Valt u iets op aan deze foto die Marianne ruim twintig geleden maakte toen ik met de oudste dochter terugkeerde van de creche? Ik bedoel niet dat ik er nog zo jeugdig, knap en slank uit zie en ook niet dat de dochter zo lief met haar handje naar haar moeder zwaait.

Nee, het gaat me hier om de voetjes van mijn dochter. Ze draagt geen schoenen of slofjes, alleen maar sokjes! Geen idee waarom. Het is niet zo dat het zo warm is bijvoorbeeld en ze geen schoenen of slofjes hoeft te dragen – we dragen allebei een jas. Het is ook niet zo dat ze nooit slofjes mee kreeg naar de crèche, zoals onderstaande foto overduidelijk laat zien.

Deze foto zo bekijkend, bedenk ik nu dat we haar misschien iets betere tafelmanieren hadden moeten bijbrengen.

Maar goed, ik heb dus geen idee waarom ze geen schoentjes aan heeft. Ze zal ze niet verloren zijn, want dat zou ik nog wel weten. Dat overkwam haar jongere zusje namelijk. Die had een keer de schoentjes van haar zus aan – de allereerste schoentjes nog wel; maat 21 – en zat in een stoeltje voorop de fiets toen we de landgoederenroute in Wassenaar fietsten. We waren al bijna weer thuis, toen we opeens zagen dat ze nog maar één schoentje aan had. De andere was weg. Shit!

Marianne fietste met de dochter door naar huis. Ik keerde om en fietste de hele route weer terug – door Den Haag, Wassenaar, Voorschoten en Leidschendam – ondertussen op de grond kijkend of ik ergens een schoentje zag liggen. Nergens een schoentje te zien. Nou hielp het ook niet dat het herfst was en er veel bladeren op de grond lagen.

Daardoor hebben we van de allereerste schoentjes van de dochter alleen nog maar het rechterschoentje, het linker exemplaar ontbreekt. Dus mocht iemand een soortgelijk schoentje ergens in Wassenaar of omgeving zien liggen, gaarne contact opnemen.

Het schoentje is wel erg afgetrapt. Ik kan me niet herinneren dat mijn dochter nou zo’n voetballertje was, dus waarom dit schoentje zo afgetrapt is? Geen idee.

Maar goed, ze draagt op de foto dus geen schoentjes. Marilyn Monroe zei ooit eens: “Geef een meisje de juiste schoenen, en ze kan de wereld veroveren.”

Opeens gaat het hard. Onlangs overleed Roger Moore die de rol van Ivanhoe speelde en van de week blies Adam West de laatste adem uit. William West Anderson, zoals Adam West in werkelijkheid heette, is 88 jaar oud geworden. Hij speelde in de zestiger jaren de rol van Batman in de gelijknamige tv-serie. Daarmee is weer een hoofdrolspeler uit één van de series van mijn jeugd overleden.

Batman was een opmerkelijke serie gebaseerd op het bekende stripverhaal. Dat laatste zag je ook heel opvallend terug in de kleurrijke tekstplaatsjes die tijdens de gevechten in beeld verschenen.

Het is overigens een vreselijk gedateerde serie die je beslist niet terug hoeft te kijken. Dit in tegenstelling tot de derde serie – naast Ivanhoe en Batman – die ik in mijn jeugd altijd keek: Zorro.

Eind jaren negentig herhaalde ‘de Belg’ deze serie regelmatig. Samen met mijn twee dochters bekeek ik de afleveringen weer met groot plezier. “Kom meisjes, we gaan weer Zorro kijken” riep ik dan enthousiast. Ik zal maar eerlijk toegeven dat vooral ik de drijvende kracht was achter het kijken naar Zorro.

Met zijn drietjes kijken naar Zorro op ons kleine tv-tje. Omdat de serie in zwart-wit werd uitgezonden de foto ook maar in zwart-wit afgedrukt.

U als lezer hoeft overigens niet bang te zijn dat er hier binnenkort een blogpost verschijnt naar aanleiding van het overlijden van Guy Williams, de acteur die de rol van Zorro speelde. Hij overleed namelijk al in 1989 op 65-jarige leeftijd aan een hartaanval.

Zorro was met Ivanhoe de ultieme held van mijn jeugd. Toen ik in 2005 het Nutteloze Kennisparadijs voor de Volkskrant schreef, zag ik dan ook mijn kans schoon om een column aan hem te wijden. Ik heb hem hieronder geplaatst – dit onder het motto: ‘herhaling is de kracht van de reclame’.

Zorro

‘Out of the night, when the full moon is bright, comes the horseman known as Zorro. / This bold renegade carves a Z with his blade, a Z that stands for Zorro. / Zorro, the fox so cunning and free. / Zorro, who makes the sign of the Z. / Zorro, Zorro, Zorro.

Wie kent niet de begintune van Zorro. Deze beroemde televisieserie, gemaakt door de Disney-studio’s, werd in Amerika van oktober 1957 tot september 1959 uitgezonden door ABC. Hoewel de serie buitengewoon succesvol was – de show had met 35 miljoen kijkers een kijkdichtheid van bijna 40 procent – liep de serie slechts twee seizoenen. Dit vanwege een juridisch conflict tussen ABC en Disney-studio’s. Ook buiten Amerika werd de serie met veel succes uitgezonden en talloze malen herhaald.

De figuur Zorro – het Spaanse woord voor ‘vos’ – is bedacht door de journalist Johnston McCulley. Hij schreef in 1919 het verhaal ‘The Curse of Capistrano’, dat als wekelijks vervolgverhaal verscheen in het pulpmagazine ‘All-Story Weekly’. Eerst had McCulley geen tweede Zorro-verhaal in gedachten. Aan het einde van het verhaal liet hij Zorro namelijk zijn identiteit onthullen. Toen Zorro populair werd, deed hij net of dit niet was gebeurd en schreef tot aan zijn dood nog circa veertig Zorro-verhalen.

In 2005 verscheen er een boek van Isabel Allende over een jonge Zorro. Ze schreef dit op verzoek van Zorro Productions, het bedrijf dat de eigendomsrechten van Zorro bezit. “Ik mocht helemaal mijn gang gaan, mits ik me aan een paar voorwaarden hield. Zorro moest in het zwart gekleed gaan, een masker dragen, een degen en een zweep hebben en zijn paard moest Tornado heten. Voor het overige had ik alle vrijheid ”

Zorro Productions wil het verhaal verfilmen. Zorro is vaker verfilmd. De eerste Zorro werd in 1920 gespeeld door Douglas Fairbanks sr. Ook Tyronne Powers, Alain Delon en Antonio Banderas hebben Zorro gespeeld. Maar dé ultieme Zorro is toch Guy Williams van de televisieserie.

Guy Williams werd als Armando Catalano op 14 januari 1924 geboren en had, voordat hij de rol van Zorro kreeg, nog niet veel grote rollen gespeeld. Het was Walt Disney zelf die aan Guy Willams de voorkeur gaf boven de belangrijkste andere kandidaat-Zorro, Dennis Weaver, die toen in Gunsmoke speelde en later bekend werd als McCLoud.

De rol van Monestario, de kapitein waar Zorro menig robbertje mee schermde, werd gespeeld door Britt Lomond. In 1952 behoorde hij tot de beste Amerikaanse schermers. Hij had zich geplaatst voor het Amerikaanse kwalificatietoernooi voor de Olympische Spelen, maar toen Hollywood vroeg of hij mee wou spelen in een piratenfilm koos Lomond voor de film en niet voor de sport.

Andere grote rollen in de tv-serie waren er voor Henry Calvin die de sympathieke dikke sergeant Garcia speelde (hij had een speciaal scheermes dat er voor zorgde dat hij altijd stoppelig geschoren op de set verscheen) en Gene Shelton, een ex-pantomimespeler die de Zorro’s knecht Bernado speelde.

Guy Williams had tijdens de opnames twee stand-ins. Niet voor het schermen, dat deed hij zelf, maar wel voor de gevaarlijke stunts en voor het zingen. Williams kon niet zingen. Ene Bill Lee zong de aubades, waarmee Williams de oren van de señorita’s pijnigde, opnieuw in.

Wie ook stand-ins gebruikte, was Diamond Decorator, het paard dat Tornado ‘speelde’. Hij had er liefst drie. Eentje die heel goed kon steigeren, eentje voor de vechtscènes en eentje voor het snelle galopperen. Het enige dat Diamond Decorator zelf op de filmset deed, was het poseren voor de close-ups en kijken hoe zijn stand-ins al het werk deden.

Tot zover mijn column. Voor het geval u zich afvraagt waarom in de column vermeld staat dat de man die de rol van de  kapitein in de serie speelde zich in 1952 had geplaatst  voor het Amerikaanse kwalificatietoernooi voor het onderdeel schermen op de Olympische Spelen, dat komt omdat het thema van de pagina waar mijn column stond in die tijd ‘sport’ was. Daarom moest er altijd, hoe klein dan ook, iets in de column staan dat een link met sport had.

Madurodam wordt groter. Daarmee bedoel ik niet de huisjes maar het terrein. Het Haagse gemeentebestuur heeft groen licht gegeven voor een uitbreiding van het attractiepark. Dit gaat wel ten koste van 0,6 hectare van de Schevenings bosjes. Oorspronkelijk wilde Madurodam er zelfs bijna 4,5 hectare bos bij, maar deze plannen riepen veel verzet op. Madurodam wil er overdekte paviljoens bouwen zodat het park ook met slecht weer bezoekers trekt.

2 juli 1952; Prinses Beatrix met de ambtsketen om  – ze was de eerste burgemeester van Madurodam – opent Madurodam (links naast haar prinses Irene); foto J.D. Noske; Nationaal Archief

Madurodam is een leuk park. Toen onze kinderen klein waren, zijn wij er ook een aantal keer geweest. Het favoriete gebouw van onze dochters was de Marsfabriek. Als je daar een dubbeltje in een soort automaat gooide, dan kwam er een klein vrachtwagentje uitrijden met daarop een mini-Mars of een mini-Bounty. Dat mocht je er dan van afpakken. Als we naar Madurodam gingen, dan was het altijd even eerst in de portemonnee kijken, om te zien of er wel dubbeltjes in zaten.

Als we het rondje gelopen hadden, dan volgde er een bezoek aan het restaurant. Ze hadden er zelfspot. Ik weet niet of deze dichtregel er nog steeds aan de muur hangt, maar in de tijd dat wij Madurodam bezochten in ieder geval wel.

Maar goed, misschien worden de kroketten nu een stukje groter.

In de zomer van 1965 – ik was tien jaar oud – kreeg mijn vader een nieuwe baan als leraar op een middelbare school in Deventer. We verhuisden daarom van Apeldoorn naar Diepenveen, een dorp pal onder de rook van Deventer. Ik vond dat niet leuk. Ik was in één klap al mijn vriendjes kwijt.

Diepenveen was een dorp in de overgang. Het was van oudsher een plattelandsgemeente waar nieuwe wijken werden gebouwd voor mensen die in Deventer werkten. Het dorp telde twee lagere scholen, een katholieke en een openbare lagere school, de Dorpsschool, die gehuisvest was in een oud gebouw dat nog uit 1882 stamde. Ik ging naar de Dorpsschool.

Diepenveen, boerderijen en een molen aan de Molenweg in 1920

Op maandagmorgen bracht mijn moeder mij naar de school. Deze was al een week bezig, maar omdat we pas op vrijdag waren verhuisd, had ik de eerste schoolweek gemist. Ik kreeg een plekje rechts vooraan in de hoek van de vijfde klas – groep zeven zouden we nu zeggen. De meester stelde me voor aan de klas. “Dit is Martin, een nieuwe leerling. Hij komt uit Apeldoorn. Zorg dat hij zich welkom voelt.” Daarna begon de les. Het eerste onderwerp was lezen. Ene Gait kreeg de beurt. Hij stotterde vreselijk. Het was voor het eerst van mijn leven dat ik iemand hoorde die stotterde. Verbaasd draaide ik me om en keek naar Gait. De meester onderbrak hem. “Martin”, zei hij. “Gait stottert. Wij helpen hem maar dat doen we niet door naar hem te kijken. Wil je je dus niet omdraaien.” Zowel Gait als ik kregen een knalrood hoofd.

Toen het speelkwartier begon, riep de meester twee jongens bij zich: “Laten jullie Martin even de school zien” zei hij. Ik liep met de jongens mee naar buiten. “Jij bent zeker voor Roy hè?” vroeg de ene. “Wie is Roy?” vroeg ik verbaasd. “Je bent of voor Roy of voor Gerrit. Alle nieuwe zijn altijd voor Roy.” sprak de andere. “Ik ben helemaal voor niemand” zei ik. “Nee, dat kan niet. Je bent of voor Roy of voor Gerrit maar niet voor niemand. De nieuwen zijn altijd voor Roy.” “Als dat zo is, dan zal ik ook wel voor Roy zijn denk ik.” antwoordde ik. Ik had werkelijk geen idee wie Roy en Gerrit waren. “Dacht ik wel” sprak de tweede en hij gaf me een duw. Zij waren voor Gerrit.  Deze behoorde tot de oorspronkelijke inwoners van het dorp. Roy was één van de nieuwkomers. De jongens liepen weg en ik stond moederziel alleen op het schoolplein tussen allemaal vreemden. Terwijl ik even later de klas weer binnenliep, hoorde ik één van de twee jongens aan de andere kinderen vertellen dat ik voor Roy was.

1965: de nieuwe leerling op school

Na de pauze moesten we verkeerregels op schrijven – in de vijfde klas moest je verkeersexamen doen. Een deel van de regels moest je met rode inkt schrijven. Op ieders tafeltje stond een potje blauwe en een potje rode inkt. Ook had je twee pennen om mee te schrijven. Op mijn tafeltje lag alleen maar een pen voor de blauwe inkt. Ik stak mijn vinger op. “Meester, ik heb geen rode pen.” ”Ik heb geen rode pen meer over, maar ga maar even bij meester Hendriks vragen of hij nog een rode pen voor je heeft” antwoordde hij. “Wie is meester Hendriks?” vroeg ik.

Meester Hendriks bleek de meester van vijf-niet-opleiding te zijn. Na de vierde klas werden op de Dorpsschool de leerlingen van de school al gesplitst in twee groepen. In vijf-opleiding – dat was de klas waarin ik zat – zaten de leerlingen die klaar werden gestoomd voor de HBS en de Mulo. In vijf-niet-opleiding kwamen de kinderen terecht waarvan de school dacht dat de ambachtsschool of de huishoudschool hun toekomstig schoolniveau was.

Ik klopte aan en meester Hendriks riep “binnen”. Zo’n twintig kinderen keken me aan. “Ik ben nieuw. Ik moest van meester aan u vragen of u nog een rode pen voor mij heeft.” Meester Hendriks keek de klas aan. “Wie van jullie heeft nog een rode pen? vroeg hij. Twee meisjes staken aarzelend hun vinger op. Meester Hendriks wees één van hen aan en zei: ”Geef jouw rode pen maar aan hem.” Met een verdrietig gezicht gaf het meisje de pen. Toen ik de klas uitliep, hoorde ik iemand “vuile pennendief” zeggen.

1932; een schoolmeisje maakt een inktvlek in haar schrift; foto Nationaal Archief; fotograaf Willem van der Poll

Om twaalf uur stond mijn moeder bij het schoolhek te wachten. Ik was het enige kind uit de vijfde klas waarvan de moeder bij het hek stond. “Hoe was het?” vroeg mijn moeder toen we naar huis liepen. “Wel leuk” antwoordde ik. Ik durfde niet te zeggen hoe vreselijk ik het vond. Bang om mijn moeder verdriet te doen.

Gelukkig ging het ’s middags al beter. We hadden gymnastiek. De jongens gingen voetballen, de meisjes handballen. Ik viel om twee redenen op. Ten eerste was ik de enige die een blauwe broek en een blauw shirtje aan had – de kleuren van mijn oude lagere school; alle andere kinderen droegen een zwarte sportbroek en een wit shirt, de kleuren van de Dorpsschool – en ten tweede, ik was een veel betere voetballer dan alle andere jongens. Dat kwam vooral doordat ik allerlei Apeldoornse voetbaltruckjes kende die zij niet kenden.

Toen om drie uur de school uitging, stonden drie kinderen buiten mij op te wachten. Even vreesde ik het ergste, maar het was Roy met twee van zijn kompanen. Hij vroeg of ik zin had om te komen voetballen. Volgens één van de andere jongens was het een grote eer dat Roy een nieuweling persoonlijk daarvoor vroeg.

Drie maanden later was het Roy-Gerrit gedoe opeens helemaal over. Dat kwam door twee gebeurtenissen. De ene was het tegeltjesincident, de andere de fiets-oriëntatietocht. Bij het tegeltjesincident was ik het middelpunt. De school ging verhuizen naar een nieuw gebouw. De oude dorpsschool werd afgebroken en op die plek werd een Dorpshuis gebouwd. Alle leerlingen van school kregen ter herinnering een tegeltje met een afbeelding van de oude Dorpsschool.

De meester had echter een tegeltje te weinig en zei toen. “Martin, jij hebt maar zo kort in dit schoolgebouw gezeten. Ik heb er eentje te kort, dus jij krijgt er geen.” De kinderen van de klas keken naar mij. Ik hield mij groot en keek alsof me dat niets konden schelen. Opeens sprak Viola: “Dat is niet eerlijk meester. Geeft u anders maar mijn tegeltje aan Martin.” Er viel een doodse stilte in de klas. Niet alleen vanwege haar aanbod, maar ook omdat Viola het belangrijkste meisje van het Gerrit-kamp was en ik in het Roy-kamp zat. Dat Viola heimelijk verliefd op mij was – ik had uiteraard niets in de gaten – hoorde ik pas later.

De meester wou iets zeggen, maar aarzelde toen. Mijn vader legde later uit dat Viola de dochter was van de belangrijkste notabele van het dorp en dat haar vader elk jaar een ruime financiële bijdrage aan de school gaf. Misschien vond meester het niet zo’n goed idee dat zij zonder tegeltje thuis zou komen. Hij liep de klas uit en kwam even later terug met een extra tegeltje. Even was ik bang dat er nu in vijf-niet-opleiding een kind zonder tegeltje zat, maar dat bleek gelukkig niet het geval te zijn. Toen ik mijn tegeltje kreeg, gaf ik Viola een dankbare blik. Ze bloosde.

Het bewuste tegeltje, ik heb het ruim vijftig jaar later nog steeds. Tussen Kunst en Kitsch: “Mag ik vragen, hoe komt u aan dit tegeltje?”

De volgende dag was er een fiets-oriëntatietocht. De tocht begon bij de oude school en zou bij het nieuwe gebouw eindigen. Voor de route kreeg je een blaadje met aanwijzingen. “Bij de dorpspomp rechtsaf” dat soort zaken. Belangrijk was in ieder geval dat je de controlepost bij Café Oranje niet miste. Daar kreeg je een ijsje. Je fietste met zijn tweeën. Je mocht zelf een maatje kiezen. Voor het vertrek vroeg meester wie er nog geen partner had. Twee jongens staken hun vinger op: Roy en Gerrit. Niemand had hen gevraagd. “Dan fietsen jullie met zijn tweeën” zei de meester. Even later fietsten Roy en Gerrit samen weg. Hoe zou dat aflopen? Anders dan dat wij gedacht hadden. Vanaf dat moment bleken Roy en Gerrit namelijk opeens de beste vrienden te zijn en van de ene op de andere dag was de strijd tussen het Roy en het Gerrit kamp voorbij.

Ruim 24 jaar geleden stond ik met dit in mijn handen.

Dat “dit” is mijn oudste dochter, enige minuten na haar geboorte. Kijk eens naar die schattige handjes en dat voetje wat er uitsteekt. Het was een pijnlijke bevalling, althans voor mij. Marianne kneep tijdens de weeën zo hard in mijn hand dat mijn trouwring pijnlijk knelde tussen mijn vingers. Bij de bevalling van de tweede dochter heb ik dan ook wijselijk mijn trouwring afgedaan.

We zijn nu ruim 24 jaar verder. De tijd schrijdt voort. De oudste dochter is in die tijd naar de crèche gegaan, heeft de lagere en de middelbare school gedaan, heeft een jaar in de buurt van Los Angeles gestudeerd, ging studeren in Rotterdam, ging een half jaar studeren in Singapore, deed gedurende drie maanden een stage in New York, ging vijf maanden werken in Berlijn, ging studeren in Leiden en is nu klaar met haar studie. Afscheid van haar studententijd.

Afgelopen weekend vierde ze dat laatste samen met haar vrienden in een café in Rotterdam. Vooraf gingen we met de kinderen en hun aanhang eten in een tapas-restaurant in Rotterdam. Bij het tafeltje naast ons, waar zo te zien een hoop studenten zaten, werd op een gegeven moment het dessert geserveerd. Eén van de aanwezigen was blijkbaar jarig en in haar toetje stond een soort vuurspuwend kaarsje waar vlammetjes uitkwamen. Helaas zat de jarige net even op het toilet. Daarom bracht de bediening even later een nieuw toetje met een vuurspuwend kaarsje.

Ik moest gelijk denken aan een gebeurtenis rondom de eeuwwisseling. Wij waren toen met de kinderen – ze waren nog klein – in Den Haag uit eten in een restaurant waarvan ik de naam (de Resident) niet zal noemen. Op een gegeven moment werd het toetje voor de kinderen gebracht: een ijsje met daarin een brandend sterretje. Echter, de oudste dochter was net naar het toilet gegaan. “Ik haal haar wel” riep de jongste en voor we iets konden zeggen holde ze er vandoor. Daar zaten we dan, Marianne en ik, met zijn tweeën te kijken naar de ijsjes met brandende sterretjes. Even later kwamen de kinderen terug, maar toen waren de sterretjes al uit. De bediening kwam niet met nieuwe sterretjes aan. Waarom eigenlijk niet? En waarom hebben we dat toen eigenlijk niet gevraagd? Ik word weer kwaad op mezelf. Sorry kinderen.

Enig idee wie hier in 1970 in een Amsterdamse tram stapt?

Foto Eric Koch, Anefo, Nationaal Archief

Inderdaad, het is Roger Moore. In 1970 bezocht hij in verband met de Engelse tv-serie ‘The Saint’ Amsterdam. Op deze foto is hij wat meer herkenbaar in actie.

Later zou hij ook, samen met Tony Curtis, in de tv-serie The Pesuaders (de Versierders) spelen. Maar het meest bekend is hij van zijn rol als James Bond. Zeven keer vervulde hij deze rol. Voor het eerst in 1973, voor het laatst in 1985. Op een vraag van een journalist wanneer hij met deze rol ging stoppen, antwoordde hij ooit een keer gevat: “Als ze een stand-in gaan gebruiken bij de liefdesscènes.” En over het personage James Bond zei hij (bron nu.nl): “Hij is een geheime Britse spion, maar iedereen kent hem. Dan doe je je werk volgens mij toch niet goed.” Na zijn filmcarrière zette hij zich vooral in voor Unicef.

Gisteren overleed Roger Moore op 89-jarige leeftijd en daarmee is één van mijn helden uit mijn jeugd overleden. Nee, niet de Roger Moore als de Saint, niet de Roger Moore als Brett Sinclair in de Versierders en niet de Roger Moore als James Bond, maar Roger Moore als Ivanhoe. In 1957 en 1958 speelde hij namelijk in 39 afleveringen van Ivanhoe de rol van de koene ridder. In Nederland werd de serie voor het eerst uitgezonden van 1961 tot 1964. De zesjarige Martin zat ingespannen voor onze zwart-wit televisie te kijken hoe Ivanhoe het onrecht bestreed.

De serie begon altijd met een jongetje dat heel hard “Ivanhoe” riep (zie hier op YouTube het intro-filmpje). De volgende dag liepen wij dan buiten ook altijd “Ivanhoe” te brullen. (“Onvervaard gaan wij te paard met Ivanhoe”) En zelfs nu, ruim 55 jaar later, heb ik nog steeds de neiging om als we ergens op een top in de duinen staan keihard “Ivanhoe” te roepen. Marianne is daar niet zo enthousiast over.

Maar nu is dus Ivanhoe overleden. Ach, daar gaat weer een stukje van mijn jeugd.