De aarde kent – Breaking news! – vier seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Ik citeer even een stukje van de site van de KNMI.
‘De seizoensverschillen komen voort uit de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor komt de zon op het noordelijk halfrond in de zomer hoger boven de horizon dan in de winter. De zon schijnt daardoor in de zomer langer dan in de lente, herfst en winter
Linksboven de stand van de aardas tijdens de lente, rechtsboven tijdens de herfst, linksonder tijdens de zomer, rechtonder de winter. (Bron: Eumetsat)
Vandaag – 21 maart – begint (op ons noordelijk halfrond) de lente. Althans dat 21 maart was vroeger bij ons thuis het begin van de lente. Op die dag zette mijn moeder altijd een bos bloemen op tafel en zei: “Zo, de lente is begonnen”. Meestal begon ze daarna samen met onze hulp in de huishouding het huis schoon te maken – de voorjaarschoonmaak – en was het voor ons vooral zaak je niet te laten zien, anders moest je meehelpen “Ruim je rommel nou eens een keer op!” Mijn vader vluchtte op zo’n dag meestal naar zijn ‘kantoortje’.
Tegenwoordig ligt dat – niet het schoonmaken maar het begin van de lente – een stuk ingewikkelder. Allereerst is er het onderscheid tussen de meteorologische lente (ook wel klimatologische lente genoemd) en de astronomische lente.
De meteorologische lente loopt altijd van 1 maart tot 1 juni. Als u dacht dat die meteorologische lente iets is wat in deze tijd is bedacht, dan heeft u het mis. De afspraak over een meteorologische lente is al in 1780 gemaakt op een congres georganiseerd door de Societas Meteorologica Palatina dat onder leiding stond van de Duitse keurvorst Karl Theodor. (Keurvorst is tegenwoordig een uitgestorven beroep. Het laatste keurvorstendom (Hessen-Kassel) ging in 1866 na de zogenaamde Duitse Oorlog ten onder.)
De astronomische lente daarentegen kent geen vaste begindatum. Hij begint wanneer de zon loodrecht boven de evenaar staat. Nu dacht ik altijd dat dit op 21 maart het geval was, maar dat is al een aantal jaar niet meer het geval. Sterker nog, pas in 2102 begint de lente weer voor het eerst op 21 maart. Tot dan is het telkens op 20 maart met uitzondering van de jaren 2044 en 2048. In die jaren begint de lente zelfs al op 19 maart.
Ik zal dus naar alle waarschijnlijk nooit meer het begin van de lente op 21 maart mee maken. Dat is toch wel een beetje een deprimerende gedachte.
De zomer begint dit jaar nog wel op zijn ”vaste dag” (21 juni) maar dat is volgend jaar anders, dan begint hij op 20 juni (om 23.44 uur om precies te zijn). De zomer begint op het moment dat de zon de Kreeftskeerkring bereikt. Na dat moment worden de dagen op het noordelijk halfrond elke dag een beetje korter. De temperatuur daarentegen neemt na 21 juni gelukkig nog wel toe. Dat 21 juni niet de warmste dag van het jaar is, heeft met de zeeën te maken. Ik citeer weer even een stukje van de site van het KNMI.
“Als de luchttemperatuur direct en alleen op de zon zou reageren, zou 21 juni (de langste dag) de warmste moeten zijn. Die dag zou dan midden in de zomer moeten vallen. In werkelijkheid loopt de temperatuur langzamer op. Dat komt door de invloed van oceanen en zeeën. De opwarming van zeewater door de zon gaat langzamer dan de opwarming van land. Een deel van de warmte wordt meteen teruggegeven aan de lucht. Een ander deel van de warmte komt in diepere aard- en oceaanlagen terecht. Die diepere lagen in de oceaan geven hun opgeslagen warmte langzaam af aan de lucht.”
Maar goed, de lente is dus al een dag bezig. Ik ben te laat voor de schoonmaak. Dan volgend jaar maar. Het bloemetje, een bonusaanbieding van AH, staat gelukkig wel al in huis.
