Categorie archief: Dagelijks leven

Dagelijks leven, Wetenschap

Complotten

2 reacties

Er zijn een hoop mensen die denken dat er allerlei complotten bestaan. Zo denkt bijvoorbeeld zo’n 7% van de Amerikanen dat de maanlanding nooit heeft plaatsgevonden maar is opgenomen in Hollywood; 11% van de Amerikanen denkt dat de Amerikaanse regering op de een of andere wijze bij de aanslagen van 9/11 is betrokken; liefst 20% (schrikbarend hoog) denkt dat er een verband is tussen vaccinaties en autisme (mede vanwege deze theorie pleegt de Taliban in Pakistan zelfs bomaanslagen bij vaccinatie-programma’s); 21% denkt dat er bij Roswell in de Amerikaanse staat New Mexico in 1947 een UFO is neergestort maar dat de Amerikaanse overheid dit al jaren geheim houdt en liefst 50% van de Amerikanen denkt dat Lee Harvey Oswald niet alleen heeft gehandeld toen hij Kennedy vermoordde maar dat er sprake was van een samenzwering.

oswald

Maar ook buiten Amerika zijn er een hoop complotdenkers. Zo denkt 4% van de Engelsen nog steeds dat Paul McCartney in 1966 bij een auto-ongeluk om het leven kwam en werd vervangen door een lookalike opdat de Beatles verder konden gaan. Ook is er één Nederlander (Louis van Gaal) die nog steeds denkt dat het huidige Manchester United leuk voetbal speelt.

Drie dagen geleden verscheen er op de site van Plos.Org een artikel getiteld ‘On the Viability of Conspiratorial Beliefs’. Het is een rapport van een zekere David Robert Grimes, een jonge wetenschapper uit Oxford, die zich onder andere met kankeronderzoek bezigt houdt maar volgens zijn twitteraccount ook “full time Jedi Knight” is, en “Foppish hair” heeft.

Hij heeft een moeilijke  maar mooie wetenschappelijke formule bedacht waarmee je kan uitrekenen hoe lang het duurt voordat een bepaald complot onthuld wordt. Dit hangt onder af van hoeveel mensen op de hoogte zijn van het complot, wat de kans is dat iemand gaat praten en hoeveel tijd er is verstreken sinds het complot begon.  Zo zou volgens zijn formule – en aannames over het aantal mogelijk betrokkenen – binnen drie jaar en acht maanden het complot van de fake-maanlanding al onthuld zijn geweest en dat vaccinaties niet veilig zouden zijn zou binnen drie jaar en twee maanden bekend worden.

Het mooie van dit alles is dat je met het omgekeerde ook iets kan doen. Gezien het feit dat nu 46 jaar na de maanlanding nog steeds niet onthuld is dat de maanlanding fake is, betekent dit bij een verwachte ‘onthullingstijd’ van 3 jaar en 8 maanden dat er dus hoogst waarschijnlijk geen complot was en dat de maanlanding echt was. Alleen als er slechts 250 mensen op de hoogte waren van een complot om de maanlanding te faken, dan zou het complot vandaag de dag nog niet onthuld hoeven te zijn. Maar om de maanlanding te kunnen faken moeten er veel meer mensen bij de NASA , de Politiek en Hollywood dan 250 stuks betrokken zijn geweest.

maanlanding

Amstrong en Aldrin tijdens de fake-maanlanding. In werkelijkheid is het een foto uit april 1969 gemaakt tijdens een trainingsessie van de astronauten; bron NASA.

Grimes heeft ook een tabel gemaakt om te laten zien hoeveel mensen er maximaal betrokken bij een complot mogen zijn opdat het niet binnen een bepaalde tijd uitkomt. Immers hoe meer mensen er van een complot weten, hoe eerder het complot onthuld zal worden. Dat is logisch. De tabel ziet er als volgt uit.

complot

En nu ik deze tabel bekijk maak ik me een beetje zorgen. Volgens de statistieken van mijn blog wordt mijn site dagelijks gemiddeld zo’n 46 keer bezocht. Het grootste gedeelte daarvan zijn bovendien bezoeken van robots e.d.. Kortom volgens de tabel van Grimes duurt nog het ruim meer dan 100 jaar voordat onthuld wordt wat voor een mooie blogposts ik wel niet schrijf. Help!

Dagelijks leven

50% van 200%

De Media Markt heeft weer de ‘BTW weg ermee!’ actie. In de advertenties van het concern wordt het BTW-percentage van 21% met grote cijfers vermeld.  Voor degene die nu denkt dat hij bij deze actie 21% korting krijgt op de originele prijs, dit is niet het geval. Je krijgt iets meer dan 17% korting. (Stel de originele prijs is 121 euro. Bij de actie betaal je 100 euro. Het kortingspercentage bedraagt aldus geen 21% maar 21/121 *100% = 17%.)

Maar er zijn nog een paar punten waar je op moet letten voordat je naar de winkel stormt. De actie geldt lang niet voor alle producten en het kan gebeuren dat sommige producten opeens vlak voor de actie in prijs worden verhoogd. Of zoals de Media Markt het tegenover het AD verklaart: “Tot aan de btw-actie volgen wij ons standaard prijsbeleid. In veel gevallen betekent dit een afprijzing, in sommige gevallen betekent dit dat een prijs naar boven aangepast wordt.”

Elektronicawinkels roepen vaak luidkeels dat als de concurrentie met een lagere prijs adverteert, dat zij dan ook het product in prijs verlagen. Maar het omgekeerde, namelijk dat als de concurrent een hogere prijs vraagt, dat zij dan soms hun eigen prijs verhogen, daarmee lopen ze niet te koop; wel met het product met de hogere prijs. ‘Ik ben toch niet gek!‘ zou de Media Markt zeggen.

Dat kan soms leiden tot publicitaire rampen zoals de Media Markt deze week mocht ondervinden. Een zekere Ellen ten Napel-Wieland had geconstateerd dat de door haar gewenste droger vlak voor de BTW-actie met 100 euro in prijs was verhoogd en had haar ongenoegen daarover op Facebook geuit. Het bericht werd meer dan 20.000 keer gedeeld en ook het AD pikte het op.

ad mediamarkt

Om de vraag van het AD te beantwoorden, ja dat mag dus, maar erg netjes is het niet. In 2013 vermeldde de Media Markt nog specifiek in haar actievoorwaarden dat zij de prijs vlak voor de actie niet zou verhogen. Toen zij dit echter wel deed en een consument hierover klaagde bij de Reclame Code Commissie werd de Media Markt op de vingers getikt.

DossierNr: 2013/00282: “Door bij de berekening van de actieprijs tijdens de “BTW Weg Ermee-actie” uit te gaan van een hogere dan de gebruikelijk door Media Markt gerekende prijs, is de bestreden mededeling “Media Markt verhoogt haar prijzen voorafgaand aan acties niet om vervolgens de korting te verlenen” niet juist” aldus de Reclame Code Commissie bij haar uitspraak in 2013.

Als gevolg van deze uitspraak heeft de Media Markt haar beleid aangepast. Niet in die zin dat zij vlak voor de BTW-actie de prijs niet meer verhoogt, maar door aanpassing van de actievoorwaarden. De zin ‘Media Markt verhoogt haar prijzen voorafgaand aan acties niet om vervolgens de korting te verlenen’ is nu uit de actievoorwaarden verdwenen.

Overigens is de Media Markt niet de enige die de prijzen voorafgaand aan kortingsacties soms eerst verhoogd. De afgelopen jaren hebben we dat de KLM vlak voor de Werelddealweken ook wel eens zien doen. (In dit geval betrof het tickets naar Amerika. De prijs was 680 euro, deze werd pal voor de werelddealweken verhoogd naar 735 euro. Tijdens de werelddealweken was de prijs 635 euro. De KLM adverteerde vervolgens met ‘100 euro korting!’ terwijl de werkelijke korting maar 45 euro was.)

Ook zaken als Blokker, Bol.com, Intertoys en Wehkamp presenteerden volgens de Consumentenbond de afgelopen jaren wel eens nep-aanbiedingen, in dit geval voor speelgoed. Het trieste is dat V&D niet mee deed aan deze nep-prakijken en juist dit concern is nu failliet.

Maar zelfs als de prijs niet vlak voor een actie is verhoogd moet je nog soms opletten. Zo had deze week ons filiaal van Albert Heijn de frambozen in de bonusaanbieding.

ah2

Van € 2,79 voor € 2,29 dat is een korting van 18%. Onderaan het schap was nog de normale prijs zichtbaar.

AH1

En inderdaad, de normale prijs was € 2,79. De prijs was dus niet eerst verhoogd. Mooi, een korting dus van 18% zou je zeggen, maar nou nee dus, want wie wat beter naar de prijskaartjes kijkt, ziet dat je bij de bonusaanbieding een bakje met 125 gram frambozen krijgt, terwijl dat eerst 150 gram was. Dat is 17% minder frambozen. Daar gaat je voordeel.

Als wij een spectaculaire voordeelaanbieding zien, dan roepen Marianne en ik altijd: ”50% van 200%”. Wij  liepen ooit eens tijdens een vakantie in Amerika in een winkelstraat in San Francisco, waar vlak voor ons een Amerikaans echtpaar liep. Op een gegeven moment werd de vrouw helemaal enthousiast en riep luidkeels naar haar man: “Look honey, a 50% Sale!”. Waarop de man zuchtend de woorden sprak: “Yeah sure, 50% of 200%” . Sindsdien is dat een gevleugelde uitdrukking bij ons geworden als we ergens korting zien.

Dagelijks leven, Geschiedenis, Verenigde Staten

Bill Gates en George Clooney

Bill Gates en George Clooney waren gisteren allebei in ons land. De een (Bill Gates) om geld namens één van zijn goeddoelstichtingen te schenken, de andere (George Clooney) om geld voor een goeddoelstichting van hem op te halen (zijn stichting kreeg het geld van de Nationale Postcodeloterij). ‘s Avonds was George Clooney te gast in het tv-programma van Humberto Tan dat vanwege de grote belangstelling voor George Clooney was verplaatst naar Carré.

Ik ken Bill Gates en George Clooney alle twee. Althans volgens ‘de keten van vier’. Volgens deze regel kent iedereen op de wereld elkaar door middel van een keten van slechts vier mensen. Daarbij moet je het begrip ‘kennen’ wel ruim opvatten. Een voorbeeldje: Ik ben een keer gast aan tafel geweest bij een uitzending van Pauw en Witteman. Ik “ken” daardoor Jeroen Pauw. Deze kent op zijn beurt Mark Rutte, die weer op zijn beurt op bezoek is geweest bij Barack Obama. Zie hier: in drie ‘stappen’ ben ik bij Obama. En omdat er nog ruimte is voor een vierde stap, kent iedereen die mij kent in vier stappen ook Obama. (Soms is er wel eens een kringetje nodig van vijf of zes mensen)

Ik moet beschaamd toegeven dat Marianne Willem Holleeder kent. Dat is de schuld van Twan Huis die hem in 2012 te gast had in het televisieprogramma College Tour. De kring luidt in dit geval: Marianne -> Martin -> Jeroen Pauw -> Twan Huis -> Willem Holleeder. Foei Marianne!

Daadwerkelijk in levende lijve heb ik niet veel beroemdheden gezien. George Bush Sr. heeft een keer enthousiast naar mij zitten zwaaien (zie hier) en ooit ben ik eens een keer in de jaren negentig met de oudste dochter achterop de fiets en de jongste dochter in het zitje voorop naar het Malieveld in Den Haag gefietst om te kijken hoe president Clinton en zijn vrouw Hillary daar per helikopter vertrokken. Dan konden de kinderen later zeggen dat ze een Amerikaanse president in hun prilste jeugd hadden gezien.

Het dichtste bij een ontmoeting met echt bekende mensen was ik die keer toen Koningin Beatrix en Prins Claus een mislukte poging deden om mij te overrijden. Dat was begin jaren negentig. Met een stel andere fietsers stond ik in Den Haag voor een stoplicht bij het Malieveld te wachten om een drukke verkeersweg over te steken. Vlak voordat ons licht op groen sprong reden er twee motoragenten met zwaailichten voorbij. Waarom ze die lichten voerden was onduidelijk want ze hadden niet echt haast. Even later sprong ons licht op groen en alle fietsers trokken op. Net toen wij de weg wilden oprijden, reed er echter nog een auto door het donkerrode stoplicht. Alle fietsers konden nog net een noodstop maken en de auto werd onder begeleiding van taalgebruik dat ik hier niet zal herhalen nageroepen. Toen we goed keken zagen we dat het een AA-auto was waarin Beatrix en Claus zaten. Prins Claus keek geschrokken achterom maar koningin Beatrix bleef stoïcijns voor zich uitkijken. Die motoragenten hoorden natuurlijk bij het vervoer van Beatrix maar om de een of andere wijze waren ze te ver voor de auto van de koningin geraakt – zeker zo’n 200 meter – waardoor het niet meer duidelijk was dat er nog een auto bij hun hoorde.

Ik dacht ik schrijf even een leuk briefje naar onze koningin dat we weliswaar onderdanen waren maar dat dat toch niet inhield dat ze daar dan over heen mocht rijden en nog wat van die ‘woordgrappen’. Nou, ik kan u verzekeren dat het geen lachebekjes bij het paleis zijn. Ik kreeg een strikt formeel schrijven terug van een soort kolonel-lakei dat de koningin daar onder politiebegeleiding reed en de chauffeur geheel overeenkomstig de verkeersregels had gehandeld en dat ik voor verdere vragen bij de politie moest zijn.

Tot zover mijn ontmoetingen met beroemdheden. Oh, wacht eens even: ik heb president Lincoln ook een keer ontmoet. Zie deze foto uit 2004 van president Lincoln met mijn jongste dochter en ik.

lincoln

De foto is gemaakt bij Mount Rushmore. Waarschijnlijk was de president daar om zijn in de rotswand uitgehakte portret te bekijken.

Mount rushmore

Lincoln is het rechterhoofd van de vier hoofden.

Dagelijks leven, Verenigde Staten

Jong en oud (4)

1988: Martin van Neck, een jonge Nederlandse sequoiaboom-onderzoeker, onderzoekt de Parker Group, een groepje Sequoia Gigantea bomen in het Sequoia National Park in Californië.

1988

2013: Martin van Neck, de nestor van de Nederlandse sequoiaboom-onderzoekers, onderzoekt vijfentwintig jaar later wederom de Parker Group. Allen, zowel de bomen als de onderzoeker, blijken allemaal wat dikker te zijn geworden.

2013

Dagelijks leven, Wetenschap

Blue Monday

1 reactie

Gisteren was het Blue Monday, dat wil zeggen de meest deprimerende dag van het jaar. Dit zou te maken hebben met het feit dat goede voornemens mislukt zijn, de vakanties ver weg lijken, de dagen nog donker zijn en de maandag voor veel mensen de eerste dag van de werkweek is. De dag is bedacht door de Britse psycholoog Cliff Arnall. Op basis van een zelfverzonnen wetenschappelijk formule – in opdracht van een reisorganisatie; in zijn oorspronkelijke formule zaten dan ook factoren als reistijd en inpaktijd – berekende hij dat de maandag van de laatste volle week van januari de dag is waarop de meeste mensen zich het meest neerslachtig voelen. Later kwam hij met een andere wat meer ‘wetenschappelijke’ formule:

formule

Hierin is W een maat voor het weer, D voor de schulden, d voor het maandelijkse salaris, T voor hoe lang geleden het kerst was, Q staat voor hoe goed men nog de goede voornemens volhoudt, M voor het motivatieniveau en N voor het gevoel om actie te ondernemen. De wetenschap had geen goed woord over voor deze formule, maar toch vermelden elk jaar de media braaf dat de maandag van de laatste volle week van januari de meest deprimerende dag van het jaar is.

Niet iedereen is overigens depressief op blue monday. Zo heeft de blauwe M&M een heel andere mening.

blue monday

Nu is de blauwe M&M een betrekkelijk jonge M&M. Hij is nog fris, hij zit pas sinds 1995 in het zakje. Een aantal andere kleuren zit al sinds 1941 – het jaar dat de Mars-fabriek met de M&M’s begon – in het zakje.

m en m

(De rode M&M’s verdwenen overigens in 1976 uit het zakje omdat er toen geruchten onder het publiek leefden dat er voor de rode M&M’s een kleurstof werd gebruikt die kankerverwekkend zou zijn. Dit was niet zo maar vanwege deze geruchten en imagoschade besloot men toch om de rode M&M’s te vervangen door oranje M&M’s. Na de terugkeer van de rode in 1986 bleven de oranje M&M’s ook in het zakje en sindsdien zitten er zes verschillende kleuren M&M’s in een zakje. En nu we toch bezig zijn met trivia, volgens de Nederlandse Wikipedia zitten er niet van elke kleur evenveel in de zakjes.

“In een zak M&M’s zijn er niet evenveel M&M’s van elke kleur. In een zak normale M&M’s is 20% bruin, 15% rood, 20% geel, 10% oranje, 20% groen, 15% blauw. In een zak met pinda M&M’s bedragen de percentages van bruin, rood, geel en blauw 20% en van groen en oranje 10%.”. Met deze wetenschap kan je je voordeel doen. Deel je bij voorbeeld met iemand een zakje normale M&M’s, dan kan je voorstellen: “Neem jij de rode, de oranje en blauwe, dan eet ik de bruine, gele en de groene; die vind ik lekkerder.” Grote kans dat hij/zij er intrapt!)

Maar goed, terug naar blue monday. Wij ervoeren het dit jaar ook echt anders. Maandag was echt niet de meest deprimerende dag van dit jaar. Onze laptop ging zondag al kapot!

Tot slot, voor wie vindt dat hij veel tegenslag heeft in zijn leven, kijk eens naar Woody Allen,  Groucho Marx of Patrick Murray. Het zat hen ook niet altijd mee:

  • Woody Allen: “Ik werd niet opgenomen in het schaakteam. Ik was te klein.”
  • Groucho Marx: “Kijk naar mij. Ik heb me omhoog gewerkt uit het niets tot een toestand van extreme armoede.”
  • Patrick Murray. “Ik heb geen geluk gehad met mijn twee vrouwen. Mijn eerste vrouw verliet me, de tweede niet.”

 

Dagelijks leven, natuur

Vogels tellen

1 reactie

Dit weekend was het weer de Nationale Tuinvogeltelling. Ik ben een echte vogelaar. Lees de vorige blogpost maar eens. Dus zaten Marianne en ik zondagmorgen braaf om elf uur naar buiten te kijken om te zien welke vogels en masse onze tuin zouden bezoeken. De bedoeling was om gedurende een half uurtje de vogels in de tuin te tellen.

Er waren een paar regels. Je moest opschrijven welke vogelsoorten je zag en van elk soort hoeveel vogels. Daarbij telde het hoogste aantal per soort wat je tegelijkertijd zag. Dus als al of niet dezelfde mus tien keer je tuin in en uit vloog, dan telde dat niet als tien maar als één. Zaten er echter tegelijkertijd vijf mussen in je tuin, dan gaf je vijf op. Zo simpel werkte het. Daarnaast kon je nog een aantal bijzonderheden opgeven zoals hoe groot de tuin was, hoeveel procent tuin er met tegels was bedekt en of er een kat in de tuin zat tijdens het tellen. Ik kan me inderdaad voorstellen dat de aanwezigheid van een kat de telling beïnvloedt.

 

Precies om elf uur begonnen we. We hadden een groot schrijfblok op A4-formaat klaar liggen – ongetwijfeld zouden we veel vogels tellen – en een vogelboekje om de gevleugelde vrienden te kunnen identificeren. Na vijf minuten ingespannen kijken, was ons schrijfblok nog leeg. We hadden nog geen enkele vogel gezien. Eén kauw kwam hoopvol aangevlogen maar besloot om op het laatste moment de koers te wijzigen en landde ergens anders – later zagen we dat een groot aantal kauwen op het dak van onze garage zaten te wachten tot de tuinvogeltelling voorbij was.

Eindelijk, na vijf minuten vloog er een koolmeesje de tuin in. Yes! Of was het een pimpelmeesje? Het boekje werd er bij gehaald. Een koolmeesje was ongeveer even groot als een huismus, een pimpelmees kleiner. Jammer dat er nu geen huismus in de tuin zat zodat we konden vergelijken. We besloten het te houden op een koolmees. De koolmees verdween en we zaten weer tegen een lege tuin aan te kijken. We waren nu al tien minuten bezig en hadden nog maar één koolmeesje geteld. Het A-4tje zag er akelig leeg uit. Normaal gesproken zagen wij door de week, tussen kwart over zeven en kwart voor acht tijdens het ontbijt, altijd heel veel vogels in de tuin. Dat we nu veel minder vogels zagen, kwam deels omdat het nu een paar uur later was – volgens de vogelbescherming zijn de meeste vogels vooral ’s morgenvroeg actief – en dat die dikke postduif die door de week altijd in onze tuin zat op zondag vrij had, snapten wij ook wel, maar toch hadden we wat meer vogels in onze tuin verwacht. Gelukkig landde er op dat moment een ekster in de tuin. Hij steeg weer direct op en vertrok naar de tuin van de buren. Alsof hij de telling van zijn soort positief probeerde te beïnvloeden.

We waren nu een kwartier bezig en hadden nog maar twee vogels geteld. Terwijl wij een beetje over deze tussenstand zaten te somberen vloog er opeens een Vlaamse gaai de tuin in, gevolgd door nog één, en nog één, en toen nog één. ‘Yes, now we are talking’ of beter gezegd ‘now we are counting’. Vlaams gaai: 4 stuks noteerden wij. Ze bleven wel lang in de boom zitten. “Wegwezen jongens, jullie schrikken de andere vogels af, jullie zijn al geteld.” De gaaien bleven echter op hun dooie gemak wat op een tak zitten keuvelen. “Hé, zien jullie ook die twee mensen binnen met een schrijfblok die naar ons zitten te kijken” of zoiets maar dan in gaaientaal.

Pas na vijf minuten vertrokken ze en alsof een kolonie koolmezen op hun vertrek had gewacht, vlogen vijf van die beestjes de tuin in. We noteerden ze. Misschien hadden we eerder brood in de tuin moeten gooien. Ok, dat hadden we niet gedaan maar de verleiding was groot. En misschien hadden we het wel moeten doen want uiteindelijk zou er nog maar één pimpelmeesje onze tuin invliegen, zodat onze top tien van de door ons geteld vogels er uiteindelijk als volgt uit zag:

  • 1: koolmees; 5 stuks
  • 2: Vlaamse gaai: 4 stuks
  • 3-4: ekster en pimpelmees: allebei 1 keer
  • 5-10: zwarte eiber, zwarte ibis, zeearend, struisvogel, roodkeelnachtegaal en alle andere soorten: allemaal 0 stuks.

De top tien van ons postcodegebied (volgens een opgave van de vogelbescherming) zag er als volgt uit:

vogeltelling buurt

En landelijk gezien was de huismus – die hebben we helemaal niet in onze tuin gezien – de meest waargenomen vogel, gevolgd door de koolmees en de merel. De gehele landelijke top 25 ziet er zo uit:

vogels

Gelukkig zagen we geen roodkeelnachtegaal in onze tuin. Anders hadden we toestanden als in Hoogwoud gehad. Daar zag een vrouw in haar tuin een vogeltje dat ze niet kende. Ze maakte een foto en plaatste die op facebook om te vragen wat voor een vogel het was. Het bleek om een roodkeelnachtegaal te gaan, een vogel die je normaal gesproken alleen maar in Azië zag, maar nu hier verdwaald bleek te zijn.

Het was de eerste keer dat hij in Nederland te zien was. Er was zelfs een item op het journaal over te zien. De vrouw vroeg vijf euro entree aan iedereen die de vogel vanuit haar huiskamer wilde zien. Dat leek me typisch Nederlands maar toen ik onderstaand twitterbericht zag, had ik daar wel begrip voor. Je zou maar zo’n menigte vogelaars voor je deur hebben staan.

nachtegaal 1

Voor degene die net als ik geen idee hebben hoe zo’n roodkeelnachtegaal er uit ziet en het beest niet in Hoogwoud hebben gezien, zo ziet hij er dus uit:

nachtegaal 2

Foto: Wikipedia / JJ Harrison

Dagelijks leven, Jeugdherinneringen, Muziek

Albert West

“Marianne, kom kijken. Het overzicht van mensen die dit jaar zijn overleden begint. Dat is leuk.” Terwijl ik de woorden uitspreek, realiseer ik mij dat dit een beetje raar klinkt, vooral de combinatie ‘overleden’ en ‘leuk’. Maar van alle jaaroverzichten die je aan het einde van het jaar op tv langs ziet komen – waar blijft het jaaroverzicht dat alle jaaroverzichten bespreekt die tijdens het jaar voorbij komen? – vind ik het overzicht van de overleden mensen nu eenmaal het leukste om te zien.

Het geeft een zekere weemoed. Je ziet mensen voorbij komen uit de categorie: ‘O ja, die is dit jaar overleden; of mensen waarvan je denkt: goh, leefden die nog? – en die nu dus alsnog dood zijn; of ‘bekende’ mensen waar je nog nooit van hebt gehoord; of bekende mensen die je wel kent maar waarvan je helemaal niet wist dat ze dit jaar waren overleden.

De allereerste persoon die in de uitzending werd herdacht, was er eentje uit de laatste categorie: Albert West, een pseudoniem van Albert Westelaken. Hij bleek tijdens onze vakantie in Amerika te zijn overleden aan de gevolgen van een fietsongeluk. Helemaal gemist. Tijdens een tochtje met zijn driewielerfiets – daar fietste hij mee sinds hij in 2012 was getroffen door een ruggenmerginfarct – kwam de 65-jarige zanger in botsing met een wielrenster met uiteindelijk fatale gevolgen. Ach, Albert West, daar heb ik romantische herinneringen aan.

Ok, die laatste zin vraagt enige toelichting. Het zit zo. We gaan ruim 45 jaar terug in de tijd en wel naar juli 1970. Ik was toen veertien jaar oud, net nog geen vijftien. We waren met mijn ouders, mijn zusje en één broertje – mijn oudste broertje ging al niet meer mee – op vakantie in Drenthe. We zaten in een huisje op een groot bungalow- en campingcomplex in Exloo. Het park was eigendom van een Rotterdams havenconsortium. Het zat er dan ook vol met havenarbeiders en hun gezinnen die er goedkoop konden verblijven. Maar je kon er ook als niet-havenarbeider een huisje huren, dan betaalde je wat meer. Dat hadden mijn ouders gedaan. We maakten een paar uitstapjes in de omgeving, maar de meeste tijd was ik er aan het voetballen, vaak met een vaste groep jongens. De meeste waren fanatieke Feyenoord-fans; de club had twee maanden daarvoor als eerste Nederlandse club de Europa Cup 1 gewonnen. Ik was fan van Go Ahead. Dat werd in orde bevonden. “Het was anders geweest als je voor Ajax was geweest!”.

Het meeste trok ik op met een zekere Robert, wiens vader er uit zag alsof hij in zijn eentje een schip kon lossen. Robert had een tweelingzus, Anki geheten. Toen Robert haar aan mij voorstelde ik, merkt ik scherpzinnig op: “Zo, jullie zijn duidelijk geen eeneiige tweeling” “Nee, ik ben veel knapper” sprak ze. Dat was waar. Ze was ook leuk en gevat. Daar kwam ik op donderdagmiddag achter toen ze tijdens de door de camping georganiseerde speurtocht met Robert en mij in hetzelfde groepje zat.

’s Avonds was er een disco, al heette dat toen nog gewoon een dansavond voor jongeren. Aan het einde van de avond – ik stond met een groepje een beetje rare bewegingen te maken op de dansvloer; alsof ik met een handdoek mijn rug afdroogde – kondigde de disjockey als slotplaat van de avond een langzame plaat aan: “om lekker op te schuifelen”. Het was ‘Cha-la-la I need you’ van the Shuffles van welke groep Albert West – daar hebben we hem – in die tijd de leadzanger was.

shuffles

The Shuffles: geheel rechts een twintigjarige Albert West.

Ik liep naar de kant maar opeens stond Anki voor me. “Zullen we?” vroeg ze. Ze legde haar armen om mij heen en drukte zich tegen mij aan. “Is goed” zei ik zo kalm mogelijk. Voetje voor voetje draaiden we langzaam rondjes en toen ze zich nog wat dichter tegen mij aan drukte, voelde ik haar borsten tegen mijn lichaam. Even dacht ik dat dat ik mij dat inbeeldde maar bij de volgende draai voelde ik ze weer. Of was het alleen maar haar beha die ik voelde? Volgens mij bloosde ik maar dat kon niemand zien, want halverwege het nummer pakte ze mijn hand en leidde mij door de openstaande deuren naar buiten naar een donker plekje bij de snoepautomaat. Ze begon te zoenen. ‘Cha-la-la, I need you’ klonk het binnen. Opeens voelde ik hoe ze voorzichtig met haar tong mijn mond binnenkwam. ‘Cha-la-la, I love you’. Oeps, wat deed ze nu? Ze tongde! Ooit had een jongen in de brugklas mij gewaarschuwd dat je dat nooit moest doen. Er waren meisjes, zei hij, die duwden hun tong in je mond en dan kreeg je allemaal vreemde bacteriën in je mond waar je heel ziek van werd. Het leek me toen al grote onzin en nu helemaal. Ik besloot het risico te nemen en voorzichtig bracht ik mijn tong in haar mond. Binnen zong Albert West weer “Cha-la-la, I need you, Cha-la-la, I love you”, buiten kronkelden onze tongen onwennig en voorzichtig om elkaar heen. Om nou te zeggen dat ik het heel lekker vond, is wat anders, maar spannend was het wel.

Toen het nummer was afgelopen, ging binnen het grote licht aan en stroomden de mensen naar buiten. “Hé zus, sta je nu met de slechtste voetballer van de hele camping te zoenen?” klonk het opeens achter mij. Het was Robert. Samen met hem liep ik even later, hand in hand met Anki, naar hun tent. Buiten de bungalowtent zaten haar vader en moeder op campingstoeltjes. Ik keek naar de kolenschoppen van handen waarmee haar vader een flesje bier vast hield en durfde Anki bij het afscheid daarom nauwelijks te zoenen. Voorzichtig gaf ik haar een zoentje op de wang en zei: “Ik zie je morgen weer”.

De volgende morgen lag ik nog gelukzalig in mijn bed toen mijn moeder mij riep. “Martin, er staan twee mensen buiten op je te wachten”. Gedurende een seconde flitste het door mijn hoofd dat Anki tegen haar ouders had gezegd dat we hadden getongd en dat deze nu verhaal kwamen halen. Ik kleedde me snel aan en keek voorzichtig naar buiten. Het waren Robert en Anki. “We komen afscheid nemen.” sprak ze. “Het gaat de hele dag regenen en daarom gaan we een dagje eerder terug. Mijn ouders zijn nu de tent aan het afbreken.” “Oh” zei ik. Omdat mijn ouders nieuwsgierig stonden toe te kijken durfde ik haar bij het afscheid nauwelijks een zoen te geven. Het bleef bij eentje op haar wang en eentje in de lucht. “Misschien zien we elkaar volgend jaar weer” zei ik zachtjes en helemaal beduusd vergat ik haar adres te vragen. Toen ze wegliepen, keek Anki nog een keertje om en zwaaide.

Uiteraard heb ik haar nooit meer terug gezien, maar – om met net zo’n gekke zin te eindigen als ik deze blogpost begon – elke keer als ik Albert West op tv zie, moet ik aan tongzoenen denken. Nou ok, niet elke keer, maar wel toen ik zag dat hij was overleden.

shuffles gouden plaat

12 februari 1970: De shuffles krijgen van Hilversum 3 disjockey Joost de Draaier een gouden plaat voor ‘Cha-la-la I need you’. Derde van rechts Albert West, helemaal links Joost de Draaier. Achteraan de manager van de Shuffles. Foto: Bert Verhoeff, Anefo; Nationaal Archief.

Dagelijks leven

Een wandeling door het dorp

Zondag hebben we een rondje door het ‘dorp’ gelopen. Wat kerstkaarten bezorgen bij wat vrienden en kennissen. Het is een vak apart om zo’n kaart ongezien in de bus te stoppen. Word je “betrapt” dan sta je weer de hele tijd een gezellig praatje te houden en dat schiet niet op.

We liepen ook door de Damlaan, de ‘Dorpstraat van ons dorp’. In het nieuwe gebouw op de hoek zat nu ‘De Uitvaartwinkel’ zagen we. Het was nog net geen Uitvaartaria zoals Marianne zei maar een naam als “De Uitvaartwinkel” klinkt me toch een beetje te modern. “Mam, ik ga boodschappen doen, moet ik nog wat voor je meenemen?” “Ja, als je langs de uitvaartwinkel komt, koop dan even een crematie voor oma.” Dat soort werk.

Even verderop had de kinderkledingwinkel uitverkoop. Er hingen grote plakkaten op de ramen ‘Kortingen tot 50%!” Het leek net alsof het opheffingsuitverkoop was en dat je er dus snel bij moest zijn. Maar het is een marketingtrucje van de eigenaresse. Ze doet het al twintig jaar zo. Toen wij er nog kleding kochten voor onze kinderen, dachten wij aanvankelijk ook elk jaar dat ze opheffingsuitverkoop had en dat we dus snel moesten toeslaan.

Naast de kinderkledingwinkel zit een schoenenwinkel. Deze lijkt erg op de schoenenwinkel in het dorp waar ik als kind woonde. Die winkel was de enige schoenenwinkel van het dorp. De eigenaar was ook de enige schoenmaker van het dorp. Maar o wee, als je aan kwam zetten met kapotte schoenen die je niet bij hem had gekocht. “Zeg maar tegen je moeder dat ze die moet laten maken bij de winkel waar ze die heeft gekocht.” zei hij een keer tegen mij toen ik met door het voetballen kapot getrapte schoenen kwam aanzetten. Toen ik deze boodschap thuis doorgaf, zei mijn moeder kwaad: “Is die vent helemaal gek geworden? We kopen in het vervolg wel al onze schoenen in de stad.” Ik vond dat niet erg want in de stad hadden ze veel modieuzere schoenen. Ook verkochten ze in de stad schoenen met spekzolen waarmee je tijdens het voetballen veel minder snel uit gleed.

Aan het einde van de straat, vlakbij de sluisjes, zagen we dat de slagerij – een type ‘Slagerij J. van der Ven’ uit ‘Het Dorp’ van Wim Solleveld – zijn etalage aan kerst had aangepast. De slager had blijkbaar bedacht dat hij ook iets met kerstversiering moest doen en in het raam hingen dan ook grote worstenslingers.

worsten 2

Bij het water sloegen we linksaf op zoek naar de volgende brievenbus waar we ongezien een kerstkaart in konden stoppen – “als we van links komen, dan kunnen ze ons niet zien aankomen”. De verleiding was groot om even de ophaalbrug over te steken en aan de overkant bij “Zuivere koffie” een kop koffie met appelgebak te nuttigen, maar dan zou de hele winst van de besparing op de kerstzegels gelijk weer zijn uitgegeven. Dus dat deden we maar niet en vervolgden ons bezorgrondje.

Dagelijks leven

Tranen (2)

In de vorige blogpost had ik het over produceren van tranen om ongewenste stoffen uit het oog te krijgen. Dat is iets dat niet alleen mensen doen. Veel diersoorten hebben ook het vermogen om traanvocht te produceren. Daardoor zijn zij in staat om een vuiltje uit het oog te tranen. De twee andere vormen van huilen door de mens – huilen als communicatiemiddel en huilen als emotie – is echter niet iets wat je bij dieren ziet. Althans dat vindt de meerderheid van de deskundigen op dit gebied.

Ok, je hebt krokodillentranen en huilende wolven. Maar krokodillentranen – huilen terwijl men het niet meent – is niet echt huilen van een krokodil. (Ik heb een keer ergens gelezen dat de oorsprong van deze uitdrukking een oud Egyptisch verhaal is waarin dorpelingen een huilende krokodil aantroffen naast een magere dode man. Hij huilt omdat hij spijt heeft dat hij de man heeft omgebracht sprak het stamhoofd. Nee, hij huilt omdat er maar zo weinig vlees op de man zit sprak de wijze man van de stam.)

Ook wolven huilen niet echt. Ze produceren alleen “huilgeluiden” om met de overige wolven te communiceren. Recent onderzoek leert dat wanneer een wolf de roedel verlaat, de achterblijvers huilen. De wolven huilen meer naar mate een wolf waarmee ze een goede band hebben de groep verlaat. Ook als een wolf met een hoge status de groep verlaat, wordt er harder gehuild.

Maar nu over naar de andere vormen van huilen bij de mens. Naast het “ogenschoonmaakhuilen” kent de mens nog twee vormen van huilen: het basale huilen en het emotionele huilen. Het basale huilen doen we bijvoorbeeld als volwassene omdat we pijn hebben, impliciet vragen we daarmee zonder iets te zeggen om steun of troost (“Ja, je moet ook niet op je duim slaan “– dat soort steunbetuigingen).

Baby’s huilen basaal om te kunnen communiceren. Eigenlijk worden kinderen maanden te vroeg geboren. Omdat in de loop van de evolutie onze hersenen zo gegroeid zijn dat we wel “vroegtijdig naar buiten moeten” – anders passen we niet door het geboortekanaal – zijn pas geboren baby’s alleen door middel van huilen in staat om te communiceren. Als de baby direct na de geboorte begint te huilen zijn de ouders nog blij, maar daarna vaak niet meer. Baby’s huilen om aan te geven dat ze honger hebben, een vieze luier hebben, pijn hebben of ergens anders last van hebben. Aan de ouders de taak om uit te zoeken wat het probleem is.

Daarnaast is er het emotioneel huilen. Daar zijn drie vormen in te onderscheiden: bij verdriet, bij vreugde of bij ontroering. Vaak is er sprake van een combinatie van deze vormen. Het verdriet of de vreugde van de een geeft ontroering bij een toeschouwer. Denk maar eens aan tranentrekkende bioscoopfilms of aan boeken waarin iemand dood gaat (bijvoorbeeld de oude Vitalis in ‘Alleen op de wereld van Hector Malot; daar heb ik als klein kind tranen met tuiten om gehuild.)

Om te testen of u snel een emotioneel traantje mee pinkt, laat ik u twee YouTube filmpjes zien. In het eerste filmpje zien we een groep schoolkinderen in een hal. Wat twee van die kinderen niet weten, is dat hun vader, een militair die al maanden in Afghanistan zit, onverwacht is thuis is gekomen en hun daar in de aula gaat verrassen. Let vooral even op de reactie van de oudste dochter. tussen 0.35 seconden en 1 minuut in het filmpje.

huilfilmpje 1

Dit is alleen een schermafdruk. Het filmpje, inmiddels meer dan 1 miljoen keer bekeken, kan je zien op de volgende link: https://www.youtube.com/watch?v=PxAIyEqtvOw

Op YouTube staan overigens honderden van dit soort filmpjes. Er komen heel veel soldaten terug uit Afghanistan en Irak.

Mocht u bij het zien van de vreugdetranen van de dochter geen emotioneel traantje weggepinkt hebben, dan ga ik nog een poging wagen, deze keer met het laten zien van tranen van verdriet. In onderstaand filmpje zien we een bruiloftsreceptie, waarbij een broer van de bruid de vader-dochter-dans met enkele woorden inleidt, waarna we de bruid zien dansen met een oudere man en drie andere mannen. Niet direct iets wat normaliter bij de kijkers veel emotie zal oproepen. Maar de kans daarop wordt een stuk groter als u de inleiding van de broer hoort.

Hij vertelt de aanwezigen dat de vader van de bruid kort voor de bruiloft is overleden. Op de bruiloft van haar zuster had de vader met zijn andere dochter de vader-dochter-dans gedanst op het liedje ‘Butterfly Kisses’, een lied over hoe een vader zich voelt op de dag van de bruiloft van zijn dochter. De broer heeft nu voor haar dit liedje ingezongen, waarna ze achtereenvolgens met haar opa, haar twee broers en haar schoonvader de vader-dochter danst doet. Niet geheel onbegrijpelijk houdt ze het tijdens deze dans niet droog, net zoals, gezien de vele reacties onder het filmpje, honderden mensen die het filmpje hebben bekeken ook niet.

huilfilmpje 2

Ook dit is alleen een schermafdruk. Het filmpje, inmiddels bijna 9 miljoen (!) keer bekeken, kan je zien op de volgende link:

https://www.youtube.com/watch?v=lAa43njGb3o

Heeft u een traantje weggepinkt?  “Ja, maar alleen  omdat deze blogpost zo bedroevend slecht is geschreven. Om te huilen.” zegt u natuurlijk.

Dagelijks leven, Koken en bakken

Tranen (1)

Vandaag ga ik het over de ui hebben. Over de ui? Jazeker over de ui. De ui is waarschijnlijk de meest gebruikte groente. Hoeveel recepten beginnen er wel niet met ‘snipper een ui’. Het gevolg van al dat gesnipper is echter vaak een tranendal. Niet voor niets zitten er in de uitdrukking ‘tranen met tuiten huilen’ twee uien. De uitdrukking past overigens heel goed bij een huilbui als gevolg van het snijden van een ui, want ‘tranen met tuiten huilen’ betekent heel erg huilen zonder dat het echt erg is.

Waarom moet je eigenlijk huilen als je uien snijdt? Dit zit zo. Wanneer je een ui snijdt, gaan de cellen van de ui kapot en komen er enzymen in de ui vrij die reageren met een zwavelhoudende component in de ui, waardoor er een gas ontstaat (voor de liefhebber van een moeilijke naam, dit gas heet synpropaanthial-S-oxide). Nog niks aan de hand maar dit gas stijgt op en kan daarbij als het vocht tegen komt, reageren met water en dan kan er zwavelzuur worden gevormd. En dat is wat er gebeurt als het vrijgekomen gas tijdens het snijden van uien in je ogen komt.

Het gas reageert met het oogvocht en je krijgt zwavelzuur in je ogen wat uiteraard voor irritaties zorgt. Dat klinkt heel dramatisch, maar dat valt wel mee. Je ogen reageren namelijk direct op dit probleem. De traanklieren produceren onmiddellijk grote hoeveelheden vocht om het zwavelzuur af te voeren. Je gaat ook knipperen, waardoor het vocht over je oogbol wordt verdeeld – alsof er een ruitenwisser wordt aangezet; als je last hebt van droge ogen, dan ga je overigens ook meer knipperen zodat je ogen worden bevochtigd. Het zwavelzuur wordt voordat het kwaad kan aanrichten snel door het oogvocht geneutraliseerd en afgevoerd. Je gaan ook ‘snotteren’ want het vocht wordt in eerste instantie via de neus afgevoerd. Maar er worden zoveel “tranen” geproduceerd dat de traanbuizen deze hoeveelheden vocht niet allemaal kunnen afvoeren. De boel “overstroomt” en je begint te “huilen”. Tot zover een chemisch proces en de reactie van het menselijk lichaam daarop

Hoe kan je nu voorkomen dat de tranen rijkelijk gaan vloeien bij het uien snijden? Er zijn een aantal dingen die je kan doen, al of niet in combinatie. Allereerst kan je proberen de hoeveelheden vrijkomend gas te beperken.

  • Snij de ui met een scherp mes. Dan snij je minder cellen van de ui kapot waardoor er minder gas zal ontstaan.
  • Laat de wortelbasis van de ui zo lang mogelijk intact. Daar zitten de meeste irriterende stoffen geconcentreerd.
  • Stop de uien even tien minuten in de vriezer. Als de uien koud zijn, vormt er zich minder gas. Het heeft geen invloed op de smaak. Je kan ze ook een kwartiertje in de koelkast leggen (maar niet naast gesneden appelstukjes). Ook moet je ze niet langer dan twintig minuten in de koelkast leggen anders krijg je een uiengeur in je koelkast.
  • Snij met een nat mes. Als je je mes tijdens het snijden geregeld nat maakt met water, dan zal het zwavelhoudende gas eerst met het water op het mes reageren en bereikt er veel minder gas je ogen.
  • Je kan de ui ook eerst weken in water, dan reageert het vrijgekomen gas direct met dat water en bereikt het niet je ogen. Het tast wel de smaak van de ui aan. Deze wordt wat milder.
  • Een vergaande uitwerking van het bovenstaande is om de ui in het water te snijden. Dan bereikt het gas nooit je ogen, maar reageert het volledig met het water. Maar het snijdt een stuk lastiger in het water en je moet de stukjes ui daarna ook nog afgieten.

Ook kan je proberen om te zorgen dat er zo min mogelijk gas in je ogen komt. Je kan natuurlijk je ogen dichthouden maar zeker in combinatie met het snijden met een scherp mes is dit geen goed idee. Methoden die beter werken zijn:

  • Adem door je open mond en niet door je neus. Via de neusholte bereikt het gas snel je ogen. Als je door je mond ademt dan reageert het gas eerst met het vocht in je mond en komt er minder gas in je ogen. Al kunnen er dan toch nog wel wat gasdeeltjes via de lucht rechtstreeks in je ogen terecht komen. (Sommige mensen eten een stukje brood om hun mond open te houden.)
  • Je tong uitsteken schijnt ook te helpen maar weet dat de smaakpapillen op je tong zitten en dat je dan eventueel een uiensmaak in je mond krijgt.
  • Snij de ui onder de afzuigkap. Het gas wordt dan naar buiten gezogen. Moet je er natuurlijk wel voor zorgen dat je hoofd niet tussen de afzuigkap en de ui zit.
  • Fluit een liedje tijdens het snijden. “Zie je dat, die man vindt het snijden van uien zelfs leuk. Hij staat er bij te fluiten”. Niet dat uien muzikaal zijn maar het fluiten zorgt voor een luchtstroom die het gas van je ogen weghoudt. Een ventilator of een open raam geeft natuurlijk hetzelfde effect.
  • Een bril kan ook iets helpen maar die sluit het oog niet goed af. Lenzen helpen beter. Helemaal goed helpt een duikbril, maar dat is eerlijk gezegd geen gezicht tijdens het koken.

Wat je beslist niet moet doen als je last krijgt van tranende ogen, is met je handen in je ogen wrijven. Om je handen hangt het gas. Door in je ogen te wrijven vergroot je juist het probleem.

 

Dagelijks leven

Een drupje verf gemorst

Van de week liep ik door de wijk Mariahoeve in Den Haag toen ik een pechgevalletje zag. Iemand had verf gekocht maar het was gaan lekken. En niet zo’n klein beetje ook.

streep 2

Hij had daardoor een heel spoor achtergelaten, niet alleen op de stoep maar ook op straat.

streep3

En het ging nog veel verder. Het spoor was niet moeilijk te volgen.

streep 1

Om de hoek liep het zeker nog 100 meter door!

De streep deed mij erg denken aan een reclamefilmpje van ‘Even Apeldoorn bellen’. Daarin rijdt een man op een lijnentrekkarretje langs een steile kusthelling als hij plotseling moet uitwijken voor een egeltje met een opmerkelijke witte streep als gevolg. (Zie de volgende link voor dit reclamefilmpje:  https://www.youtube.com/watch?v=4efHNdR96uU

even apeldoorn bellen

(Dit is geen embedded video maar alleen een schermafbeelding)

Even een testje tussendoor. De ‘Even Apeldoorn bellen’ reclames zijn altijd heel leuk, maar zijn ze ook effectief voor het bedrijf? Weet u bijvoorbeeld welk verzekeringsbedrijf u aan de lijn krijgt als u even Apeldoorn belt? Is dat:

  1. Aegon
  2. Amev
  3. ASR
  4. De Amersfoortse
  5. De Apeldoornse
  6. Centraal Beheer
  7. Klaverblad Verzekeringen

Ik geef aan het einde van deze blogpost het juiste antwoord. De egeltjesreclame stamt uit 1992. Er was toen enig rumoer over. De reclamejongens van ‘Even Apeldoorn bellen’ werden er van beschuldigd dat ze het idee hadden “gejat” uit de film ‘La Grande Vadrouille’, een Franse komische film uit 1966 met Louis de Funès en André Bourvil, waarin een achtervolgingsscène zit waarin een motor een verkeerd getrokken streep op de weg volgt en daardoor het water in rijdt.

verfstreep

Zie voor de scene https://www.youtube.com/watch?v=SJJRTYmu7lc

De film was onder de titel ‘Samen uit, samen thuis’ ook in Nederland een groot succes. Laten we het er maar ophouden dat de makers van de reclamefilm er door geïnspireerd waren. Bovendien geldt “Originaliteit is de kunst om te onthouden wat je gehoord hebt en te vergeten van wie.” Duidelijk moge zijn dat ik deze kreet niet zelf heb verzonnen. De rest van deze blogpost overigens wel.

p.s. het juiste antwoord op de Even Apeldoorn vraag is ‘Centraal Beheer’. Had u dat goed?

Dagelijks leven, Nutteloze kennis

Voornamen (1)

Ik ben wel iemand van lijstjes. Een goed lijstje is aan mij wel besteed. Tien rare plaatsnamen en buurtschappen in Nederland: (Raar, Rectum, Boerenhol, Sexbierum, Hongerige Wolf, Waspik, Kuttingen, Gaarkeuken, Doodstil en Poepershoek) of de vijf meest voorkomende leugens:

  • Ik ben over vijf minuten daar!
  • Sorry, ik kon niet opnemen (de telefoon)
  • Oh ja, nu snap ik het (na een moeilijke uitleg)
  • Je ziet er fantastisch uit!
  • Ik lieg niet!

Dat soort werk. (Beide lijstjes zijn afkomstig van http://www.alletop10lijstjes.nl/)

Lijstjes zijn populair. Zelf heb ik in 1995 dankzij een door mij gemaakt lijstje met de tien meest populaire voornamen van 1994 uitnodigingen ontvangen om in liefst drie televisie- en vier radioprogramma’s te verschijnen. (Hoe dat zat en of ik dat gedaan heb, daar kom ik in een andere blogpost nog wel een keertje op terug).

Onlangs verscheen er een lijstje met de tien meest populaire voornamen van dit jaar (tot en met het derde kwartaal). Uiteraard heb ik dit lijstje, als voornamenexpert, met belangstelling bekeken. De meest populaire meisjesnaam 2015 tot en met het derde kwartaal is Emma, bij de jongens is dat Luuk. De gehele top tien voor meisjes in 2015 ziet er als volgt uit:

  1. Emma
  2. Julia
  3. Sophie
  4. Mila
  5. Anna
  6. Eva
  7. Tess
  8. Lotte
  9. Sara
  10. Zoë

En die van de jongens luidt:

  1. Luuk
  2. Liam
  3. Lucas
  4. Sem
  5. Daan
  6. Milan
  7. Noah
  8. Finn
  9. Levi
  10. Jesse

Dit alles weten we dankzij http://svb.nl/int/nl/kindernamen/, een site van de Sociale Verzekeringsbank die alle voornamen registreert in het kader van de kinderbijslag.

“Iedereen die in Nederland woont of werkt en een kind verzorgt, heeft recht op kinderbijslag. Met de kinderbijslag betaalt de overheid mee aan de kosten die horen bij de opvoeding van een kind. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) keert deze kinderbijslag ieder kwartaal uit. Hierdoor kennen wij de namen van alle pasgeboren kinderen.”

De site zit vol met leuke overzichten. Zo kan je bijvoorbeeld per provincie de meest populaire namen zien. Er zijn best veel regionale verschillen. In Limburg is Milan momenteel de meest populaire voornaam voor jongens en Mila voor meisjes. (Daar zit je kind dus straks in een klas vol met Milan’s en Mila’s). In Drenthe is het echter Bram en Sophie; daar komen Milan en Mila zelfs helemaal niet in de top 10 voor.

De Sociale Verzekeringsbank is niet de enige instantie die allerlei gegevens over namen bij houdt. Het Meertens Instituut beheert behalve de site met verhalen  – zie de vorige blogpost –  ook een site met informatie over namen: de ‘Nederlandse Voornamenbank’. Zie http://www.meertens.knaw.nl/nvb/ “

De Nederlandse Voornamen Databank geeft informatie over 600.000 verschillende officiële voornamen die in Nederland voorkomen. Het bestand is gebaseerd op de voornamen die als eerste naam en/of als volgnaam op 1 januari 2015 bij de Gemeentelijke Basisadministratie geregistreerd waren, aangevuld met recentere eerste voornamen die verkregen zijn van de Sociale Verzekeringsbank” aldus de site.

Gaat de informatie op de site van de SVB maar terug tot 2008, op die van het Meertens Instituut staan de gegevens vanaf 1880. In dat jaar zag de top 10 van meest populaire voornamen er voor meisjes als volgt uit:

  1. Maria
  2. Johanna
  3. Anna
  4. Cornelia
  5. Wilhelmina
  6. Elisabeth
  7. Catharina
  8. Hendrika
  9. Adriana
  10. Grietje

En de top 10 voor jongens van 1880 luidde:

  1. Johannes
  2. Jan
  3. Cornelis
  4. Hendrik
  5. Pieter
  6. Willem
  7. Gerrit
  8. Jacobus
  9. Petrus
  10. Jacob

Een wereld van verschil met de populaire namen van 2015. Maria, de meest populaire meisjesnaam in 1880 vinden we in 2015 pas terug op plaats 57 en Johannes, de nummer 1 van de jongens in 1880 moet het in 2015 met plaats 85 doen. Alleen Anna blijkt een naam van alle tijden te zijn: nummer drie in 1880 en nummer vijf in 2015.

Een leuk aspect van de site is dat je alleen maar een naam hoeft in te typen om een grafiek te krijgen waarin je kan zien hoe vaak gedurende de periode 1880 – 2014 die naam aan kinderen werd gegeven. Zo ziet de geboortegrafiek van Martin – een voornaam waar ik wel enige sympathie voor heb –  gedurende die periode er als volgt uit.

Martin kort

Kregen in 1970 nog 788 jongens de voornaam Martin, in 2014 was dat gedaald tot nog maar 24. Ik ga er uiteraard vanuit dat in de toekomst dit aantal weer flink zal stijgen. Voor wie wil kijken hoe het met zijn/haar eigen naam staat, dit is de link:  http://www.meertens.knaw.nl/nvb/naam/is/martin

(Je moet dan uiteraard wel in het invulvakje je eigen naam intypen.)

Bedenk overigens wel dat het absolute aantal in een bepaald jaar niet alleen afhangt van de populariteit van die naam, maar ook van het aantal mensen dat in dat jaar is geboren. Zo was er in de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog een geboortegolf. Zie hieronder een overzicht van het aantal geborenen van 1900 tot 2010. De piek is de geboortegolf van 1945-1950. Er werden in die jaren twee keer zoveel kinderen als het gemiddelde van de jaren ervoor geboren, dus als het absolute aantal mensen met een bepaalde naam in die jaren ook met een factor twee stijgt, dan komt dat daardoor en niet doordat de naam opeens twee keer zo populair werd.

geboortes

Je ziet sommige namen in de loop van de tijd telkens populairder worden, terwijl de populariteit van andere namen juist afneemt. Vergelijk maar eens de grafiek van Emma (de nr. 1 uit 2015) met die van Maria (de nr. 1 uit 1880).

emma

Maria

De naam Emma is eigenlijk pas de laatste vijftien jaar populair geworden. De grafiek van Maria is trouwens een mooi voorbeeld waar je heel goed de geboortegolf van1946-1950 kan zien (zo’n 2500 meisjes extra per jaar kregen in die periode dankzij deze geboortegolf de naam Maria). De naam Maria is ook een mooi voorbeeld waarbij je de invloed van sociale ontwikkelingen dan wel bepaalde gebeurtenissen terugziet in de populariteit van de naam. Bij de continue daling van de populariteit van de naam Maria vanaf de jaren vijftig zal ongetwijfeld de ontkerkelijking een belangrijke rol hebben gespeeld.

In de volgende blogpost  – cliffhanger! – nog een paar van dit soort opmerkelijke voorbeelden, onder andere over de invloed van oorlog en moord op de populariteit van namen en hoe we al in 1970 konden weten dat we dankzij Marco (van Basten) in 1988 Europees kampioen voetballen zouden worden.