Categorie archief: Geschiedenis

Lang wachten op de Huishoudbeurs

februari 25, 2020 Martin

Moet u wel eens lang wachten op iemand die u komt ophalen? Weet dan dat er altijd mensen zijn die nog langer moeten wachten, zoals deze moeder en dochter die de Huishoudbeurs bezocht hadden.

(Tweet van Mark van Traa)

Maar ach, op de Huishoudbeurs is gelukkig altijd veel te zien zoals deze foto’s uit het Nationaal Archief laten zien.

28 maart 1960; Beschrijving foto: vrouwen op de huishoudbeurs bekijken nieuwe kinderwagens; foto Harry Pot; Anefo: Nationaal Archief.

5 april 1962; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in RAI Amsterdam geopend, belangstelling van nonnen voor koffiefilters; foto Jac De Nijs; Anefo: Nationaal Archief.

5 april 1962; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in RAI Amsterdam geopend, Excelsior stofzuiger als haardroger; foto Jac De Nijs; Anefo: Nationaal Archief.

1 mei 1964; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in RAI, bril met prisma geslepen glas; foto Jac De Nijs; Anefo: Nationaal Archief.

24 april 1968; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in de RAI, dhr. Brucker heeft kleinste stand op beurs; foto Jac De Nijs; Anefo: Nationaal Archief.

19 april 1974; Beschrijving foto: 29e Internationale Huishoudbeurs in de RAI te Amsterdam. Model poseert bij zwembad; foto Hans Peters; Anefo: Nationaal Archief.

11 april 1980; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in de RAI; belangstelling bij demonstratie van koekepan; foto Rob Bogaerts; Anefo: Nationaal Archief.

3 april 1981; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in Amsterdamse RAI geopend, interesse voor nieuwe pan op de beurs; foto Hans van Dijk; Anefo: Nationaal Archief.

3 april 1981; Beschrijving foto: Huishoudbeurs in Amsterdamse RAI geopend, huisvrouwen proeven hapjes op de beurs; foto Hans van Dijk; Anefo: Nationaal Archief.

Tot slot, het klassieke beeld van de huishoudbeurs:

30 maart 1989; Beschrijving foto: Demonstratie stofzuigen; foto Rob Bogaerts; Anefo: Nationaal Archief.

Dagelijks leven, Geschiedenis

Examen persfotograaf

februari 21, 2020 Martin

In 2018 had volgens een onderzoek 93% van de Nederlanders een smartphone, dat zijn zo’n 15 miljoen mensen. Dankzij al die toestellen met een camera zijn er in Nederland nu dan ook zo’n 15 miljoen “persfotografen”. Er hoeft maar ergens iets te gebeuren, een ongeluk, bijvoorbeeld, of er is wel iemand die het met zijn mobieltje staat te filmen in plaats van te helpen of niet in de weg te staan.

Dit komt zo vaak voor dat het Rode Kruis in 2018 met een campagne, begon waarin ze mensen opriepen om niet te filmen maar te gaan helpen.

Vroeger was het fotograferen van nieuwsitems voorbehouden aan echte persfotografen, die professioneel getraind waren. Er bestond zelfs een examen persfotograaf. Beginnende persfotografen in de jaren veertig en vijftig moesten een examen bij oudere collega’s afleggen. Er werd dan een nieuwssituatie gesimuleerd en de aspirant-persfotografen moesten de gebeurtenissen fotograferen. Zie hier een tweetal foto’s van het examen op 20 oktober 1952 in Den Haag, waarop de brandweer en de aspirant-persfotografen aan het werk zijn.

Deze twee foto’s zijn gemaakt door Wim Consenheim. Geen idee of hij dit deed als een cursist, een examinator of ‘een persfotograaf aan het werk’.

Ook mooi is dit filmpje van het examen van 1960, afkomstig uit het Polygoon journaal wat vroeger altijd in de bioscoop te zien was.

‘Examen voor persfotografen met een geënsceneerde opening van een tentoonstelling in het Haags Gemeentemuseum. Directeur L.F.J. Wijsenbeek van het museum opent met een toespraak de tentoonstelling van 50 jaar Nederlandse kunst, maar hij wordt onderbroken door een actie van een vrouw tegen een naaktschilderij. De fotografen maken foto’s van de actie.”, aldus het bijschrift

(Ik zou zeggen bekijk het filmpje, al was het alleen maar voor de stem van Philip Bloemendal , de presentator van het Polygoon-journaal tussen 1946 en 1986. )

In de zestiger jaren werd het examen afgeschaft, maar vanwege het te pas en vooral te onpas fotograferen van mensen met mobieltjes heeft de overheid het examen weer ingesteld. Iedereen die een blog schrijft en daarop foto’s plaatst moet met ingang van 1 juli 2020 een diploma persfotografie hebben.

Eergisteren was het examen. De overheid had flink uitgepakt. Ze hadden liefst 5000 figuranten opgeroepen die een demonstratie in Den Haag naspeelden. Wij, cursisten, hadden de opdracht om vijf thematische foto’s van het boerenprotest te maken. Zie hier mijn examenfoto’s.

Met deze foto laat ik goed de strijd zien tussen boer en natuur, de kleine krokusjes versus de grote tractor.

Deze foto geeft het economisch belang weer van de agrarische sector, in dit geval van de handel in tractoren. ‘Er geldt hier ‘Vier halen, drie betalen.’

Met deze foto tracht ik weer te geven dat de boeren niet door iedereen goed begrepen worden. Op het bord van de tractor links staat namelijk ‘Goed Goan Bedankt Weerkommen’. Snapt u wat het betekent?

Met deze foto tracht ik uit te beelden, dat de boeren ook maar gewoon mensen zijn met hun eigen behoeften.

Tot slot, op mijn laatste foto rijden de protesterende boeren voorbij een filiaal van de Rabobank, vroeger de bank van haast alle boeren. De achterste tractor laat de bank weten dat hij geen wisselgeld heeft.

Ik hoop maar dat ik geslaagd ben. Mocht u binnenkort geen foto’s meer op dit blog zien, dan ben ik echter helaas gezakt.

Geschiedenis, Muziek

Abbey Road -2

februari 13, 2020 Martin

Als echte Beatles-liefhebber moet je natuurlijk een keer over het zebrapad bij de Abbey Road studio in Londen hebben gelopen. Daar liepen op 8 augustus 1969 de Beatles drie keer heen en weer om een foto te laten maken voor de hoes van hun nieuwe album,

De foto was een idee van Paul McCartney. Een politieman hield tien minuten lang het verkeer tegen en fotograaf Iain Macmillan, hij stierf in 2006 op 67-jarige leeftijd, nam vanaf een keukentrapje zes foto’s. Op deze tweet van de ‘Abbey Road Studios‘ uit augustus 2019 kan je alle zes foto’s zien. (De foto midden onder op de tweet is de foto die uiteindelijk op de hoes belandde.) Een door Iain Macmillan gesigneerde set van de zes foto’s werd in november 2014 voor een bedrag van 180.000 pond geveild.

De hoesfoto is iconisch geworden. Zelfs iemand die toevallig op de achtergrond van de foto staat, zoals de Amerikaanse toerist Paul Cole, die daar die dag op straat op zijn vrouw stond te wachten, werd er later “beroemd” door.

Een jaar na het uitkomen van de plaat ontdekte hij toevallig dat hij op de foto stond. Zijn vrouw, die orgel in de kerk speelde, kreeg de plaat van iemand te leen, omdat ‘Here comes the sun’, één van de nummers op het album, in de kerk gespeeld zou worden. Paul Cole zag de hoes en zag tot zijn stomme verbazing dat hij er op stond. De muziek van de Beatles vond hij overigens maar niks. Hij draaide alleen maar klassieke muziek.

Nadat later algemener bekend was geworden dat hij de ‘mystery man’ op de foto was, werd hij door allerlei Britse kranten geïnterviewd. In een interview met The Sun in 2004 vertelde hij: “I just happened to look up, and I saw those guys walking across the street like a line of ducks. A bunch of kooks, I called them, because they were rather radical-looking at that time. You didn’t walk around in London barefoot.”

Toen hij in 2008 op 96-jarige leeftijd overleed, stond er boven een artikeltje waarin hij werd herdacht de volgende kop.

Heb je 96 jaar geleefd, is dit je nalatenschap. Nou ja, misschien schrijven ze wel over mij in 2080: “Martin van Neck, de man die in 2020 over Paul Cole schreef, is gisteren op 125-jarige leeftijd overleden.”

Of Paul Cole inderdaad de man op de foto is, is overigens niet helemaal zeker. Zie bijvoorbeeld deze uitgebreide mooie blogpost van de ‘DailyBeatle’ waarin uitgebreid op de hoes wordt ingegaan met heel veel foto’s gemaakt tijdens het maken van de hoesfoto. Echt alles wat over de hoes te vertellen is, kan je in die blogpost lezen.

Niet alleen de mystery man heeft dankzij de hoes een plekje in de popgeschiedenis gevonden, dat geldt ook voor de witte Volkswagen Kever die op de foto te zien is.

De betreffende Volkswagen op 8 augustus 1969. De man wiens gezicht zo hinderlijk op de foto staat, is de vrij bekende Engelse gitarist Harrison, die die dag toevallig in de buurt aan het werk was.

Het was de auto van een buurtbewoner die zijn auto wel vaker daar in de straat parkeerde. Zie hier bijvoorbeeld hoe de witte kever op 25 september 1969 aan de overkant van de studio staat (onder de boom rechts op de foto).

Het witte gebouw op de achtergrond is de Abbey Road Studio. De twee schoolmeisjes op de foto lopen bij de zebra. foto Dr. Ronald Kunze; Wikipedia.

De eigenaar van de Volkswagen was overigens niet zo blij met de hoesfoto. Nadat de plaat uitkwam, werd namelijk zijn kentekenplaat met het kenteken LMW 281F herhaaldelijk door fans gestolen. Later verkocht de man de auto op een veiling voor 2530 pond. Hij – de auto; niet de man – heeft een tijdje in het Volkswagen Museum in Wolfsburg tentoongesteld gestaan.

Morgen – cliffhanger (!)- meer over de keren dat ik zelf over de zebra heb gelopen. Wie niet tot morgen kan wachten, kan de rest van de dag naar deze webcam kijken. Hij staat gericht op de zebra. Regelmatig zie je er toeristen stoppen om een foto te maken.

Geschiedenis, Muziek

slagerij J. van der Ven

februari 11, 2020 Martin

In het kader van de landelijke actie: ‘Breng je tijd ook eens een keer nutteloos door’ heb ik gekeken of ik wat informatie kon vinden over ‘Slagerij J. van der Ven’, bekend uit de beginregels van ‘Het Dorp’ van Wim Sonneveld.

Thuis heb ik nog een ansichtkaart
Waarop een kerk, een kar met paard
Een slagerij J. van der Ven
Een kroeg, een juffrouw op de fiets
Het zegt u hoogstwaarschijnlijk niets
Maar het is waar ik geboren ben

‘Het Dorp’ is een Nederlandse versie van ‘La Montagne’ van Jean Ferrat, waarin hij de teloorgang bezingt van de Franse bergdorpjes.

(Voor beide afbeeldingen geldt, dat als u er op klikt u bij de YouTube filmpjes uit komt.)

Een letterlijke vertaling lag vanwege het ontbreken van bergen in Nederland niet zo voor de hand. Daarom baseerde tekstschrijver Friso Wiegersma, tevens de levenspartner van Sonneveld, de Nederlandse tekst voor dit lied op zijn jeugdherinneringen aan zijn geboorteplaats Deurne.

De strekking van beide teksten is hetzelfde. Wim Sonneveld zong in het refrein: “En langs het tuinpad van m’n vader / Zag ik de hoge bomen staan / Ik was een kind en wist niet beter / Dan dat ’t nooit voorbij zou gaan. “,

Jean Ferrat zong (vertaald): “En toch, wat zijn de bergen mooi / Hoe kun je het je voorstellen, / bij het zien van een zwerm zwaluwen, / dat de herfst ooit zal komen ?”

Maar goed, slagerij J. van der Ven dus. Ik vroeg me af of slagerij J. van der Ven daadwerkelijk heeft bestaan? Het antwoord luidt nee. Het is vermoedelijk een combinatie van slagerij van Goch in Deurne en Jan van der Ven die daar vanaf 1942 als bedrijfsleider werkte. Ik citeer even de DeurneWiki – de Deurnese encyclopedie

“Slagerij J. van der Ven
De veel bezongen slagerij J. van der Ven uit het door Friso Wiegersma geschreven lied Het Dorp was feitelijk de nog steeds bestaande slagerij Van Goch, destijds gevestigd in de Schoolstraat in Deurne.

Carel van Goch, de grondlegger en eigenaar van slagerij Van Goch, stierf in 1942 op 46-jarige leeftijd. Hij liet een vrouw met tien kinderen achter terwijl het elfde kind onderweg was. Het oudste kind, zijn zoon Jo van Goch, was op dat moment nog maar zestien jaar oud en zat op de Sint-Henricusulo in Deurne. De overbuurman Jan van de Ven, wonend op het adres F.81, ook slager van beroep en werkzaam bij een slager in Venlo, bood uitkomst.

Jan werd aangesteld als bedrijfsleider van slagerij Van Goch, Jo van Goch werd van de ulo gehaald. Hij werd door Jan van de Ven opgeleid en begeleid tot slager en heeft uiteindelijk de slagerij voort kunnen zetten. De moeder van Friso Wiegersma, Nel Wiegersma-Daniëls, onderhield warme banden met de familie Van de Ven. Als ze op zondag onderweg was van de kerk naar huis, deed ze steevast huize Van de Ven aan.

Door hem te vernoemen in het lied Het Dorp heeft Friso Wiegersma waarschijnlijk Jan van de Ven willen eren voor de hulp die hij destijds bood aan de familie Van Goch.

Bronnen, noten en/of referenties
Vriendelijke mededeling in 2019 van mevrouw Riek van Goch-de Klein, de weduwe van Jo van Goch”

Schitterend zo’n site met allerlei historische informatie over in dit geval Deurne. Ik kan zoiets wel waarderen. De Deurnewiki levert ook twee foto’s op waar de slagerij vermoedelijk te zien is.

Uit de Deurnewiki: ‘Dorpspomp in Deurne van voor 1950 aan de Schoolstraat’’

Op nummer 8, achteraan aan de linkerkant van de straat, zat slagerij Van Goch, waar vanaf 1942 Jan van der Ven als bedrijfsleider werkzaam was,.

De andere foto is van wat later. Slagerij Van Goch is hier aan de rechterkant te zien.

Ik moet zeggen dat ik de voorkeur geef aan de eerste foto, die met de pomp. Die is veel nostalgischer . “Ik was een kind en wist niet beter, dan dat ‘t nooit voorbij zou gaan.“

Tot zover slagerij J. van der Ven.

Geschiedenis, Go Ahead Eagles

Kowet 100

januari 22, 2020 Martin

Ik heb verstand van voetballen, dus ben ik fan van Go Ahead Eagles – door de echte fans ook wel Kowet genoemd. Af en toe promoveren we naar de Eredivisie, waar we meestal na één of twee jaar weer uit degraderen. Momenteel spelen we voor het derde jaar op rij in de Keuken Kampioen Divisie. Dat je in een competitie speelt die Keuken Kampioen Divisie heet, zegt al genoeg.

Vroeger was alles beter. Dat geldt ook voor Kowet. Zo’n honderd jaar geleden waren we ‘top of the bill’. De eredivisie bestond nog niet. Er waren alleen regionale competities en de winnaars van die regionale competities speelden daarna in een nacompetitie om het landskampioenschap.

Wij speelden in de oostelijke competitie. Ploegen als Sportclub Enschede, Tubantia, UD, het Zwolse Z.A.C. en Vitesse waren onze concurrenten. Meestal kwamen deze er niet aan te pas. Zo wonnen we tussen 1916 en 1924 liefst acht maal op rij de oostelijke titel. In 1917 en 1922 werden we vervolgens ook nog landskampioen.

Kortom, dat waren mooie tijden om fan van Kowet te zijn. Had je in die tijd al een sociaal medium als twitter gehad, dan was er ongetwijfeld druk over getwitterd. Maar helaas, er bestond toen nog geen twitter. Daar heeft het account Kowet 100 echter iets op gevonden. Die twittert gewoon alsof het 100 jaar geleden is:

“Beleef hier de avonturen van Go-Ahead alsof u exact 100 jaar terug in de tijd bent. Van dag tot dag beschreven door onze verslaggever uit 1920.”

Op de wedstrijden verschijnen er tweets met de voortgang van de match en tussendoor wordt er over andere belangrijke zaken met betrekking tot Kowet getwitterd. Om te laten zien hoe dat er in de praktijk uit ziet, zie hier de tweets voor en op de wedstrijddag van de uitwedstrijd tegen Tubantia op 18 januari 1920.

Even tussendoor, zo zag de bus waarmee de spelers 100 jaar geleden werden vervoerd er dus uit (een stadsbus) en zo ziet de nieuwe spelersbus van 2020 er uit.

Maar goed, verder met de tweets over de wedstrijd tegen Tubantia van 18 januari 1920.

We houden, met een wedstrijd minder gespeeld, twee punten voorsprong op Tubantia. (In die tijd kreeg je voor een overwinning twee punten; tegenwoordig drie punten.) Volgende week – maar dan 100 jaar geleden – spelen we thuis. De vraag is echter of de wedstrijd door kan gaan. Volgens de tweets van Kowet 100 ligt het veld er niet goed bij.

(In die tijd speelden we nog niet op het terrein aan de Vetkampstraat maar op een terrein dat in de uiterwaarden van de IJssel lag – rechts op de foto. Dat wou soms wel eens overstromen.)

Ik wacht nog op volgende tweets, maar ik zou niet raar opkijken als de wedstrijd inderdaad afgelast wordt.

Voor Kowet-fans maar ook voor andere voetballiefhebbers, ga het account van Kowet 100 volgen.

Dagelijks leven, Geschiedenis

Een omgedraaid standbeeld

december 19, 2019 Martin

Gisteren liepen mijn oudste dochter en ik voorbij Paleis Noordeinde toen we daar een groep toeristen zagen staan. Eentje had ondanks dat het een droge dag was een paraplu bij zich die ze (dichtgeklapt) omhoog stak. Ongetwijfeld was ze een gids die een rondleiding gaf.

Benieuwd of ze ook het verhaal vertelde van het standbeeld van Willem van Oranje dat voor het paleis staat.

Willem de Zwijger rijdt hier namelijk naar het paleis toe. Meestal laten dergelijke standbeelden vorsten zien die van de paleizen weg rijden, op weg naar grootste daden. Waarom staat het standbeeld hier dan andersom?

Dat komt omdat Wilhelmina, die voor WO II een tijdje in het paleis woonde, er op een gegeven moment geen zin meer in had om telkens naar de kont van het paard te moeten kijken. Ze liet het standbeeld daarom omdraaien.

Nu is het trieste dat Wilhelmina later zelf ook een standbeeld kreeg, dat een plek vond vlakbij dit standbeeld . En waar kijkt ze op uit? Inderdaad op de kont van het paard.

Nu vraagt u zich misschien af, is dit verhaal waar? Ik heb het van mijn dochter en die hoorde het een keer van een gids toen zij met haar werk een keer een rondleiding door Den Haag kreeg. Dus het is waar. Ik heb overigens niet onderzocht of het verhaal klopt. Een goed verhaal moet je niet stuk rechercheren.

Dagelijks leven, Geschiedenis

Een kleine observatie

november 26, 2019 Martin

Ik fiets door Wassenaar. Vlak voor de fietstunnel onder de Rijksstraatweg (de A44) sta ik even stil. Ik kijk naar een huis en zie door het grote raam een meisje van een jaar of vijftien achter een piano zitten. Schuin achter haar zit een jongeman van in de twintig. Duidelijk een gevalletje van pianoles.

Terwijl het meisje met een ingespannen gezicht afwisselend naar haar handen op de toetsen en naar het boek op de piano kijkt, zit de man achter haar op zijn mobieltje te kijken. Een beetje gênant. Maar wie weet, misschien kijkt hij net even op zijn mobieltje om een berichtje te lezen van de volgende leerling, die meldt dat hij wat later komt. Je weet het niet. Je weet het sowieso nooit met die pianolessen.

Oktober 1945: Tentoonstelling van de Binnenlandse Strijdkrachten in warenhuis De Bijenkorf te Amsterdam; Wand ‘De Pianoles’; Beschrijving: “We hebben vanavond weer pianoles, zeiden de B.S.-ers tegen elkaar, waarmee ze hun geheime schietoefeningen in pakhuizen en onderaardse kelders bedoelden. Geheime training met Bazooka, Stengun en Brengun. Foto: Marius Meijboom, / Anefo , Nationaal Archied

Dagelijks leven, Geschiedenis

Een standbeeld met spelden

augustus 22, 2019 Martin

Wat je als standbeeld nooit moet doen, is je hoed afzetten. De duiven en meeuwen schijten je helemaal onder. Koning Willem II, althans zijn standbeeld bij het Binnenhof in Den Haag, was niet zo verstandig.

Oorspronkelijk stond er op deze plek een ander standbeeld van de koning. Op dit standbeeld, in 1853 door het dankbare Nederlandse volk geschonken aan de in 1849 overleden koning, was de koning zonder paard te zien. Maar in 1924 vond men dit blijkbaar niet heldhaftig genoeg en werd het oude standbeeld voor 1000 gulden verkocht aan de gemeente Tilburg, die het tweedehandsje een plaats gaf op het Heuvelplein in Tilburg.

Het tweedehandsje in Tilburg, de koning te voet.

In Den Haag werd er vervolgens een standbeeld van koning Willem II gezeten op een paard geplaatst. Dat was overigens geen origineel beeld, maar een kopie van het standbeeld dat op het Place Guillaume II in Luxemburg staat. Willem II was niet alleen koning van Nederland maar ook groothertog van Luxemburg.

Het origineel in Luxemburg.

Wie echter heel goed de beelden in Den Haag en Luxemburg vandaag de dag met elkaar vergelijkt, ziet een opmerkelijk verschil. De Willem II van Den Haag en zijn paard doen namelijk aan acupunctuur.

Er zitten allemaal naalden in de koning en in zijn paard. Of zou dat bedoeld zijn om te voorkomen dat er allemaal duiven en meeuwen op gaan zitten?

Anyway, mochten de dankbare lezers van dit blog later een standbeeld voor mij willen oprichten, dan wel graag eentje met een hoofddeksel.

Geschiedenis

A bridge too far

augustus 21, 2019 Martin

In de vorige blogpost vermeldde ik dat ik met school in 1969 de film ‘Easy Rider’ in de bioscoop Luxor in Deventer had gezien. In diezelfde bioscoop zag ik in 1977 ook de film ‘A Bridge Too Far’.

Zo, zo, dat is interessant zult u misschien zeggen, maar ik zal even toelichten waarom dat in dit geval toch bijzonder was. Dat ‘A Bridge Too Far’ in Luxor draaide – er waren in die tijd drie bioscopen in Deventer – was namelijk geen toeval. Een deel van de opnames van de film waren een jaar eerder in de bioscoop gemaakt.

Het Luxor Theater in Deventer begin jaren vijftig. De bioscoop sloot in 2007 na 96 jaar haar deuren. Ik heb hier menig film gezien. Foto: collectie Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek,

De film gaat over de slag bij Arnhem in 1944, maar omdat de brug bij Arnhem niet beschikbaar was voor de filmopnames, en de brug bij Deventer wel en ook nog een beetje leek op de brug bij Arnhem uit 1944, vonden de filmopnames verderop plaats bij de brug in Deventer. Dat is overigens niet de reden dat de film ‘A Bridge Too Far’ heet.

Filmopnames in 1976. Foto’s Robert Mieremet; Anefo; Nationaal Archief

Voor de gemeente Deventer was het een mooie manier om zich “in de picture te spelen”. Ook de inwoners van Deventer en omgeving konden er van profiteren. Zij mochten tegen betaling – dat wil zeggen je kreeg geld; je hoefde niet zelf te betalen – mee doen als figurant. Ik deed dat niet. Je moest namelijk je haar naar de mode van 1944 laten knippen. Daarvoor was mij de vergoeding niet hoog genoeg.

De hele film staat overigens op YouTube. Als u op bovenstaand plaatje klikt dan kunt u de film bekijken. (Moet u wel de tijd voor hebben, hij duurt zo’n drie uur.) De filmproducers willen u overigens doen geloven dat bovenstaand plein zich in Leopoldsville, België bevindt, maar het is de Brink in Deventer met op de achtergrond de Waag.

Zoals gezegd komt de bioscoopzaal van Luxor er ook in voor.

De zaal van Luxor.

In de zaal werd een aantal soldaten toegesproken, waaronder de bekende Engelse acteur Michael Caine.

De zaal van Luxor vol met (veelal oudere) figuranten met daartussenin ergens Michael Caine.

Het was heel speciaal om deze scene in Luxor zelf te zien. Het voelde alsof je in de zaal van 1944 zat die werd toegesproken. Er ontstond geroezemoes in de zaal en mensen keken on zich heen om te zien wie op de stoel van Michael Caine zat. Het leek zo net een beetje of we ook deel uitmaakten van de film.

Tot zover mijn filmcarrière.

astronomie, familie, Geschiedenis, Verenigde Staten, Wetenschap

Vijftig jaar geleden

juli 20, 2019 Martin

Vandaag is het vijftig jaar geleden dat de mensheid voet op de maan zette. Op zondag 20 juli 1969 om 20:17:39 GMT landde de maanlander met aan boord Neil Amtrong en Buzz Aldrin op de maan.

De eerste twee uur op de maan werd besteed om de maanlander klaar te maken voor onmiddellijk vertrek. Dit voor het geval er iets mis zou gaan en een snel vertrek noodzakelijk was. Daarna stond een dutje op het programma, maar de beide astronauten hadden daar geen behoefte aan – net zoals je als klein kind de avond voor je verjaardag moeilijk in slaap viel – en er werd besloten om eerder dan gepland met de maanlanding te beginnen.

Nu mag u raden: wat was de eerste handeling die Neil Amstrong deed nadat hij het luik opende? Hij gooide een zak met afval met urine- en poepzakken, vieze filters en verpakkingen van eten naar buiten! Nog voordat hij de trap afdaalde. De buitencamera was overigens nog niet ingeschakeld waardoor het op tv niet te zien was.

Het is fraai. De mens reist vier dagen door de ruimte heen om naar de maan te gaan en daar aangekomen is het eerste wat hij doet een zak met afval op de maan gooien.

De witte zak met afval op de boden van de maan.

We verplaatsen ons nu even duizend jaar in de tijd. In een ‘galaxy, far far away’ is een planeet ontdekt met een levensvorm die op de onze lijkt. Dankzij het gebruik van wormgaten kunnen we er naar toe reizen. De bewoners nodigen ons uit en als het ruimtevoertuig van de mensheid is geland, gaat er op die onbekende planeet een luid gejuich op. Dan gaat de deur open en vliegt er een zak met afval naar buiten. Nou die bewoners zullen ons vast nog een keertje uitnodigen, maar niet heus.

Maar goed, terug naar de maanlanding van 20 juli 1969. Zie hier hoe Buzz Aldrin uit het luik kruipt. Het was passen en meten om met zijn ‘rugzak’ door het luik te komen.

De foto’s zijn gemaakt door Neil Amstrong, die sowieso de meeste foto’s op de maan maakte. Op alle beroemde foto’s van een astronaut op de maan is dan ook Buzz Aldrin te zien.

Dit is Buzz Aldrin. In de weerspiegeling van diens helm is Amstrong te zien.

In totaal liepen de twee mannen zo’n 2,5 uur op de maan en verbleven ze, inclusief de tijd in hun maanlander, ruim 21 uur op de maan. Toen vlogen ze weer weg en maakten even later contact met de Columbia, waarin hun maatje Michael Collins ondertussen eenzaam rondjes om de maan had gedraaid. Op de momenten dat hij achter de maan was, met de aarde niet in zicht, werd Collins wel betiteld als de eenzaamste mens in het heelal.

De beelden van de maanlanding werden wereldwijd door naar schatting zo’n 500 miljoen mensen bekeken. In Nederland werden Chriet Titulaer en Henk Terlingen er beroemd mee.

Vijftig jaar geleden. HenkTerlingen (“Apollo Henkie”) – jasje en schoenen uit; wijnfles op de grond; volle asbak; papiertroep om hem heen – zit te wachten totdat hij in de tv-uitzending weer wat moet zeggen. Hij heeft even rust. De deskundigen zijn aan het woord.

Zelf heb ik de maanlanding ook “live” gezien. (Niet op de maan uiteraard maar kijkende naar de televisie-uitzending. ) Vier jaar geleden schreef ik hierover in een blogpost:

“[…] Mijn ouders gingen niet op vakantie naar het buitenland. Dat vonden ze met vier kinderen te veel gedoe en te duur. Wij gingen elke zomer naar een huisje op een vakantiepark in Nederland. Dat was ook leuk. Ik kan me zulke huisjes herinneren in Sint Anthonis (Noord-Brabant), Exloo (Drenthe) en Bakkeveen (Friesland). Vooral die laatste vakantie weet ik nog goed.

Ik liep er niet alleen in het donker keihard tegen ons huisje aan, maar we mochten er ook met alle kinderen naar de eerste maanlanding kijken. Mijn ouders vonden dat we zo’n historische gebeurtenis moesten zien. Dus zaten we in een volgepropt zaaltje naar een zwart-wit toestel te kijken waar we Neil Amstrong de eerste stappen op de maan zagen maken (“That’s one small step for a man, one giant leap for mankind”).

Toen we terugliepen naar ons huisje – niet hollen Martin – keken we naar de maan om te zien of we Amstrong konden zien. “Net niet” zei mijn vader, hoewel mijn jongere zusje zeker wist dat ze een stipje op de maan zag bewegen.”

astronomie, Geschiedenis, Uncategorized, Verenigde Staten

De toespraak van Nixon

juli 19, 2019 Martin

In deze week van blogposts over de eerste maanlanding mag natuurlijk het dramatisch einde van de maanvlucht niet ontbreken. Voor wie niet meer weet hoe het ook al weer zat, zal ik het nog even kort samenvatten.

Het begon er mee toen Buzz Aldrin na zijn wandeling terugkeerde bij de maanlander en de dramatische woorden “Houston, we’ve got a problem” uitsprak.

Aldrin keert terug bij de maanlander, gefotografeerd door Neil Amstrong.

Onmiddellijk schakelde de NASA het geluidskanaal om van openbaar naar privé, waardoor we niet exact weten wat er daarna allemaal gezegd is.

Het probleem bleek later te zijn dat Aldrin het luik niet meer open kreeg. Hij kreeg zijn sleutel niet in het slot. Dat kwam doordat Amstrong bij het verlaten van het voertuig zijn sleutel aan de binnenkant van het slot van het luik had laten zitten. Hij was, toen hij voet op de maan zette, in de opwinding vergeten zijn sleutel er uit te halen. Het lukte Aldrin hierdoor niet om zijn sleutel er van de buitenkant in te stoppen. De sleutel van Amstrong blokkeerde de zaak. (Wij hebben overigens hetzelfde met onze achterdeur. Als er een sleutel aan de binnenkant in het slot zit, dan kan je er van buitenaf geen sleutel meer in stoppen.)

Wat ze ook probeerden, ze kregen de sleutel niet in het slot en ook lukte het niet om de sleutel van Amstrong van buitenaf uit het slot te stoten. Het dramatische gevolg was dat de twee astronauten de maanlander niet meer in konden komen. Ze stierven uiteindelijk op de maan. Hoe lang ze nog geleefd hebben, heeft de NASA vanwege privacyaspecten nooit bekend gemaakt.

Uiteraard volgde er een groot onderzoek. Voor een Senaats-commissie moest de NASA allerlei vragen beantwoorden. “Waarom zat er een slot op het luik? Was u soms bang dat er achter een rots op de maan een Rus verstopt zat die opeens te voorschijn zou springen, in de maanlander zou klimmen en er mee vandoor zou gaan?” vroeg één van de senatoren cynisch.

De reden dat er een slot op het luik zat, legde de man van de NASA uit, was dat ze anders bang waren dat het luik tijdens de landing zou open kunnen trillen. Ze hadden honderden keren geoefend en tijdens al deze oefeningen was Amstrong niet één keer vergeten om de sleutel uit het slot te halen.

De sleutelbos van Amstrong met liefst vier reservesleutels voor het geval er eentje kapot ging. Ook Aldrin had een dergelijke sleutelbos.

Wat Amstrong en Aldrin in de uren tot hun dood allemaal gezegd hebben – ze hebben nog uren met hun familie gepraat – is niet bekend. Wel bewaard gebleven zijn uiteraard de woorden die president Richard Nixon uitsprak toen hij het volk toesprak.

“Fate has ordained that the men who went to the moon to explore in peace will stay on the moon to rest in peace.

These brave men, Neil Armstrong and Edwin Aldrin, know that there is no hope for their recovery. But they also know that there is hope for mankind in their sacrifice.

These two men are laying down their lives in mankind’s most noble goal: the search for truth and understanding.

They will be mourned by their families and friends; they will be mourned by their nation; they will be mourned by the people of the world; they will be mourned by a Mother Earth that dared send two of her sons into the unknown.

In their exploration, they stirred the people of the world to feel as one; in their sacrifice, they bind more tightly the brotherhood of man.

In ancient days, men looked at stars and saw their heroes in the constellations. In modern times, we do much the same, but our heroes are epic men of flesh and blood.

Others will follow, and surely find their way home. Man’s search will not be denied. But these men were the first, and they will remain the foremost in our hearts.

For every human being who looks up at the moon in the nights to come will know that there is some corner of another world that is forever mankind.”

Zie hier de officiële stukken zoals in de in 1999 zijn terug gevonden in de overheidsarchieven (in de ‘National Archives and Records Administration, Nixon Presidential Materials Staff’)

Oké, president Nixon heeft deze woorden daadwerkelijk nooit uitgesproken. Het luik zat niet op slot en Amstrong en Aldrin konden veilig naar aarde terug keren.

Wat wel waar is, is dat bovenstaande speech klaar lag om door Nixon uit gesproken te worden in het geval het met de maanlanding mis zou gegaan. “In event of Moon disaster“.

De toespraak was vooraf al door Nixon’s vaste tekstschrijver William Saffire geschreven. In de instructies bij de speech staat ook vermeld dat Nixon voor het uitspreken van de toespraak eerst de ‘widows-to-be’ moest bellen en dat een geestelijke een zelfde soort procedure moest volgen als ware het een zeemansgraf.

Nixon spreekt hier de astronauten – die in een quarantainecapsule zitten – na terugkeer toe.

Dat er een slecht-nieuws-toespraak was voorbereid is niet uniek. Op het hoogtepunt van de Cuba-crisis in 1962 – Rusland was bezig met het plaatsten van raketten met kernkoppen op Cuba; Amerika stelde toen een ultimatum waarin ze eisten dat Rusland deze daar weg moesten halen anders zou Amerika Cuba aanvallen – dreigde er een oorlog tussen Amerika en Cuba / Rusland. Voor het geval deze oorlog er zou komen was er al een opzet voor een toespraak voor Kennedy gemaakt.

“Met een bezwaard hart, en in navolging van de eed die ik heb afgelegd, heb ik de Amerikaanse luchtmacht opdracht gegeven om de de kernwapens op Cuba te verwijderen”

Het kwam echter goed. Rusland haalde de raketten weg en de derde wereldoorlog werd voorkomen.

Een ander iemand die zich op het vertellen van slechts nieuws had voorbereid was generaal Eisenhower bij D-day. Voor het geval de invasie zou mislukken, had hij alvast vast wat krabbeltjes op een blaadje gezet, waarbij hij de schuld van het mislukken van de invasie op zich nam.

Gelukkig heeft hij de woorden – als hij al zijn eigen handschrift kon lezen – nooit hoeven uit te spreken. (Leuk detail, hij dateerde hem op 5 juli. Hij vergiste zich in de maand.)

Tot slot wil ik dit nog zeggen. “U verwachtte vandaag een leuke blogpost, gevat, leerzaam en interessant. Helaas heb ik vandaag niet aan deze verwachtingen kunnen voldoen. Het spijt me.”

U ziet, ik heb me ook al voorbereid voor het geval u deze blogpost helemaal niets vindt.

astronomie, Dagelijks leven, Geschiedenis

De Fransen zijn niet welkom

juli 16, 2019 Martin

Vandaag is het exact vijftig jaar geleden dat de Apollo 11 werd gelanceerd met aan boord Neil Amstrong, Buzz Aldrin en Micheal Collins. Vier dagen later zouden de eerste twee voet op de maan zetten, terwijl Michael Collins – wie kent zijn naam nog? – achter bleef in de Columbia, het ruimtevoertuig dat tijdens de maanlanding zijn rondjes om de maan draaide.

Deze roestbak is de Columbia waarin Collin eenzaam zijn rondjes om de maan draaide. Hij staat thans in het National Air and Space Museum in Washington. foto Arjun Sarup

Maar over de maanlanding wil ik het nu niet hebben – dat komt over vier dagen wel – nee, vandaag wil ik het hebben over de Franse taal. Dit vanwege de vierdaagse van Nijmegen die vandaag begint. “Een kleine stap voor de mensheid maar vele stappen voor de mens” zou Amstrong over de vierdaagse zeggen.

De reden dat ik het over de vierdaagse wil hebben, is dit berichtje dat ik gisteren in de Gelderlander zag staan.

Kijkt u even op het bord, alle deelnemers worden door de gemeente Lingewaard van harte welkom geheten. Behalve de Fransen. Die zien ze liever direct vertrekken “Au Revoir”. Er had natuurlijk ‘Bienvenue’ moeten staan, maar ja, het Frans is nu eenmaal een lastige taal.

Dat ondervond ook de bekende Amerikaanse schrijver Mark Twain. Hij bezocht tijdens een rondreis in Europa ook Frankrijk. Over de Fransen zei hij na terugkomst: “Ik sprak ze nota bene in hun eigen taal aan, maar ze begrepen me nauwelijks. Wat spreken ze hun eigen taal toch slecht.”

Maar goed, de Fransen worden door de gemeente Lingewaard weliswaar niet welkom geheten, maar ze mogen – au revoir – nog wel terugkomen. Het had erger gekund. Ze hadden ook kunnen zeggen ‘Loop naar de maan’ en daarmee zijn we weer terug bij de maanlanding en is de cirkel weer rond of zoals de Fransen zeggen: “Le cercle est un carré.”

Geschiedenis

Zwarte puntjes

juli 12, 2019 Martin

Heeft u enig idee wat dit is?

Het is een foto uit 1928 van een schaal die de Schotse arts-bacterioloog Alexander Fleming gebruikte om tijdens een onderzoek enkele testen te doen.

Fleming was in 1928 bezig met een onderzoek naar de Staphylococcus aureus, een bacterie die allerlei ontstekingen kan veroorzaken. Terwijl hij hiermee bezig was, zag Fleming op een ochtend – 28 september 1928 om precies te zijn – op zijn schaaltje een schimmel die daar per ongeluk op was beland. Rondom deze schimmel waren een hoop bacteriën verdwenen. De schimmel bleek een stof af te scheiden, door Fleming ‘penicilline’ genoemd, die de bacteriën in zijn omgeving doodde.

Het zou overigens nog tot begin jaren veertig duren voordat penicilline als geneesmiddel op de markt kwam, maar toen werd het ook massaal gebruikt. Zie bijvoorbeeld deze opmerkelijke advertentie.

Advertentie uit 1944

Wist u overigens dat de schimmels die sinaasappels groen kleuren, kazen blauwe aderen geven of appels bruin laten wegrotten, ook behoren tot het geslacht Penicillium. Deze wijsheid en nog veel meer interessante feitjes over schimmels – “De oranje gekleurde schimmel Penicillium maximae is vernoemd naar onze Koningin Maxima. De hele koninklijke familie heeft inmiddels een schimmel op naam, zo is er een P. vanoranjei, P. amaliae, P. alexiae en een P. arianeae.”- kunt u nalezen in dit interessante artikel op Kennislink.

Daar zult u overigens de foto met het schaaltje niet aantreffen. Ik moet namelijk even opbiechten dat op de foto geen schimmels te zien zijn, maar spelden op een landkaart van Europa.

Zie hier een uitvergroting.

Ik zag deze foto van de week op een tentoonstelling over de geschiedenis van de ANWB in de winkel in het hoofdkantoor van de ANWB in Den Haag. Eerst dacht ik dat het een beschimmelde landkaart was – vandaar dat ik bij de foto aan Fleming en zijn penicilline moest denken – maar toen ik het onderschrift las, bleek het een landkaart van Europa uit begin jaren zestig te zijn waarop allerlei spelden waren geprikt.

Elke speld bleek een oproep van een automobilist naar de alarmcentrale voor te stellen. Je kan zo heel mooi zien naar welke landen men in die tijd op vakantie ging. Hoewel, dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat de mensen met de betere auto’s – die de alarmcentrale niet nodig hadden – naar andere landen op vakantie gingen dan de mensen met auto’s die wat gammeler waren en die daarom wat dichter bij huis bleven.

En het kan ook nog eens allemaal toeval zijn, net zoals de ontdekking van penicilline.

Dagelijks leven, Geschiedenis

Moderne verkoopkramen

juni 26, 2019 Martin

Vroeger werden zaken zoals ijs gewoon verkocht vanuit een ijscowagen. Het was een wagen zonder fratsen. Zie hier bijvoorbeeld in 1955 “de fietsende ijszusjes van Marken” – de twee dames links op de foto; de ene fietste; de andere deed de verkoop – en hun ijscokar.

Tegenwoordig gaat dat anders. Zo zag ik het afgelopen weekend tijdens ‘Sail op Scheveningen’ de volgende twee opmerkelijke verkoopkramen.

Bier uit blik

Oesters op ijs uit een schelp

Ach ja, moderne tijden, moderne verkoopkramen.

Overigens, op zoek naar een oude foto voor deze blogpost kwam ik deze foto uit de negentiende eeuw tegen.

Het bijschrift luidde “Kiepkerel koopt en verkoopt waren bij een Nederlandse vrouw.”

Hebt u enig idee wat een kiepkerel is? Nou ik ook niet. Ik heb het daarom even in de Wikipedia voor u opgezocht. Ik citeer:

“Kiepkerels zijn Noord-Duitse marskramers die van de 17e eeuw tot begin 20e eeuw door Noord-Nederland trokken en hun koopwaar op hun rug in een mand (Nedersaksisch: kiep) vervoerden. Deze kiepkerels kwamen het meeste voor in de provincie Groningen.

Toen bekend werd dat Nederlanders geïnteresseerd waren in Duitse koopwaar, begonnen sommige Duitse seizoenarbeiders (hannekemaaiers) om wat extra geld te verdienen deze waren mee te nemen in op de rug gedragen manden. Een deel van deze marskramers zijn voorgoed in Nederland gebleven, zoals de broers Clemens en August Brenninkmeijer, die de confectieketen C&A hebben opgericht, en de familie Sinkel, die met de Winkel van Sinkel is begonnen.”

Kijk eens aan, C&A is opgericht door twee kiepkerels. Had u niet gedacht hè?

Geschiedenis, kunst

My fifteen minutes of fame in de schaakwereld (1)

juni 11, 2019 Martin

Kent u de uitdrukking ‘fifteen minutes of fame’? Die uitdrukking wordt vaak gebruikt als iemand kortstondig bekend is, meestal om iets wat niet echt belangrijk is. We hebben deze uitdrukking te danken aan Andy Warhol die in 1968 in een catalogus voor een tentoonstelling van zijn werk in het ‘Moderna Museet’ in Stockholm schreef: “In the future, everyone will be world-famous for 15 minutes”

De Amerikaanse fotograaf Nat Finkelstein stond naar eigen zeggen in 1966 mede aan de basis van deze woorden. Hij fotografeerde toen Andy Warhol voor een boek. Tientallen mensen probeerden bij die gelegenheid ook op de foto te komen, waarop Warhol zei “Iedereen wil beroemd worden”. Hierop antwoordde Finkelstein: “Yeah, for about fifteen minutes, Andy.” Of het inderdaad zo gegaan is, kunnen we niet meer navragen. Andy Warhol overleed in 1987 en Finkelstein in 2009.

Op bovenstaande foto, tweede van links, is Andy Warhol te zien. Hij was beroemd op 2 september 1967 van 14.00 uur tot 14.15 uur, toen hij aan boord van de S.S. France sprak met de Amerikaanse auteur Tennessee Williams. (Foto James Kavallines; Library of Congress Prints and Photographs Division. New York World-Telegram and the Sun Newspaper Photograph Collection. LC-USZ62-121294).

Het Engels kent naast ‘fifteen of fame’ nog een soortgelijke uitdrukking, namelijk “a nine days’ wonder”. Die uitdrukking stamt al uit de Middeleeuwen. In een boek uit 1325 komt de uitdrukking al voor. Dat waren nog de ‘good old days’. Toen was je nog gewoon negen dagen beroemd. In de haastige wereld van vandaag nog maar een kwartiertje. En dat is dan ook de reden dat ik mijn verhaal over mijn fifteen minutes of fame in de schaakwereld nu stop en morgen pas weer vervolg.

Dan heb ik mooi twee keer mijn ‘fifteen minutes of fame’.

My Blog

Categorie archief: Geschiedenis

Lang wachten op de Huishoudbeurs

Examen persfotograaf

Abbey Road -2

slagerij J. van der Ven

Kowet 100

Een omgedraaid standbeeld

Een kleine observatie

Een standbeeld met spelden

A bridge too far

Vijftig jaar geleden

De toespraak van Nixon

De Fransen zijn niet welkom

Zwarte puntjes

Moderne verkoopkramen

My fifteen minutes of fame in de schaakwereld (1)

My WordPress Blog