwsjaardag 1983 wordt hij door een tegenstander vol op zijn knie geraakt en raakt zwaar geblesseerd. Hoewel hij het nog veertien jaar lang bij allerlei clubs in Engeland, Schotland, Nieuw Zeeland, Canada en Amerika probeert, komt hij nooit meer terug op zijn oude niveau. Zie hierpnder de hele lijst met clubs waar hij het nog voetbalt met het aantal wedstrijden (W) en het aantal goals (G) dat hij voor die clubs maakt.
Ook zijn broer John haalt het betaalde voetbal. In 1986 belandt hij bij Wimbledon. Daar maakte John Fashanu deel uit van de ‘Crazy Gang’ van Wimbledon. John is de technische voetballer te midden van de schoffelaars. De club, gevreesd om zijn harde spel, promoveert een aantal keren achter elkaar en wint in 1988 de FA-Cup. In 1989 wordt John opgeroepen voor het Engelse elftal. Hij zal twee interlands spelen.
In 1990 gebeurt er voor de onderlinge verhoudingen van de broers iets dramatisch. Justin besluit zijn homoseksualiteit openbaar te maken en een betaald interview te geven aan de News of the World. John, die niet wil dat de homoseksualiteit van zijn broer openlijk bekend wordt, bioedt hem hetzelfde bedrag aan als hij het interview niet zal doen. Justin doet het toch.
Het interview (‘I’M GAY‘ staat er met grote letters boven) doet dagenlang stof opwaaien. Het bestaat uit hele maar ook halve waarheden. Justin zegt onder andere dat hij met verschillende mannelijke Lagerhuisleden seks geeft gehad. Na het interview verklaart John in een tijdschrift dat hij niets meer met zijn broer te maken wil hebben: “My gay brother is an outcast”. Vanaf dat moment spreken de broers niet meer met elkaar.
Na 1990 gaat het bergafwaarts met Justin. Hij verzint allerlei verhalen over mannelijke beroemdheden waarmee hij heeft geslapen en probeert deze verhalen voor veel geld te verkopen. In 1994 wordt hij daarom door zijn toenmalige club Heart of Midlothian ontslagen.
Leeuwarder Courant d.d. 11-02-1994
Justin vertrekt naar Amerika. De eens zo onafscheidelijke broers blijven elk contact met elkaar mijden. Zelfs als John in 1995 in juridische problemen komt en zich samen met twee andere spelers, Bruce Gobbelaar en Hans Seegers, voor de rechter moet verantwoorden vanwege een mogelijke betrokkenheid bij illegale weddenschappen, laat Justin niets van zich horen. John wordt overigens vrijgesproken.
Andersom neemt John in maart 1998 geen contact met Justin op als een 17-jarige jongen Justin van verkrachting beschuldigt. Volgens Justin’s versie van het verhaal is het vrijwillige seks en probeert de jongen hem af te persen. Na een verhoor door de Amerikaanse politie vertrekt Justin eind april dat jaar naar Engeland. Daar ziet hij op tv dat er een internationaal opsporingsbericht voor hem is uitgevaardigd en dat hem twintig jaar cel in Amerika voor hem te wachten staat.
Op 2 mei 1998 wordt John ’s avonds gebeld. Hij neemt op, hoort iemand ademen maar er wordt niets gezegd. John heeft het gevoel dat het Justin is en legt neer. Jarenlang heeft hij zich dat verweten want de volgende dag hangt Justin zich in een verlaten parkeergarage op. Hij wordt 37 jaar. Na zijn dood blijkt dat er geen opsporingsverzoek bestaat. De zaak is ‘nog in onderzoek’.
In 2003 verklaart Brian Clough in een interview dat hij zich medeschuldig voelt aan de dood van Justin Fashuna: “Ik was verantwoordelijk voor hem omdat hij onder mijn verantwoordelijkheid als coach viel, maar ik heb hem toen hij het nodig had niet geholpen. Mijn reactie op zijn onthulling van zijn seksualiteit is één van de zaken waar ik het meest spijt van heb in mijn leven.”
In 2017 verschijnt er een Netflix documentaire “Forbidden Games: The Justin Fashanu Story”
In 2019 wordt door de bekende Engelse journaliste Amal Fashuna, zijn nicht, de dochter van John Fashuna, de ‘Justin Fashanu Foundation‘ opgericht met als doelstelling ‘het bestrijden van racisme en vooroordelen in professionele sporten en het bevorderen van de geestelijke gezondheid‘.
In 2020 wordt Justin Fashuna in de ‘English Football Hall of Fame’ ogenomen.
Voor wat betreft het openlijk uitkomen als homoseksueel in het profvoetbal, is er is nog een lange weg te gaan. Zo kwam pas in 2022 de toen 17-jarige Jake Daniels van Blackpool als tweede Engelse profspeler uit voor zijn homoseksualiteit. Toenmalig premier Boris Johnson, prins William en de aanvoerder van het Engelse team, Harry Kane van Tottenham Hotspur prijzen hem hiervoor.
Bij de vrouwen ligt het wat makkelijker. Sinds 2010 hebben al een tiental Engelse internationals laten weten dat ze lesbisch zijn, bijvoorbeeld Europees kampioene Jill Carter. Opmerkelijk genoeg speelde ze in de finale van het EK van 2022 tegen haar vriendin, de Duitse Ann-Katrin Berge. Ze zijn bij Chelsea ploeggenoten.
Terug naar het overzicht van het museum van opmerkelijke mensen.