De butler heeft het gedaan

Gisteren moest de 42-jarige Marcel J. uit Noordwijk zich voor de rechtbank verantwoorden. J. was zestien jaar lang de persoonlijke assistent van de eigenaresse van het Grand Hotel Huis ter Duin in Noordwijk. Zij introduceerde hem steevast als ‘mijn butler’. Sinds 2008 zou J. juwelen van logerende gasten achterover hebben gedrukt. Hij kreeg geregeld de opdracht om sieraden van gasten en van de familie van de eigenaresse veilig in de kluis van het hotel op te bergen of ze te laten schoonmaken bij een juwelier.

De butler bracht de sieraden echter naar een bevriende juwelier, die de diamanten en andere edelstenen verving door imitatiediamanten, waarna J. de juwelen met de nepedelstenen terug legde in de kluis. De echte diamanten verkocht hij vervolgens. Dit ging jarenlang goed totdat hij één van de ontvreemde diamanten te koop aanbood bij Gassan Diamonds in Amsterdam. Een oplettende medewerker aldaar herkende de edelsteen. Hij had hem zelf verkocht aan de rechtmatige eigenaar.

Het is binnen korte tijd nu al de derde keer dat ik iets lees over een butler die “het gedaan heeft.” Een paar jaar geleden werden er vertrouwelijke documenten van de vorige paus gestolen en verkocht aan de pers. De zaak werd ook bekend als het ‘Vatilek’. De voornaamste dader bleek de butler van de paus te zijn. Hij kreeg anderhalf jaar cel. De paus vergaf hem.

De derde zaak van een butler die “het gedaan heeft” betreft de “moord” op de weduwe Dorothea van Wijlick in 1983. Voor deze moord werd in 1985 haar butler c.q. verzorger Dick van Leeuwerden tot 12 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij zat daarvan acht jaar uit. Van Leeuwerden heeft altijd beweerd dat hij onschuldig was en dat de weduwe een natuurlijke dood is gestorven.

Nu moet ik zeggen dat ik kan begrijpen dat de politie het overlijden van de weduwe als verdacht betitelde. In 1983 was de toen 38-jarige en openlijk homoseksuele butler in het geheim met de vermogende 72-jarige weduwe getrouwd. Haar kinderen werden van dit huwelijk niet op de hoogte gesteld. Het doel van het huwelijk was om hem bij haar overlijden financieel verzorgd achter te laten zonder dat hij hoge schenkingsrechten zou moeten betalen. Vijf weken na het huwelijk overleed de weduwe vrij onverwachts. De dag na het overlijden vernam  haar dochter van het huwelijk tussen haar moeder en de butler. Zij vond de gang van zaken verdacht en belde daarover met de waarnemend huisarts die haar moeder na haar overlijden had onderzocht en geen onregelmatigheden had geconstateerd. De waarnemend huisarts schrok en vroeg zich af of hij niet iets had gemist. Hij belde de gemeentelijk lijkschouwer, die vervolgens de politie inlichtte, waarna de butler uiteindelijk in de beklaagdenbank belandde en veroordeeld werd. Hij zou haar door middel van het laten drinken van veel alcohol om het leven hebben gebracht. Zo zou hij haar soep vermengd hebben met rum.

Sinds zijn veroordeling heeft Van Leeuwerden liefst zeven (!) herzieningsverzoeken ingediend bij de Hoge Raad, een record in Nederland. De eerste zes zijn afgewezen maar het zevende verzoek loopt nog. Het is ook de langst slepende rechtszaak in Nederland. Zie hier en hier voor meer informatie over deze zaak.

Tussen haakjes, toen advocaat Geert Jan Knoops, in 2013 het zevende herzieningsverzoek indiende, schreef ook de satirische site ‘De Speld’ over de zaak. Onder de kop ‘Butlermoord vond plaats met loden pijp in de zitkamer’; Politie moet alleen kandelaar nog wegstrepen” schreven op 9 juli 2013 Rudolf Julius en Jochem van den Berg het volgende:

‘Er is mogelijk een doorbraak in de zogenaamde butlermoord uit 1983. Volgens advocaat Geert-Jan Knoops staat onomstotelijk vast dat de moord op weduwe Dorothea van Wylick is gepleegd met de loden pijp, in de zitkamer. Knoops is de advocaat van Dick van Leeuwerden, die is veroordeeld voor de moord. Hij is opgetogen: “Tot nu toe ging men er ten onrechte van uit dat mijn cliënt de moord had gepleegd met het touw in de serre. Toen er opnieuw 3 werd gegooid, besloot de politie maar naar de zitkamer te springen. Dat heeft een en ander in gang gezet.” Twijfels over de serre als locatie van de moord waren er al langer. Knoops: “Mijn cliënt roept al jaren dat hij het daar niet gedaan heeft. De politie wilde daarom graag de balzaal en de biljartkamer controleren, maar gooide steeds te laag.” De sprong naar de zitkamer leverde niet alleen duidelijkheid op over de locatie, maar ook over het moordwapen. Knoops: “Het is vrijwel zeker dat het de loden pijp is, zoals mijn cliënt altijd heeft beweerd. De politie moet alleen de kandelaar nog definitief wegstrepen. Maar nu er al zekerheid is over de locatie en de dader, is dat een koud kunstje.”

In de detective-literatuur is de zin ‘de butler heeft het gedaan’ een echte klassieker, maar uit twee onderzoeken (van The Guardian en van de site Mental-Floss) blijkt dat er eigenlijk helemaal niet veel misdaadboeken zijn waarin de butler het daadwerkelijk had gedaan. De mythe is vooral ontstaan door het in 1930 verschenen boek ‘The Door’ van de zeer populaire Amerikaanse schrijfster Mary Roberts Rinehart (1876-1958), waarin – spoiler alert – de butler het inderdaad gedaan had. De zin ‘The butler did it’ komt echter niet in het boek voor. Veel meer historische detectiveboeken waarin de butler het had gedaan, zijn er echter niet.

butlerMary Roberts Rinehart onderzoekt of de kok gif in de soep had gedaan. Hij bleek onschuldig te zijn. (Foto: Library of Congress)

Een gedachte over “De butler heeft het gedaan”

Reacties zijn gesloten.