Mark Rutte stelt als VVD-lijsttrekker voor om de bijstandsuitkering met 5% te verlagen. Hij vindt het namelijk onzin dat iemand met een bijstandsuitkering ook vakantiegeld krijgt en wil daarom deze post afschaffen.

Even los van de discussie of mensen in de bijstand recht op vakantiegeld hebben – ze zullen toch ook kinderen hebben die wel eens op vakantie willen; al zal het vakantiegeld hier waarschijnlijk niet vaak voor worden gebruikt –  komt de afschaffing van het vakantiegeld de facto neer op een verlaging van de bijstandsuitkering met ongeveer 5%.

Nu geldt de bijstand als een bestaansminimum, dus dat daar nog eens 5% van af kan in deze tijden waarin de inflatie weer naar de 2% kruipt is opmerkelijk. De reden dat Rutte de bijstand wil verlagen, is dat mensen dan “harder gaan lopen” om uit de uitkering te geraken.

1982: Demonstratie tegen verslechtering van de positie en inkomen van vrouwen met bijstand in Den Haag; foto Marcel Antonisse; Nationaal Archief

Nu citeer ik even een stukje van NU.nl: ‘Volgens Rutte zal de werkloosheid verdwijnen door de economische groei en de vergrijzing. Daarom moet de bijstandswet worden aangepast. “We sleuren iedereen de arbeidsmarkt op. Om te beginnen krijgen jongeren tot 27 jaar géén bijstand meer. Uiterlijk over vier jaar sluiten we de bijstandswet voor iedereen die niet arbeidsongeschikt is, want dan is er letterlijk werk voor iedereen”. […] ‘De VVD’er denkt met zijn aanpak circa 300.000 mensen aan het werk te helpen. Slechts 25.000 tot 30.000 personen zullen er ook dan niet in slagen aan de slag te komen. “Voor hen treffen we een nette regeling.”

Dit is overigens geen recent citaat. Rutte zei dit in 2006. Een groot ziener was hij toen duidelijk niet, want twee jaar later begon de economische crisis en liep de werkloosheid op tot bijna 700.000. Maar goed, de VVD denkt ook vandaag de dag nog steeds dat iedereen die in de bijstand zit aan het werk kan.

Ik heb daarom even naar de cijfers op de CBS-site gekeken. Dan zien we dat er in december 2016 516.000 personen een bijstandsuitkering ontvangen. Daarvan hebben er 49.500 mensen ook een AOW-uitkering. Nu wist ik eerlijk gezegd helemaal niet dat je naast je AOW-uitkering ook bijstand kon krijgen, maar er blijken omstandigheden te zijn waarin een AOW-uitkering niet voldoende is om van te leven (bijvoorbeeld in die gevallen dat je geen volledige AOW-uitkering krijgt; dat treft vooral mensen die niet vanaf hun vijftiende in Nederland hebben geleefd. Dat zal voor veel immigranten gelden). Deze 65+ mensen met een (gedeeltelijke) bijstandsuitkering zullen zeker niet meer aan het werk raken, dus voor deze 10% van de bijstandsgerechtigden is de afschaffing van het vakantiegeld sowieso een verlaging en echt niet een stimulans om harder te gaan lopen.

Daarnaast zitten er nog behoorlijk veel mensen in de bijstand die (soms deels) arbeidsongeschikt zijn of vanwege andere reden geen werk kunnen vinden. Onderzoek van Divosa – dat is de vereniging van leidinggevenden in het sociaal domein – toont aan dat “grofweg twee derde van de bijstandsgerechtigden serieuze belemmeringen heeft om aan het werk te komen. Mensen in de bijstand kampen relatief vaak met psychische of lichamelijke klachten. Anderen hebben een verouderde of geen opleiding of kunnen bijvoorbeeld niet goed genoeg lezen, schrijven of rekenen. Ook leeftijd is een grote belemmering. Mensen van 50 jaar en ouder komen nauwelijks meer aan het werk.” Ook deze groep zal ondanks een verlaging van de bijstand niet snel werk vinden.

Dan houden we nog maar ongeveer 25% over. Ongetwijfeld zullen er in deze groep best een hoop mensen zitten die niet willen werken, maar om specifiek deze mensen te ‘stimuleren om ‘harder te gaan lopen’ is een algemene verlaging van de bijstandsuitkering voor alle mensen die in de bijstand zitten geen goed idee. Daarmee straf je een veel grotere groep bijstandstrekkers die best zouden willen werken maar niet aan het werk komen. Dat is in deze tijden – Rutte: ‘Alle mensen moeten voelen dat het beter gaat’ – een beetje raar om het voorzichtig te zeggen.