Uit de serie Spreekwoorden in Beeld: Hoe een koe een haas vangt.
Categorie archief: Uncategorized
Bootje is los
Boskalis heeft de boot los getrokken.
Er gaan stemmen op of ze ook niet het Nederlandse vaccinatieprogramma los kunnen trekken. Maar goed, de boel vaart weer door het Suez-kanaal.
Boskalis had wel hulp van een graafmachientje. Dat is nu eenzaam achter gebleven.
Tot zover de scheepvaartberichten van vandaag.
Sensitivityreaders
Er is een nieuw fenomeen in literair Nederland: sensitivityreaders. Dat zijn mensen die door uitgevers worden ingehuurd om teksten van schrijvers op gevoeligheden te scannen. Een citaat uit een stukje uit de Volkskrant hierover:
‘Sensitivityreaders, ook wel diversity readers of beta readers genoemd […] zijn lezers die persoonlijke expertise hebben op een bepaald gebied en daardoor extra alert zijn op onjuistheden, vooroordelen, clichés en andere onwenselijke beeldvorming, vooral over personen uit gemarginaliseerde groepen.’
Het begrip kwam recent in het nieuws toen bekend werd dat de Amerikaanse agent die de licentierechten van Amanda Gormans werk verkocht – zij werd bekend door het voorlezen van gedicht ‘The Hill We Climb’ bij de inauguratie van de Amerikaanse president Joe Biden – contractueel had laten vastleggen dat de vertaling door niet minder dan drie sensitivityreaders diende te worden gelezen, ongeacht de achtergrond van de vertaler. Eerder ontstond er over de vertaling van dat gedicht ophef over de vraag of de jonge schrijfster Marieke Lucas Rijneveld vanwege haar witte huidskleur wel de aangewezen persoon was voor het vertalen van een tekst die over de zwarte ervaring in Amerika gaat. Zij trok zich daarop terug.
En gisteren ontstond er ophef over een nieuwe vertaling van het boek De goddelijke komedie (La Divina Commedia) van de dichter en schrijver Dante Alighieri, geschreven in het eerste kwart van de 14e eeuw. Ook al hebt u, net zoals ik, dit ongeveer 800 jaar oude boek nooit gelezen, toch kent u vermoedelijk één zin uit het boek en wel “Lasciati ogni speranza, voi ch’intrate “. Oké, wellicht niet in de Latijnse vorm, maar dan toch dan wel in de Nederlandse vertaling: ‘Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt’, al is het alleen maar omdat je die zin vaak aantreft op toiletten van cafés. De zin staat in het boek op een toegangsbord boven de poort die toegang biedt tot de hel.
In het boek bevinden zich in die hel volgens Dante niet alleen mensen als Plato, Socrates, Cicero en Vergilius maar ook de profeet Mohammed. In een nieuwe vertaling van het boek heeft de uitgever echter Mohammed uit de hel weg gelaten. Hij dacht dat het onnodig kwetsend zou kunnen zijn. Daarover ontstond de nodige ophef. Kan je zo maar een historisch werk veranderen omdat iets acht eeuwen later mogelijk gevoelig zou kunnen liggen?
Tja, sensitivityreaders, ik was mijn tijd weer eens tien jaar voor uit. In 2011 schreef ik een boek over de ondergang van de Titanic. Mijn uitgever Atlas zette een sensitivityreader aan het werk, ene Yvette. Ik moet zeggen, ze haalde er heel wat gevoeligheden uit.
Zie hieronder twee pagina’s uit het manuscript met suggesties en opmerkingen van Yvette. Om misverstanden te voorkomen, de zwarte teksten zijn van mij, de rode van haar.
(En dit waren nog de betere pagina’s van mij!)
Naar aanleiding van haar opmerkingen heb ik een aantal mogelijke gevoelige zaken aangepast. Zo heb ik van een vals spelende blinde man geen pianist maar een uitkijk gemaakt, van een man die de hele tijd irritant met zijn vingers op de tafel zat de trommelen een marconist en van een stuk drijvend wrakhout een ijsberg.
Veel van de gevoeligheden die zij constateerde (en dat waren er veel – “Hierbij het manuscript retour. Ik heb er veel werk aan gehad, en hoop dat de tekst er flink van opknapt.” – schreef zij aan mijn redacteur bij de uitgever) lagen op taalkundig gebied. Ze had bijna in alle gevallen gelijk en ik heb dan ook 99% van de door haar voorgestelde correcties overgenomen.
Ik kan dan ook van harte Yvette als meelezer aan bevelen. Zeker voor taalkundige gevoeligheden. Mijn boek voer er – in tegenstelling tot Titanic – wel bij. (Ik weet bijna zeker dat Yvette bij het lezen van de vorige zin direct haar rode pen zou oppakken.)
Op Mars
Het eerste voertuig dat op Mars rond reed was in 1997 een karretje dat de NASA de naam Sojourner had gegeven. Dit op afstand bestuurbare robotwagentje was vernoemd naar Sojourner Truth, een strijdster voor vrouwenrechten en afschaffing van de slavernij – toevallig heb ik in het kader van een serie portretten over opmerkelijke vrouwen uit de negentiende eeuw ooit een keer een portret over haar geschreven. (zie hier). De Sojourner kwam op Mars aan boord van de Mars Pathfinder. Deze ruimtesonde landde op 4 juli 1997 op de planeet.
Nadat de Sojourner uit de Pathfinder was gereden, reed het heel langzaam een klein rondje op de landingsplaats van de Pathfinder, welke was gelegen in de vallei Ares Vallis op het noordelijk halfrond van Mars.
De Sojourner bezig met zijn rondje, gefotografeerd door de Pathfinder op 12 december 1997; foto NASA JPL
Ruim twee maanden deden de Mars Pathfinder en de Sojourner er onderzoek. De Pathfinder maakte 16.500 beelden, deed metingen van de atmosfeer en fungeerde als meetstation en als wetenschappelijk tussenstation voor de Sojourner (geheugen, foto’s, communicatie). De Sojourner reed in totaal 100 meter over Mars, maakte ruim 500 foto’s en deed onderzoek naar stenen, rotsen, stof en zijn eigen wielsporen. Op 5 oktober 1997 verloor de NASA het contact met het wagentje.
Sindsdien hebben meer wagentjes van de NASA op Mars rondgereden. Zo landde in januari 2004 de Spirit op Mars. De verwachting van de NASA was dat dit karretje het 90 dagen op Mars zou volhouden. Hij zou het vijf jaar blijven doen.
Eén van de eerste foto’s van de oppervlakte van Mars die de Spirit ‘naar huis’ stuurde.
Drie weken nadat de Spirit op Mars was geland, landde aan de andere kant van de planeet de Opportunity. Dit karretje overtrof zelfs de meest stoute verwachtingen. Hij hield het liefst 14 jaar vol. Na een martiaanse stofstorm in 2018, die liefst drie weken duurde, ging het contact verloren.
Foto uit 2004 van de Eaglekrater, de krater op Mars waar de ruimtesonde lande, met op de achtergrond de Opportunity-lander en het spoor van de Opportunity; Bron: NASA;
De Opportunity reed uiteindelijk meer dan 45 km over de planeet. Onderweg maakt hij foto’s van dingen die hij tegenkwam, zoals deze foto van een meteoriet die ooit op Mars was beland.
De meteoriet die grotendeels uit ijzer en nikkel bestaat heeft de omvang van een basketbal. foto: NASA/JPL/Cornell
Hier onderzoekt de Opportunity met hulp van zijn robotarm de meteoriet.
De Curiosity die vier jaar later in augustus 2012 op Mars landde, bezocht een heel andere deel van de planeet en maakte onder andere foto’s van de heuvels en bergen op Mars.
De karretjes werden ook steeds groter zoals te zien is op een plaatje dat bevestigd zit aan de Perseverance, de laatste aanwinst op Mars.
Tegenwoordig rijden er op Mars zelfs karretjes rond die twitteren. Zo twittert de Curiosity Rover al drie jaar vrolijk vanaf de planeet. Regelmaat stuurt de ijdeltuit selfies naar Aarde. “Greetings from the Red Panet! I Took another selfie”
Ook de nieuwste aanwinst op onze buurmanplaneet, NASA’s Perseverance Mars Rover, is meteen begonnen met twitteren. Zo stuurde hij gisteren deze tweet vanaf, waarop je kan horen hoe de wind op Mars klinkt.
Op het plaatje klikken en dan op het filmpje klikken om het geluid van de wind op Mars te horen.
Je kan ook reageren op zijn twitter-berichten. Dat heb ik ook uiteraard gedaan.
Op mijn reactie heb ik van Perseverance nog geen antwoord gekregen. Dat communiceren gaat natuurlijk ook een beetje moeizaam. Het duurt zeven minuten voordat een bericht van Aarde bij Mars aankomt en als hij dan weer wat terug stuurt, dan zijn we al een kwartier verder.
Daarnaast speelt de tijdzone natuurlijk een probleem. Ik heb geen idee in wat voor een tijdzone Perseverance zich op Mars bevindt. Grote kans dat het een andere tijdszone is dan de West-Europese van mij. Mars draait in 24 uur, 37 minuten en 22 seconden om zijn as. Een Marsdag (een sol) duurt daarmee 2,7% langer dan een dag op Aarde. Dus elke dag is het tijdverschil weer anders . Dat is ook lastig voor de mensen van de NASA die met de sonde moeten communiceren. Ik citeer even een stukje uit de Wikipedia.
“[…] Er zijn een aantal landingsmodules geland op het oppervlak van Mars. Hierbij is wat betreft de tijdmeting steeds gebruikgemaakt van de plaatselijke zonnetijd, met behulp van een “Marsklok”. Hierop duren de uren, minuten en seconden steeds 2,7% langer dan ze op Aarde duren. Bij missies als de Mars Pathfinder (waarbij het robotwagentje de Sojourner op Mars landde), de Mars Exploration Rovers (met de Marswagens de Spirit en de Opportunity) en de Phoenix (waarbij de lander bij de noordpool van Mars landde), gebruikte de missieleiding deze “Marstijd”. Het programma was aangepast aan de lokale tijd op de plek van de landing, waardoor hun schema elke dag ongeveer 40 minuten meer achter ging lopen op een aardse dag. Veel teamleden gebruikten horloges die waren aangepast aan Martiaanse tijd.”
Die mensen van de NASA dragen dus een speciaal Mars-horloge! En nu ik het toch over die mensen van de NASA heb, het zou toch niet zo zijn dat één van hen stiekem namens de Perseverance zit te twitteren?
The Usual Suspects van de NASA: twitter ik met één van hen soms?
Weer wat Taalvoutjes
Op Twitter volg ik Taalvoutjes. Die houden zich – heel verrassend – met taal bezig, in bijzonder met taal waarbij iets fout gaat. Ik heb hier wel eens eerder wat tweets van Taalvoutjes geplaatst. Vandaag een vijftal recente tweets.
Voorspellingen 2021
Mijn vooruitblik voor het komende jaar
Januari: Het vaccinatieprogramma in Nederland begint met enige vertraging. Ons lans blijkt per ongeluk 10 miljoen placebo’s besteld te hebben.
Februari: Na drie weken vorst ligt er in Friesland een ijsvloer van 30 cm dik. Vanwege de coronamaatregelen gaat de Elfstedentocht echter niet door. “It sil helaas niet kunnen heve” vertelt Mark Rutte bij Jinek. Nadat een huilende Erbren Wennemars in hetzelfde programma een emotionele oproep doet om de tocht door te laten gaan, stelt Rutte – het is verkiezingstijd – een overheidscommissie in die de opdracht krijgt om te onderzoeken of Elfstedentocht toch misschien kan worden gehouden. In juli komt het advies. Onder bepaalde omstandigheden kan de tocht doorgaan.
Maart: Het CDA is verrassend de grote winnaar bij de Tweede Kamerverkiezingen. Thierry Baudet die slechts 1 zetel krijgt, dient een protest in tegen de uitslag. Hij wist zeker dat hij op zichzelf had gestemd, maar kreeg toch de mededeling ‘Dank u voor uw stem op het CDA’ te zien.
April: Donald Trump wint met 98% van de stemmen de door hem zelf georganiseerde tussentijdse verkiezing voor de Real President of the USA. Rusland erkent hem direct als de nieuwe Real President. Europa houdt vast aan Joe Biden.
Mei: Het onderzoekscomité Bellingcat onthult dat niet een geheimzinnige Japanner de bedenker van de Bitcoin is maar de Russische veiligheidsdienst FSB. De koers van de bitcoin stort daarop in tot minder dan een euro.
Juni: Nederland verliest al zijn drie wedstrijden op het EK. Frank de Boer neemt ontslag. Als antwoord op de vraag wie hem moet opvolgen mompelt hij “Ronald”. Onduidelijk is of hij hiermee zijn broer bedoelt of de een paar maanden eerder bij Barcelona ontslagen Ronald Koeman.
juli: Matthieu van der Poel wint de Tour de France. Op de Champs-Elysees verslaat hij in de slotetappe in een sensationele eindsprint Wout van Aert. De drie extra seconden bonificatie die hem dit oplevert, brengen hem net één seconde voorbij de Belg. Een week later wordt hij in Tokio ook Olympisch kampioen mountainbike. Wel verliest hij in de tv-studio een spelletje dammen van Jack van Gelder.
Augustus: Op de Olympische Spelen wint Sven Kramer de tien kilometer. Nadat hij met het schaatsen is gestopt, is hij gaan hardlopen. Tijdens zijn eerste wedstrijdje verbetert hij direct al het Nederlands record op de 10 km. Na afloop van de Olympische finale verklaarde een overgelukkige Kramer: “Eindelijk de 10 km. Ik twijfelde even of ik die Keniaan wel via de baan ernaast mocht inhalen, maar ik hoorde koningin Maxima schreeuwen dat ik er voorbij moest.
September: Vanuit zijn Griekse vakantiehuis leest Koning Willem-Alexander via een zoom-verbinding de troonrede voor. Hij begint met een excuus voor het feit dat hij niet lijfelijk aanwezig is. Hij heeft zich in de datum vergist. “We zijn betrokken, maar niet onfeilbaar’, aldus een geëmotioneerde koning
Oktober: Tijdens een rechtstreekse uitzending op de Russische staatstelevisie schrijft president Poetin de Russische oppositiepoliticus Aleksej Navalny een brief waarin hij hem een veilige terugkeer naar Rusland garandeert. Even later wordt Poetin met spoed naar een ziekenhuis afgevoerd. Onderzoek leert later dat de Russische geheime dienst er niet van op de hoogte was dat Poetin de brief tijdens de uitzending ook in de enveloppe zou stoppen en deze dicht zou likken. De enveloppe blijkt doordrenkt te zijn met het novichok-gif.
November: Vanwege de Brexit kennen de EU-landen geen verplichte quota meer voor de hoeveelheid af te nemen potjes Marmite. De export hiervan naar het Europese vasteland valt volkomen stil. In november is de berg onverkochte potjes marmite zo groot geworden, dat Engeland besluit om opnieuw het lidmaatschap van de EU aan te vragen. “We love Europe!”, aldus een opgetogen Boris Johson.
December: Als de laatste inwoner van een door een burgeroorlog verscheurd Yemen ook is ingeënt, is Nederland nog het enige land ter wereld, waarvan nog niet alle burgers zijn gevaccineerd. De Verenigde Naties besluiten om een team van medische specialisten naar Nederland te sturen om ons land te helpen met het vaccinatieprogramma. “Beste mensen, samen met de medici van de Verenigde Naties krijgen wij dat nare virus onder controle” verklaart een optimistische minister de Jonge op een persconferentie.
De beste manier om Monopoly te spelen
In mijn jeugd speelde ik vaak Monopoly. Voordat we begonnen hadden we soms al ruzie en wel over hoe de vraag hoe je de naam van het spel uitsprak. Ik zei keurig zoals het hoort ‘mo-no-polie’, maar ik had een vriendje die sprak het altijd uit als ‘mon-nop-pelie’, met de klemtoon op ‘nop’. Helemaal fout natuurlijk. Hij won het spel dan ook haast nooit. Hoe kan je het spel ook winnen als je niet eens weet hoe je de naam moet uitspreken?
Monopolie is een kwestie van geluk (de dobbelstenen), tactiek (welke straten probeer je te pakken te krijgen) en onderhandelings-vaardigheid. In dat laatste aspect was bijvoorbeeld het mon-nop-pelie’ vriendje heel slecht. “Als jij mij nou Vreeburg geef, dan krijg je van mij Electriciteitsbedrijf plus 100 gulden. Als je het niet doet, is het spel helemaal dood.” sprak ik met een zielig gezicht, waarop hij dan met een blij gezicht Vreeburg aan mij gaf. Geen idee wat er later van hem geworden is. Hij is vast sociaal werker of zoiets geworden.
De geluksfactor wordt gevormd door de twee dobbelstenen (en de Kans en Algemeen Fonds kaartjes die je trekt) . Met twee dobbelstenen is de kans het grootst dat je zeven bij elkaar gooit.
Van de zesendertig mogelijke uitkomsten geven er immers zes (1-6; 2-5; 3-4; 4-3; 5-2 en 6-1) zeven als uitkomst oftewel de kans dat je een zeven gooit is 6/36 *100% = 17%. Daarna volgen de kansen op een zes of op een acht, die zijn beide 14%. De kans dat je een twee (een dubbele één) of een twaalf (een dubbele zes) gooit is maar 3%.
De kans dat je tien gooit is 8%; altijd handig om te weten als je in de gevangenis zit en je hoopt in één keer op Vrij Parkeren – tien vakjes verderop – uit te komen (de kans dat dit met dubbel vijf lukt is 3%). Wij speelden altijd met de niet-officiële regel dat alle boetes in de pot kwamen en de pot was voor degene die op Vrij Parkeren kwam.
Voor wat betreft de tactiek hadden wij al snel door dat Utrecht en Groningen goede steden waren om te hebben en dat Amsterdam weliswaar leuk was om te hebben, maar dat het een dure stad was om huizen en hotels op te zetten en er kwamen ook nog eens weinig mensen op.
Even tussen haakjes, ik gebruik hier de straten- en steden-benamingen van de oer-Hollandse versie. Je hebt tegenwoordig allerlei versies. Zelf hebben wij twee versies. Een oude Hollandse versie die van Marianne was – op de deksel daarvan heeft ze tien keer haar naam geschreven, opdat haar jongere zusje niet zou denken dat het spel van haar was – en een ‘National Parks’ versie die we een keer op vakantie in Amerika hebben gekocht.
Om je kansen te vergroten, kan je allerlei statische analyses maken. Zo kan je de kans uitrekenen dat je op een bepaalde straat komt. Stel je staat bij voorbeeld op Start en je bent aan de beurt, wat is dan de kans dat je tijdens je beurt op Brink, Ons Dorp belandt? Daarvoor moet je drie groeien. Die kans is 6%. Stel nou dat je niet op Start staat, maar op Dorpsstraat, Ons Dorp, wat is dan de kans dat je op Brink belandt? Dan moet je twee gooien en zoals boven al opgemerkt is die kans maar 3%.
Echter, er is nog een manier om in één beurt van Dorpsstraat naar Brink te komen: dan moet je eerst een dubbele drie gooien, waardoor je op Kans belandt. Dan moet je hopen dat je een goede kaartje trekt, zoals ‘Ga naar de Kalverstraat’ of ‘Ga naar Start’. Omdat je dubbel had gegooid, is je beurt nog niet voorbij en dan heb je nog een kans om dan vanaf de Kalverstraat of Start op Brink te belanden. Hoe groot de kans is dat je zo’n Kans-kaart trekt, hangt af van af welke Kans-kaartjes al getrokken zijn. Ook zijn er nog een paar andere routes mogelijk (bijvoorbeeld dubbel drie -> Kans -> Ga naar Heerestraat -> dubbele zes -> zeven) om in één beurt vanaf Dorpsstraat op Brink te komen.) Hoe groot die kans is, weet ik niet. Niet zo groot denk ik, maar het is me veel te ingewikkeld om het uit te rekenen.
We gaan weer een vakje verder. Stel nu dat je op het Algemeen Fonds vakje vlak voor Brink staat. Dan is de kans dat je op de Brink belandt nul. Eén kan je niet gooien en de route via Kans verderop is ook uitgesloten, want om daar op te komen moet je vijf gooien en dat is geen dubbele en is je beurt afgelopen. Zo kan je voor elk vakje uitrekenen wat de kans is dat je op een bepaald vakje belandt. Daar kan je dan een groot wiskundig model van maken en met behulp ban lineaire programmering en Markov-ketens kan je uitrekenen hoe vaak mensen procentueel gezien op een bepaald vakje komen. Ik zal u de wiskundige formules achter het model besparen, vooral omdat ik er zelf ook niets van snap.
Twee mensen, Hannah Fry en Thomas Oléron-Evans van het University College London, snappen die formules wel en hebben uitgerekend welke vakjes van het monopolybord het vaakst worden bezocht. Het vakje wat het vaakst wordt aangedaan (6%) is het vakje van de Gevangenis, of als bezoeker (2%) of als bajesklant (4%). Heel verwonderlijk is dat niet, immers je kan het gewoon bezoeken maar je kan ook op meerdere manieren in de gevangenis terecht komen, zoals via het politieagentvakje, via een Kans- of een Algemeen fonds-kaart of door drie keer dubbel te gooien in één beurt.
De straat die het minst wordt aangedaan is de Leidsestraat (2,17%). Ook dat is wel te verklaren, want die straat kan je namelijk niet bereiken door zeven, het meest gegooide getal, te gooien. Immers zeven vakjes terug staat de politieagent die je naar de gevangenis stuurt en je kan dus niet op dat vakje staan.
Al met al is de Heerestraat in Groningen (3,17%) het vakje wat het vaakst wordt aangedaan, gevolgd door Station Noord (3,04%) en Vreeburg, Utrecht met 2,99%. Als je vervolgens rekening houdt met de prijzen van huizen en een hotel, dan kan je het beste, als je maar met één tegenspeler te maken hebt, gaan voor Arnhem en Utrecht. Heb je twee of drie tegenspelers probeer dan Utrecht en Groningen te krijgen en zijn het er vier of meer dan Rotterdam.
Ook schijnt het het beste te zijn om maar drie huizen op een straat te zetten. Pas als je al rijk bent, dan kan je dit uitbouwen naar hotels.
In dit YouTubefilmpje uit 2016 legt Hannah Fry het allemaal uit.
Dat Utrecht en Groningen goede steden waren om te hebben, wisten wij als kind zonder modellen ook al. Wij probeerden dan ook altijd zo snel mogelijk deze steden te krijgen en er huizen op te zetten. Een huis op een straat hebben, kan echter ook nadelen hebben. Er zijn namelijk twee Kanskaarten die je een huizenbelasting opleggen. Die moet je dus niet treffen,
Nu was het zo dat bij ons vroeger , we die huizen-kaarten konden herkennen. Er zat een plakbandje omheen. Mijn oudste broer was een keer zo kwaad toen hij voor de tweede keer in het spel een dergelijke kaart trok, dat hij ze allebei door midden scheurde. Mijn moeder was daar niet blij mee. Ze heeft de delen nog aan elkaar geplakt, maar door de plakbandjes kon je precies zien of ze boven op de stapel lagen. Trok je dus de Algemeen Fondskaart “Betaal ƒ 10 boete of neem een Kanskaart’ en op de Kanskaartstapel lag een kaartje met een plakbandje er op, dan was de keuze makkelijk. Tien gulden boete.
Een filmscenario
Er staat op de maan momenteel een Chinese voertuigje dat daar een gat van twee meter diep boort om stenen te verzamelen om die mee terug naar de Aarde te nemen.
Ik zie een filmscenario voor mij.
1. China boort op de maan. Tijdens het boren ontsnappen wat luchtbelletjes uit het gat. Nadat het Chinese voertuig vertrokken is, blijkt dat het een gigantische gasbel heeft aangeboord.
2. Het gas ontsnapt steeds sneller. De krachtige luchtstroom gaat als een soort stuwraket fungeren en duwt de maan heel langzaam richting aarde. Aanvankelijk heeft niemand iets in de gaten, behalve een gescheiden Amerikaanse geleerde die ergens helemaal alleen in een bos woont.
3. Hij heeft een foto van zijn ex-vrouw aan de wand hangen. Het valt de man op dat het maanlicht op zijn trouwdag om twaalf uur ’s nachts niet meer precies op het hart van zijn vrouw schijnt. Eerst denkt hij dat de foto niet goed hangt, maar het stof er om heen weerspreekt dat.
4. De man gaat allerlei berekeningen maken en komt tot de conclusie dat de maan richting aarde beweegt. Hij begrijpt niet waarom totdat zijn oog valt op een Chinees propagandafilmpje op internet waarop hij wat ontsnappende luchtbelletjes ziet. Dan snapt hij wat er is gebeurd.
5. Hij probeert de overheid te waarschuwen maar niemand gelooft hem. Dan belt hij zijn ex-vrouw, een NASA-astronaute die hem ook eerst niet gelooft, maar zich toch laat overtuigen. Zij slaagt er wel in om de autoriteiten te waarschuwen voor de komende wereldramp.
6. Er wordt met grote spoed een reddingsmissie naar de maan gestuurd om het gat te dichten. Aan boord een computernerd, een roekeloze geoloog die samen met de geleerde, die toevallig een expert is in het dichten van gaten, het gat gaat dichten, de missieleider die het niet zitten in de plannen van de geleerde en twee astronauten: zijn ex-vrouw en haar nieuwe vriend, toevallig ook een astronaut. Dat geeft de nodige spanningen aan boord.
De helden die de wereld gaan redden op een persconferentie vlak voor het vertrek naar de maan: van links naar rechts: Brad Pitt (een roekeloze geoloog ), George Clooney (de geleerde), Matt Damon (een computernerd), Andy Garcia (de nieuwe vriend van de ex), Julia Roberts (de ex) en Steven Soderbergh (de missieleider).
7. De missie landt op de maan. De wereld wacht gespannen af. Het dichten van het gat is geen gemakkelijke opgave. Veel weg schietende brokken maansteen. De geoloog raakt na een gevaarlijke actie waarbij hij de geleerde redt gewond en kan niet verder. Uiteindelijk slagen de overige leden van het team er in om het gat te bereiken. Ze moeten er in afdalen. Omdat de geoloog er niet meer bij is, daalt de nieuwe vriend van de ex-vrouw nu samen met de geleerde af in het gat om het met een soort plofstof te dichten.
8. Ze kunnen niet bij de goede plek komen. Daarom offert één van de twee zich op. Met een dramatisch gebaar laat hij zich verder zakken in het gat. Slaagt hij er in om op de goede plek te komen en met de plofstof het gat te dichten? Er volgt een ontploffing en dan? Ja! Er spuit geen gas meer uit het gat en de maan stopt met bewegen richting Aarde en begeeft zich in een nieuwe baan om de Aarde. De wereld is gered. Dan klautert er iemand uit het gat. De astronaute aan de rand staat gespannen te kijken wie het is.
Doek.
Monthy Pyton Philosophy footbalmatch
Uit de tijd dat er nog publiek bij voetbalwedstrijden mocht zijn (en Monthy Python het wedstrijdverslag deed): Griekenland – Duitsland.
Op de afbeelding klikken om naar het filmpje op YouTube te gaan.
Zie hieronder het commentaar van de verslaggever.
“Good afternoon, and welcome to a packed Olympic stadium, München for the second leg of this exciting final. And here come the Germans now, led by their skipper, “Nobby” Hegel. They must surely start favourites this afternoon; they’ve certainly attracted the most attention from the press with their team problems. And let’s now see their line-up.
DEUTSCHLAND [Germany]
1 LEIBNITZ
2 I. KANT
3 HEGEL
4 SCHOPENHAUER
5 SCHELLING
6 BECKENBAUER
7 JASPERS
8 SCHLEGEL
9 WITTGENSTEIN
10 NIETZSCHE
11 HEIDEGGER
The Germans playing 4-2-4, Leibniz in goal, back four Kant, Hegel, Schopenhauer and Schelling, front-runners Schlegel, Wittgenstein, Nietzsche and Heidegger, and the mid-field duo of Beckenbauer and Jaspers. Beckenbauer obviously a bit of a surprise there.
And here come the Greeks, led out by their veteran centre-half, Heraclitus.
GRIECHENLAND [Greece]
1 PLATO
2 EPIKTET
3 ARISTOTELES
4 SOPHOKLES
5 EMPEDOKLES VON ACRAGA
6 PLOTIN
7 EPIKUR
8 HERAKLIT
9 DEMOKRIT
10 SOKRATES
11 ARCHIMEDES
Let’s look at their team. As you’d expect, it’s a much more defensive line-up. Plato’s in goal, Socrates a front- runner there, and Aristotle as sweeper, Aristotle very much the man in form. One surprise is the inclusion of Archimedes.
Well here comes the referee, K’ung fu-tsze and his two linesmen, St Augustine and St Thomas Aquinas. And as the two skippers come together to shake hands, we’re ready for the start of this very exciting final. The referee Mr Confucius checks his sand and they’re off! Nietzsche and Hegel there. Karl Jaspers number seven on the outside, Wittgenstein there with him. There’s Beckenbauer. Schelling’s in there, Heidegger covering. Schopenhauer.
And now it’s the Greeks, Epicurus, Plotinus number six. Aristotle. Empedocles of Acragus and Democratus with him. There’s Archimedes. Socrates, there he is, Socrates. Socrates there, going through. There’s the ball! There’s the ball. And Nietzsche there. Nietzsche, number ten in this German side.
Well right now we’re going back to the Olympic stadium for the closing minutes of the Philosophy Final, and I understand that there’s still no score. Well there may be no score, but there’s certainly no lack of excitement here. As you can see, Nietzsche has just been booked for arguing with the referee. He accused Confucius of having no free will, and Confucius he say, “Name go in book”. And this is Nietzsche’s third booking in four games.
And who’s that? It’s Karl Marx, Karl Marx is warming up. It looks as though there’s going to be a substitution in the German side. Obviously the manager Martin Luther has decided on all-out attack, as indeed he must with only two minutes of the match to go. And the big question is, who is he going to replace, who’s going to come off. It
could be Jaspers, Hegel or Schopenhauer, but it’s Wittgenstein! Wittgenstein, who saw his aunty only last week, and here’s Marx.
Let’s see if he can put some life into this German attack. Evidently not. What a shame. Well now, with just over a minute left, a replay on Tuesday looks absolutely vital. There’s Archimedes, and I think he’s had an idea. EUREKA!
Archimedes out to Socrates, Socrates back to Archimedes, Archimedes out to Heraclitus, he beats Hegel. Heraclitus a little flick, here he comes on the far post, Socrates is there, Socrates heads it in! Socrates has scored! The Greeks are going mad, the Greeks are
going mad. Socrates scores, got a beautiful cross from Archimedes. The Germans are disputing it. Hegel is arguing that the reality is merely an a priori adjunct of non-naturalistic ethics, Kant via the categorical imperative is holding that ontologically it exists only in the imagination, and Marx is claiming it was offside.
But Confucius has answered them with the final whistle! It’s all over! Germany, having trounced England’s famous midfield trio of Bentham, Locke and Hobbes in the semi-final, have been beaten by the odd goal, and let’s see it again. There it is, Socrates, Socrates
heads in and Leibnitz doesn’t have a chance. And just look at those delighted Greeks. There they are, “Chopper” Sophocles, Empedocles of Acragus, what a game he had. And Epicurus is there, and Socrates the captain who scored what was probably the most important goal of his career.
John Lennon 80 jaar
Vandaag zou John Lennon tachtig jaar zijn geworden, imagine …..
De IG Nobelprijs (2)
Vorige week schreef ik een stukje over de IG Nobelprijs. Inmiddels zijn de prijzen van dit jaar uitgereikt. Drie Nederlandse psychiaters hebben de prijs voor geneeskunde gekregen en wel voor hun onderzoek naar misofonie. ‘Wie aan deze ziekte lijdt, verdraagt het niet als anderen hoorbaar kauwen, slikken, zwaar ademhalen, smakken, slurpen of op hun toetsenbord rammen.’ aldus de Volkskrant. Eerlijk gezegd vind ik dit wel een ‘normaal’ onderzoek.
Leuker vond ik de IG Nobelprijs voor Management. Die werd toegekend aan vijf Chinese huurmoordenaars die aantoonden dat een huurmoordenaar te veel betalen tot problemen leidt maar te weinig betalen ook.
De Amerikaanse huurmoordenaar Charles Harrelson. Zijn zoon Woody Harrelson zou later een bekend filmacteur worden.
Ik citeer even de Volkskrant over de reden dat de vijf Chinezen de prijs kregen.
“Ook als onderaannemer van een huurmoord ga je voor jaren de bak in. Een Chinese zakenman bood een huurmoordenaar in 2013 2 miljoen yuan (247 duizend euro) om een concurrent uit de weg te ruimen. De hitman besloot de opdracht door te schuiven naar een tweede huurmoordenaar voor de helft van de prijs. De tweede gaf de klus door aan een derde, de derde contracteerde een vierde en de vierde besteedde de klus uit aan nummer vijf.
Die was zo gepikeerd over de lage prijs (inmiddels omgerekend zo’n 12 duizend euro) dat hij naar het slachtoffer stapte en hem adviseerde zijn eigen dood in scène te zetten. Zo kwam de politie alle betrokkenen op het spoor. Ze zitten tussen de 2,5 en 5 jaar in de gevangenis wegens poging tot moord.”
President Trump won ook een IG Nobelprijs. Wel moet hij zijn prijs in de categorie ‘medische educatie’ delen met zeven andere regeringsleiders: Boris Johnson (Engeland,) Jair Bolsonaro (Brazilië), Modi (India), Vladimir Putin (Rusland,) Erdogan (Turkije) López Obrador (Mexico), Berdimuhamedow (Turkmenistan) en Lukashenko (Belarus). Gezamenlijk kregen ze de prijs voor het laten zien dat tijdens een coronacrisis politici een directer effect hebben op leven en dood dan wetenschappers en artsen.
Come dance with me
TV-producent Reinout Oerlemans, hij woont en werkt in Los Angeles, heeft volgens het AD de ‘holy grail in tv-land bereikt. Hij heeft het format van een dansprogramma aan CBS verkocht.
Nu is het strikt formeel gezien taalkundig niet mogelijk om de holy grail te bereiken – immers de uitdrukking ‘naar de heilige graal streven’ betekent ‘iets willen bereiken wat niet te bereiken is’ – maar Reinout Oerlemans heeft het toch maar mooi bereikt. (Iets wat noch Harrison Ford in ‘Indiana Jones and the last Crusade’ noch John Cleese in ‘Monty Python and the Holy Grail’ lukte.)
Het bedrijf van Oerlemans gaat het programma produceren. Het format – ‘getalenteerde kinderen leren onervaren volwassenen dansen; dat is een ongelooflijk sterk fundament’, aldus Oerlemans. – is bedacht door LL Cool J en Chris O’Donnell. Deze twee acteurs spelen in de uitermate succesvolle CBS-politieserie ‘NCIS Los Angeles’, iets wat ongetwijfeld heeft geholpen om bij CBS binnen te komen.
Dankzij relaties ben ik in bezit gekomen van beelden van de eerste opnamedag. Daarop is te zien dat de onervaren volwassen in de eerste aflevering leren volksdansen (of noem je dat volks te dansen?).
(afbeeldingen afkomstig van de site van het Nationaal Archief; collectie Anefo; fotograaf onbekend.)
‘Of het format ook in Nederland te zien gaat zijn, is nog onduidelijk. Al zegt Oerlemans wel dat hij mogelijkheden ziet om Come dance with me wereldwijd uit te rollen’ , aldus het AD. Ik mag hopen van wel.
Hei’t drok?
Uit de serie ‘Heb je haast?’ Hei’t drok?
Drenthe, 31 augustus 2020.
Hitterecord
Op 25 juli 2019 werd er in Nederland een nieuw hitterecord gemeten. In Gilzen-Rijen werd het die dag liefst 40,7 graden. De mussen vielen die dag dood van het dak af.
Afbeelding ter illustratie. (Het heeft weinig zin om een foto van een dak zonder mussen te laten zien; daarom een foto van een roodborstje op onze schutting, genomen op een andere dag.)
Een temperatuur van 40,7 graden in de zomer wordt echter in Death Valley, gelegen in Californië op de grens met Nevada, als frisjes ervaren. Wij zijn er wel eens op vakantie geweest toen het 124 graden Fahrenheit was – dat is 51 graden Celsius.
Ik kan u verzekeren, dat is warm.
Gisteren is er in Death Valley een nieuw wereldrecord gevestigd. Het werd er 130 graden Fahrenheit oftewel 54,5 graad Celsius.
Weliswaar is er elders – in Libië in 1922 (57,8 graden Celsius), in Tunesië in 1931 ((55 graden Celsius) – en in Death Valley zelf in 1913 (56,5 graden Celsius), een iets hogere temperatuur gemeten, maar men gaat er vanuit dat die metingen niet kloppen. (Discussies hierover willen nog wel eens verhit oplopen.) De Piet Paulusma’s e.d. van Amerika gaan nog na of de meting van gisteren betrouwbaar is en zo ja, dan hebben we een nieuw wereldrecord.
p.s. In 2017 zagen wij op het bord bij het Visitor Center in Death Valley een temperatuur staan van liefst 718 graden Fahrenheit (381 graden Celsius)
Maar naar alle waarschijnlijkheid was deze temperatuurmeting niet juist.
De planeet Mars deel 9: Speuren op Mars.
Donderdag 30 juli vertrok vanaf het Cape Canaveral Air Force Station in Florida – om precies te zijn om 7.50 uur plaatselijke tijd (EDT); het gaat om de details – een Atlas V raket met aan boord de Mars Perseverance Rover.
De lancering van de Atlas V raket op 30 juli. Image Credit: NASA/Joel Kowsky
Zie hierboven en hieronder de neuskegel van de raket waarin de Mars Perseverance Rover zich bevindt. (Afbeelding NASA.)
De neuskegel opengeklapt. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
De Perseverance Rover is onderweg naar de Jezero Crater op Mars. Dat is nu een droge krater, met een diameter van 49 km. Hij is ontstaan door een meteorietinslag. Vroeger heeft hier naar alle waarschijnlijkheid langdurig water in gestaan. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat er zich een vorm van leven heeft ontwikkeld, waarvan sporen nu terug te vinden zouden kunnen zijn, bijvoorbeeld in de vorm van (versteende) bacteriën.
De bedoeling is dat de Perseverance Rover op 18 februari 2021 op Mars landt. De landing gebeurt op een spectaculaire wijze. Ik citeer even uit een mooi groot verhaal van Julian Huijbregts op Tweakers.net.
“De capsule waar Perseverance in zit, bereikt de atmosfeer met een snelheid van zo’n 21.000 km/u. Door de vorm en de massa van de capsule neemt die snelheid tijdens de daling snel af en op een hoogte van zo’n 11 km, als de snelheid is gezakt naar zo’n 3000 km/u, klapt er een grote parachute uit om de capsule verder af te remmen. Die 88 kg wegende parachute is 21,5 meter breed en gemaakt van nylon-, Technora- en kevlarvezels.
Afbeelding © NASA/JPL-Caltech
Op een hoogte van zo’n 8 km wordt het hitteschild losgelaten en wordt de radar van Perseverance geactiveerd om te bepalen hoever er nog te gaan is. Als een hoogte van 1,6 km is bereikt, wordt de landing stage waar Perseverance aan vastzit, losgekoppeld van de capsule en maakt deze een korte vrije val. Vervolgens worden de acht raketboosters van de landing stage ingeschakeld om verder af te remmen, en de vallende capsule en parachute te ontwijken.”
Afbeelding © NASA/JPL-Caltech
“De boosters remmen de landing stage af tot een snelheid van 2,7 km/u en op een hoogte van 20 meter wordt de sky crane-manoeuvre uitgevoerd. Perseverance zit met drie nylonkabels vast aan het landingsgedeelte en wordt zachtjes naar beneden getakeld. Als Perseverance voet aan de grond heeft gezet, worden de kabels losgekoppeld en maakt de landing stage een ontwijkende manoeuvre.”
Van 21.000 km per uur afremmen naar 2,7 km per uur. Dat is nog eens flink op het rempedaal drukken. Eenmaal veilig geland op Mars gaat de Rover aan het werk.
De Perseverance Rover veilig op Mars, althans dat is de bedoeling van NASA; afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
De voornaamste doelstelling van de missie is om op zoek te gaan naar sporen van leven op Mars of zoals de NASA het zelf formuleert: “Main Job: The Perseverance rover will seek signs of ancient life and collect rock and soil samples for possible return to Earth”.
(‘possible return‘; ze houden een slag om de arm.)
Een belangrijk onderdeel is het verzamelen van bodemmonsters en deze vervolgens naar de Aarde te sturen. Daarvoor is een ingenieus plan bedacht. Allereerst boort het wagentje op zo’n dertig plaatsen in de grond en verzamelt daarbij telkens ongeveer 20 gram aan materiaal.
De rover druk bezig met het opboren van materiaal; Afbeeldingen credit NASA/JPL-Caltech
De Perseverance Rover analyseert vervolgens het opgegraven materiaal in zijn eigen ingebouwde laboratoriumpje en zendt de resultaten van deze analyse naar de Aarde. Tot zover niets nieuws onder de zon. Iets soortgelijks deed zijn voorganger, de Curiousity, namelijk ook al.
Maar nu komt het unieke van deze missie. Het is de bedoeling om de buisjes met Mars-materiaal vervolgens naar de Aarde te sturen opdat het materiaal hier uitgebreid geanalyseerd kan worden. Een mooi plan met een klein maar hinderlijk probleem. De Perseverance Rover kan niet opstijgen.
Daar heeft men echter het volgende op bedacht. De Rover gooit de dertig buisjes op de planeet.
De rover, druk doende om het oppervlakte van de planeet met buisjes te bevuilen. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
Dan moeten we vervolgens tot 2028 wachten op de Mars Sample Return Lander die in de buurt van de Perseverance Rover gaat landen.
Veilig geland zet deze zijn zonnepanelen uit en gaat aan het werk.
Eén van de dingen die hij doet is een karretje, de Sample Fetch Rover, op pad sturen die de buisjes gaat verzamelen.
Go Fetch Go! Zoek de buisjes. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
Te hopen is dat de buisjes niet onder het stof verdwenen zijn tegen die tijd. Er kunnen nog wel eens zandstormen optreden.
Curiosity vlak na zijn landing in 2012 (links) en zes jaar later, wat stoffig, tijdens een zandstorm. Foto’s van de NASA zoals weergegeven op de site van Tweakers.
Als Fetch de buisjes gevonden heeft, brengt hij ze terug naar de Sample Return Lander, waar de buisjes in een soort mandje worden gestopt.
Vervolgens wordt de capsule met buisjes in een raket vanaf Mars de ruimte ingezonden.
Aangekomen in de ruimte wordt de capsule met de buisjes uit de raket gezet.
De raket stoot de capsule met buisjes af. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
Daar wordt de capsule opgewacht door de ESA’s Earth Return Orbiter, die door de ESA in samenwerking met de NASA wordt gebouwd.
Hij vangt de capsule en vliegt dan met de capsule met de Mars-monsters – ik bedoel de grond; niet levende Mars-monsters; War of the Worlds – terug naar de Aarde.
In 2031 is de Earth Return Orbiter dan terug bij de Aarde – home, sweet home – en laat de capsule met hulp van een ‘NASA entry capsule‘ op Aarde landen en voilà, mission complete. (Aan de laatste drie woorden kunt u wel zien dat het een internationale missie is.)
Tot zover het plan. Een klein maar niet onbelangrijk detail is wel dat al die apparaten, op de Perseverance Rover na, nog deels ontworpen en gebouwd moeten worden. Dus het is nog even afwachten of alles volgens plan verloopt. “I love it when a plan comes together”.
Om echter niet alle eieren / buisjes in één mandje te stoppen gaat de Perseverance Rover ook allerlei andere onderzoekingen op Mars doen. Hij is daartoe rijkelijk uitgerust. Zie hier:
Rechts op arm bevinden zich ‘Sherloc’ en ‘Watson’ die gaan speuren op Mars. Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
En als kers op de kaart heeft hij ook een mini-helikopter bij zich.
Waag het niet om het ding een drone te noemen.; Afbeelding credit NASA/JPL-Caltech
Maar goed, tegen de tijd dat we de resultaten van dit alles hebben – ergens tussen 2030 -2040 – zal ik in de tiende en laatste aflevering van deze serie over de uitkomsten schrijven. Hopelijk weten we dan of er ooit leven op Mars is geweest.
Uit de ‘De tijd : dagblad voor Nederland; d.d. 07-12-1970
p.s. Vindt u in uw achtertuin merkwaardige onbekende buisjes, wie weet, misschien zijn die wel afkomstig van Mars-bewoners.