De bekendste dichtregel van Nederland luidt waarschijnlijk: “Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan, rijen ondenkbaar ijle populieren als hoge pluimen aan den einder staan;”

Ze zijn afkomstig uit het gedicht ‘Herinnering aan Holland ’ van Hendrik Marsman.

Hendrik Marsman publiceerde het gedicht in 1936. Hij was toen 36 jaar oud. Marsman verbleef vaak en lang in het buitenland. Vermoedelijk heeft hij het gedicht in Frankrijk geschreven.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, bevond hij zich samen met zijn vrouw ook in Frankrijk. Hij besloot om samen met een twintigtal andere vluchtelingen met een boot van Bordeaux naar Engeland af te reizen, maar zou er niet aankomen.

 Hendrik Marsman en zijn vrouw Rien Marsman-Barendregt.

Op 21 juni 1940 werd het schip, de Berenice, in de golf van Biskaje (vermoedelijk) getorpedeerd door de Duitse onderzeeër U65. (Sommige bronnen houden het echter op een ontploffing in de machinekamer.) Alleen de acht personen die zich aan dek bevonden, waaronder Marsman’s vrouw Rien Marsman-Barendregt, zouden de ramp overleven.

Marsman bevond zich benedendeks en stierf op veertigjarige leeftijd. Op de site van het Literatuurmuseum staat een uitgebreid verhaal over het overlijden van Marsman. Ik citeer even een paar regels.

“Alleen wie zich op dat moment bovendeks bevindt heeft een kans de ramp te overleven. Voor slechts acht van de 47 opvarenden is dat het geval: de kapitein, zes bemanningsleden en – als enige van de vluchtelingen – Rien Marsman. Haar redding heeft ze te danken aan twee nogal triviale omstandigheden: als enige passagier draagt ze permanent een zwemvest aan boord, en ook bevindt ze zich als enige passagier op het bovendek, waar ze bezig is het ontbijt klaar te maken.

Volgens Riens eigen verhaal is ze door de explosie in zee geslingerd en heeft ze zich drijvende kunnen houden aan een stuk wrakhout. Ze wordt opgepikt door een schip dat vanaf Bordeaux met de Berenice in konvooi voer. Daarmee bereikt ze Engeland, waar een maandenlang verblijf in ziekenhuizen volgt. Rien heeft dermate zware verwondingen aan haar voet opgelopen dat ze meermalen moet worden geopereerd”

Tijdens de oorlog raakte ze bevriend met Koningin Wilhelmina. Rien Marsman-Barendregt zou in 1948 onder de titel ‘Haar werk ging door’, een boek over het verblijf van prinses Juliana in Canada schrijven. Ze stierf in 1953 op 56-jarige leeftijd.

Ik moest gisteren opeens aan het gedicht van Marsman denken toen ik al fietsend in onze gemeente een bedrijf bezig zag met het omzagen van een ‘rij ondenkbaar ijle populieren’.

Het is maar goed dat Marsman niet heden ten dage in onze gemeente leefde. Dan zou het gedicht er ongetwijfeld heel anders uit hebben gezien.