Vandaag wil ik het hebben over twee zaken. Ten eerste: de ophef die vorige week ontstond toen de HEMA bekend maakte dat zij een deel van de labels van hun kinderkleding ging aanpassen en ten tweede: de tentoonstelling ‘Zuiderburen: Portretten uit Vlaanderen 1400-1700’ die momenteel in het Mauritshuis in Den Haag te zien is. Twee heel verschillende onderwerpen maar ik ga ze aan elkaar knopen. Let maar even op.

Allereerst de HEMA en hun kinderbeleid. Ik citeer even het persbericht van de HEMA:

‘HEMA wil graag kinderen in staat stellen te zijn wie ze willen zijn. Van stoere meisjes, lieve jongens, echte prinsessen en astronauten in de dop. In de afgelopen twee jaar hebben wij van onze klanten veel verzoeken gekregen om onze kindercollectie zo te maken dat jongens- en meisjeskleding meer uitwisselbaar is. HEMA is er voor iedereen. Het resultaat is dat we een deel van de labels van onze kinderkleding hebben aangepast. De labels zullen voortaan aangeven dat het om kinderkleding gaat en niet meer of het voor een jongen of een meisje is. Klanten kunnen op die manier zelf bepalen of zij een bepaald kledingstuk bij hun kind vinden passen. De labels zullen in een deel van de aankomende wintercollectie te vinden zijn en we gaan dat uitbreiden in toekomstige collecties.’

Met het voornemen van de HEMA is niks mee zou ik zo zeggen. De Britse supermarktketen Morrisons met hun stereotiepe opdruk ‘Little man, big ideas’ voor jongens en ‘Little girl, big smiles’ voor meisjes zou hier een voorbeeld aan kunnen nemen. Ook de Britse supermarktketen Asda met hun ‘Future Scientist’ voor jongens en ‘Hey Cutie’ voor meisjes kan er wat van.

Her en der kreeg het besluit van de HEMA dan ook terecht waardering, maar het kreeg ook de nodige kritiek, vooral vanuit wat rechtse kringen.

• “Hema wordt genderneutraal omdat het bedrijf geleid wordt door een stel zwaargestoorde quasi-intellectuele mafketels”- De Dagelijks Standaard
• “[…] is de keuze voor onzijdige kinderkleding vooral een luie kostenbesparing van een noodlijdende keten, vermomd als tegemoetkoming aan de zitplassende genderbrigades, omdat de marketingafdeling van de HEMA (net als met het afschaffen van Zwarte Piet, het invoeren van halal vreten en het schrappen van Pasen) in de verkeerde veronderstelling verkeert dat een handjevol drammers met te veel tijd en te weinig echte problemen meer marktinvloed & koopkracht heeft dan de miljoenen Nederlandse doorzonconsumenten die daadwerkelijk wel eens winkel(d)en bij de HEMA?” – Geen Stijl
• “Ik ben benieuwd hoeveel jongetjes bij hun moeder nu gaan zeuren voor een roze prinsessejurk” – Jansen en Jansen

Dat laatste was vaak de insteek van een aantal mensen die er als de kippen / haantjes bij waren om eens even stevig op de HEMA in te hakken. Volgens hen wilde de HEMA dat  jongetjes jurken gingen dragen. Het was een grote schande!

Tja, het enige dat HEMA gaat doen is het veranderen van de labels, (in plaats van jongen of meisje komt er nu ‘kids’ te staan.)

De columniste Sylvia Witteman van de Volkskrant bekeek ‘het probleem’ in haar column van 20 september vanuit een heel andere invalshoek. Zij vond de opdrukken op de t-shirts, of ze nu wel of niet voor jongens of meisjes bedoeld waren, niet realistisch. “Hele volksstammen trekken hun kroost kleren aan met volstrekt onrealistische verwachtingen erop. Zo’n kind bereidt zich dus van jongs af aan voor op een carrière als dappere strijder, kerngeleerde of gevierd balletdanseres; in werkelijkheid schopt hij/zij het nooit verder dan administratief medewerker bij een kartonfabriek of caissière bij de Aldi.”

Ze had dan ook een suggestie voor de HEMA: “Ik zie hier een mooie taak voor de Hema: kinderkleertjes bedrukken met opschriften die de kleintjes een realistisch wereldbeeld voorschotelen. Dus, Hema: vervaardig die ‘Little princess’-jurkjes alleen nog in limited edition, voor de dochtertjes van Willem-Alexander en Máxima. Voor de rest van de toekomstige beroepsbevolking gaan jullie rap aan de slag met de productie van shirts als ‘I love Boekhouden’ ‘Cute Little Vakkenvuller’ ‘Born Postsorteerder’, ‘Master of Parkeerbeheer’, ‘ Sexy Streekbus Hero’ of ‘Wibra Warrior’.”

Enfin, nu dus het tweede onderwerp van dit blog: de tentoonstelling in het Mauritshuis. Afgelopen dinsdag bezochten Marianne en ik die tentoonstelling. Op de site van het Mauritshuis wordt deze tentoonstelling als volgt ingeleid:

“Beter een goede buur dan een verre vriend. In het najaar van 2017 vertelt het Mauritshuis het verhaal van de Vlaamse portretkunst aan de hand van een keuze uit de beste Vlaamse portretten van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA). In de Zuidelijke Nederlanden (het huidige België) zijn tussen 1400 en 1700 prachtige portretten geschilderd. Edellieden en rijke burgers lieten zich graag vereeuwigen door de beste Vlaamse kunstenaars van hun tijd. Deze portretten maken nog altijd grote indruk. Ze zijn vaak zo geraffineerd geschilderd door onze zuiderburen dat ze ook na al die eeuwen nog springlevend lijken. De tentoonstelling toont belangrijke werken van Rogier van der Weyden, Hans Memling, Pieter Pourbus, Peter Paul Rubens en Anthony van Dyck. Bijzonder is dat bijna alle geportretteerden geïdentificeerd kunnen worden. Zo leert de bezoeker niet alleen de kunstenaars kennen, maar ook de personen die zij hebben geportretteerd.”

Nu ben ik niet zo van de portretschilderijen, maar er zaten toch een paar mooie portretten tussen, bijvoorbeeld dit portret van Abraham Grapheus, de huismeester van het Antwerpse Sint-Lucasgilde, gemaakt omstreeks 1620 door Cornelis de Vos.

Een bijzonder karakteristiek hoofd heeft hij, vermoedelijk niet echt het zonnetje in huis maar het kan zijn dat hij net gehoord heeft dat de HEMA de labels van de kinderkleding gaat aanpassen.

Ook bijzonder vond ik dit portret van dit jongetje op jacht uit 1605.

Het is een coproductie van  Erasmus Quellinus II die de jongen schilderde, en Jan Fijt die de dieren en de achtergrond schilderde. Uiteraard is de jongen – “hunter” zal er op zijn t-shirt gestaan hebben –  veel te jong om op jacht te gaan. De jachthonden zijn hier dan ook symbolisch afgebeeld. Iemand die jaagde behoorde in die tijd tot de betere kringen. Door de jongen als “jager” te schilderen gaf de schilder aan dat de jongen uit een voorname familie kwam.

Er is iets bijzonders met dit portret aan de hand. Zie u het? Nee? Bekijk dan eens dit portret uit 1603 van Charles Martin (goede achternaam!) van een jonge Lodewijk XIII en zijn moeder.

Ziet u het nu? Zowel hij als het jongetje van Quellinus II dragen jurken! Het was in de middeleeuwen heel gewoon dat jongens, net zoals meisjes, tot hun zevende of zo jurken droegen. Heel genderneutraal dus en het zorgde ook niet voor ophef.

De HEMA bestond toen nog niet. De Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam is pas in 1926 opgericht.