Vandaag heeft China een ruimtesonde richting Mars gelanceerd. De ‘Tianwen-1’ (dat staat voor ‘Hemelse Vragen-1’) brengt een onbemand – dat ‘onbemand’ is wellicht overbodig om te vermelden – karretje naar de Rode Planeet, dat daar over zeven maanden rond moet gaan rijden.
Althans, dat is het plan. Zulke reizen willen nog wel eens mis gaan. In 2011 deden de Chinezen, samen met de Russen, een eerdere poging om Mars (en de Mars-maan Phobus) te bereiken, maar door een probleem bij de lancering kwam de Phobos-Grunt – zo heette de sonde – in een baan om de Aarde terecht die niet geschikt was om de reis naar Mars te vervolgen. De Phobos-Grunt stortte na twee maanden neer in de Stille Oceaan.
Mars weergegeven in verhouding tot de aarde (Ik had hier eerst per ongeluk getypt ‘Mars weergegeven op ware grootte’. Dat klopt uiteraard niet).
Sinds 10 november 1960 zijn er wereldwijd 48 pogingen ondernomen om Mars te bereiken. Daarvan mislukten er achttien. De eerste zes vluchten mislukten allen. Pas nummer zeven, de Mariner 4, vertrokken op 28 november 1964, bereikte Mars wel (op 14 juli 1965) en zond de eerste “gedetailleerde” foto van het oppervlakte van Mars terug naar aarde. (In totaal nam de sonde 21 foto’s terwijl hij langs Mars vloog, de kortste afstand tot de planeet bedroeg 9600 km.)
Deze NASA-foto, gemaakt op 15 juli 1965, laat een gebied zien van 1200 km bij 330 km. Tegenwoordig kunnen we, dankzij de karretjes op Mars, heel wat scherpere foto’s maken.
De geslaagde vlucht van de Mariner-4 was overigens nog bijna mislukt. Ik citeer even de Wikipedia
“Na acht dagen volgde een koerscorrectie, die bijna fataal afliep door een fout van een vluchtleider. Nadat de noodzakelijke commando’s hiervoor in een datapakketje waren verpakt, begon het grondstation met het verzenden daarvan. Echter, tijdens het overseinen liep er toevallig een technicus de zaal binnen, die opmerkte dat een schakelaar op “aan” stond en hij zette deze uit, in de normale positie. Slechts het bevel tot koerswijziging was nu doorgezonden, maar het commando om daarna de zonnepanelen opnieuw op de zon te richten niet. Gelukkig bleef dit zonder grote gevolgen, aangezien het koerswijzigingsbevel nu een fout bevatte, waardoor Mariner 4 de ontvangen instructies niet uitvoerde.”
Menselijke fouten hebben meerdere malen voor mislukkingen van Mars-projecten gezorgd. Zo vertrok in 1998 de Amerikaanse Mars-sonde ‘Mars Climate Orbiter‘ naar Mars, om daar in september 1999 zo ongeveer direct te verbranden in de atmosfeer. Dat kwam door een rekenfout. ‘De berekeningen voor de stuurmotoren werden uitgevoerd met een eenheid van het Brits-Amerikaanse maatsysteem, pond-seconden (lbf×s), in plaats van Newton-seconden (N×s), een eenheid uit het Europese maatsysteem, zoals in de software was ingeprogrammeerd. Hierdoor benaderde de ruimtesonde Mars veel te laag en brandde op in de atmosfeer.’, aldus de Wikipedia.
Een ander voorbeeld is de Russische Kosmos 419. Daarmee ging het in 1971 mis, omdat iemand de klok verkeerd had ingesteld die er voor moest zorgen dat de vierde trap van de raket ging ontbranden. Hij stond per ongeluk op 1,5 jaar ingesteld in plaats van op 1,5 uur.
Ook bij het Europese Arianne-project is wel eens iets mislukt door menselijk falen. Uit de Volkskrant van 12 december 2002: “De eerste Ariane 5-raket explodeerde door een domme softwarefout. De software die de standregeling van de raket verzorgde, was klakkeloos gekopieerd van de Ariane 4. Maar omdat de Ariane 5 eerder afbuigt, kreeg de boordcomputer getallen voor de kiezen waar hij geen raad mee wist. Gevolg: een abrupte koerswijziging die de raket deed scheuren, waarna het veiligheidssysteem de Ariane 5 tot ontploffing bracht.”
Een Arianne 5 raket in 2013. Foto ESA
Ooit werd aan een Amerikaanse astronaut gevraagd hoe het nou voelde om in een raket te zitten, zo vlak voor de lancering. Hij antwoordde: “Hoe zou u zich voelen als u in een raket zit, die bestaat uit zo’n 5000 onderdelen, die stuk voor stuk door de goedkoopste inschrijver zijn geleverd?”
Maar goed, terug naar Mars – niet letterlijk uiteraard – behalve de Chinese sonde is er nog een sonde onderweg naar Mars. Maandag lanceerde de Verenigde Arabische Emiraten al een sonde en aan het einde van deze maand vertrekt een Amerikaans exemplaar naar Mars. (Verkeersinformatie; het is druk richting Mars, hou rekening met een vertraging van twee maanden.” )
De reden dat al deze sondes nu worden gelanceerd, is dat Mars nu relatief gezien dichtbij de aarde staat (de afstand bedraagt momenteel zo’n 62 miljoen km). De onderlinge afstand varieert nogal en er is dan ook een soort cyclus van twee jaar om te lanceren.
Tot slot van dit blog, met de Amerikaanse sonde had u meegekund naar Mars. Althans uw naam. Je kon je naam opgeven en alle opgegeven namen staan op drie chips die aan de Marsrover Perseverance zijn bevestigd. In totaal hebben zo’n 10,5 miljoen mensen hun naam opgegeven, waaronder 52.347 Nederlanders.
Denkt u nu, “oh, dat ik ook wel gewild”, u krijgt een herkansing. U kunt nu al uw naam opgeven voor toekomstige vluchten. Zie hier het invulformulier en hier voor een toelichting. Je kan zelfs ‘frequent flyer’ worden!