Ik heb zitten tellen. In mijn serie over de vijftig mensen achter de computer heb ik tot nu toe elf portretten geschreven. Met behulp van een telraam heb ik vervolgens wat berekeningen gedaan en de uitkomst daarvan was dat ik dus nog 39 portretten moest schrijven. Daarom maar weer een portret geschreven en wel die over de onbekende persoon die als eerste de abacus bedacht. Het portret begint als volgt:

NN; onbekende persoon; leefde vermoedelijk ca 2.700 voor Christus; bedacht de eerste abacus

Er zijn een aantal uitvindingen en ontdekkingen geweest die een grote rol hebben gespeeld in de geschiedenis van de mensheid. Denk bijvoorbeeld maar eens aan stenen speerpunten en de pijl en boog, waardoor de mens in de oudheid in staat was het op te nemen tegen dieren die sneller of sterker waren. Of neem de uitvinding van het wiel. Belangrijke uitvindingen, maar misschien is de allerbelangrijkste uitvinding in de geschiedenis van de mensheid wel de abacus geweest. Dat klinkt misschien wat vreemd in de oren, maar het is de abacus geweest die de mens voor het eerst in staat stelde om goed te kunnen rekenen. Een simpel maar een o zo essentieel iets voor de mens.

Voor wie twijfelt of de uitvinding van de abacus inderdaad zo belangrijk is geweest voor de ontwikkeling van de mens, moet eens kijken naar de tijdlijn van de modern mens, de homo sapiens. Op grond van DNA-onderzoek wordt tegenwoordig verondersteld dat de homo sapiens zo’n 300.000 jaar geleden “ontstond” in Afrika. De ontwikkeling van de mens, qua intellectuele prestaties en handelen, ging gedurende de volgende “295.000 jaar” in een heel geleidelijk tempo, maar vanaf zo’n 3000 jaar voor Christus is er een hockeystick-effect te zien – dat is een groeicurve waarbij na een periode van geringe groei er plotseling een sterk stijgende groei te zien valt. Dat het begin van deze sterke groei samenvalt met de uitvinding van de abacus kan toeval zijn, maar het geeft wel te denken. Opeens zat de mens niet meer vast aan het rekenen met tien vingers, maar kon het de grote getallen van de wereld bereiken. Er volgde de een na de andere wetenschappelijke ontdekking, al of niet resulterend in praktische uitvindingen.

Het idee achter een abacus kunnen we dan ook bij uitstek zien als een doorbraak in het menselijk denken. Een beetje kort door de bocht wellicht, maar het is dankzij de abacus dat we nu in de file staan en we ruimtesondes naar andere sterrenstelsels kunnen sturen. (Dat van die file is overigens mede mogelijk omdat iemand anders het wiel bedacht.)

Voor wie de rest van het verhaal wil lezen, zie hier.