Een telefax –  een samentrekking van het Griekse woord ‘tele‘ (ver) en de Latijnse woorden ‘fac simile‘ (“maak gelijkend”)‘  – is een soort kopieermachine op afstand. Je kan met een telefax via het telefoonnet kopieën van documenten en/of afbeeldingen naar een andere telefax sturen.

De telefax is al meer dan 150 jaar oud. Ene Alexander Bain bedacht in 1843 een apparaat dat hij ‘kopieertelegraaf’ noemde en wat we zouden kunnen beschouwen als het allereerste faxapparaat, ware het niet dat het apparaat het niet deed. Wel kreeg Bain patent op zijn idee. Een zekere Frederick Bakewell verbeterde in 1851 het apparaat van Bain en demonstreerde zijn vinding op de wereldtentoonstelling van 1851 in Londen.

In 1881 kwam de Schotse uitvinder Shelford Bidwell  met de ‘telephotograph’, de eerste faxmachine die het bericht optisch scande met behulp van een lichtgevoelige cel.

Een faxapparaat uit 1895. De over te sturen afbeelding zat om een rol gebonden.

De Duitser Arthur Korn verbeterde in 1905 dit apparaat en met behulp van zijn ‘faxmachine’ werd in 1908 een foto van een juwelendief uit Duitsland naar de politie in Londen gestuurd, waarop deze daar kon worden aangehouden.

We slaan nu een kleine tachtig jaar over in de geschiedenis van de fax en komen dan aan in 1985 waar we Martin van Neck aantreffen. Hij is bij PTT Telecom de kostenspecialist randapparatuur zakelijke markt en in die functie maakt hij ook kostenanalyses van telefaxen die de PTT op de zakelijke markt verkoopt.

Een advertentie van de PTT  uit 1988 voor een telefax .

Pas in de jaren tachtig brak de fax door in de zakelijke wereld. Dit was aan de Japanners te danken die nieuwe betaalbare faxapparaten ontwikkelden. (De Japanse zakenwereld had in die tijd behoefte aan een apparaat waarmee op een snelle manier teksten met de afwijkende Japanse tekens konden worden verstuurd zonder dat die eerst in het ‘normale’ alfabet moesten worden omgezet.)

Ook in Nederland brak de fax door. Vooral het feit dat je een kopie van een document binnen drie minuten van locatie A naar locatie B kon transponeren was een groot voordeel, al had niet iedereen dit door. Zo zaten wij ooit eens in vergadering te wachten op de marketingprognose voor een bepaald product. De marketingman die elders verbleef stuurde zijn cijfers per fax naar ons toe.  Onze (ontvangende) fax stond in de postkamer. Toen we daar even later gingen informeren of de fax van de marketingman was binnen gekomen, zei de dame van de postkamer “Ja hoor, ik heb hem in een enveloppe gestopt voor de dagelijkse postbezorging en hem net afgegeven.” 

In 1985 waren er in Nederland maar twee grote aanbieders van telefaxen actief op de Nederlandse markt. De ene partij was Canon, de andere was de PTT. Hoewel het niet mocht – kartelvorming –  was er impliciet toch een soort van prijsafspraak.  Maar hoe dat in zijn werk ging, is echter de cliffhanger voor morgen.

De schurken Canon en PTT aan het werk?